Email · kontakt@ine.org.pl
Instytut Nowej Europy Instytut Nowej Europy Instytut Nowej Europy Instytut Nowej Europy
  • O nas
  • Publikacje
      • Publikacje

        Najważniejsze kategorie materiałów publikowanych przez Instytut w ramach prowadzonej działalności badawczej i analitycznej.

      • ZOBACZ WSZYSTKIE PUBLIKACJE

      • Analizy
        Analizy międzynarodowe oraz komentarze bieżące przygotowywane przez naszych ekspertów i analityków
      • Raporty
        Kompleksowe opracowania tematyczne z zakresu stosunków międzynarodowych oraz zagadnień społeczno-politycznych
      • Wideo
        Nagrania z debat eksperckich oraz odcinki tematycznych wideopodcastów tworzonych przez naszych ekspertów
      • Mapy
        Selekcja map obrazujących międzynarodowe systemy sojuszy oraz wizyty zagraniczne kluczowych polityków
  • Programy
      • Programy

        Główne obszary działalności badawczej i publikacyjnej Instytutu z osobnymi zespołami ekspertów, funkcjonującymi pod kierunkiem dyrektora danego programu.

      • STRONA PROJEKTU TRÓJMORZE (ENG)

      • Europa
        Analizy i komentarze poświęcone integracji europejskiej oraz miejscu Europy na politycznej i gospodarczej mapie świata
      • Bezpieczeństwo
        Opracowania z zakresu bezpieczeństwa międzynarodowego i wewnętrznego poszczególnych państw, ze szczególnym uwzględnieniem roli NATO
      • Indo-Pacyfik
        Przegląd sytuacji polityczno- gospodarczej w regionie, stanu rywalizacji USA-Chiny oraz polityki
      • Trójmorze
        Analizy i opracowania dotyczące Inicjatywy Trójmorza z uwzględnieniem perspektyw tworzących ją państw
  • Ludzie
      • Ludzie

        Instytut Nowej Europy tworzy zespół zaangażowanych osób z zarządem na czele, a także eksperci i wolontariusze. Działania INE wspiera Rada Programowa, która stanowi zaplecze merytoryczne.

      • Zespół i eksperci
        Członkowie zespołu INE odpowiadają za bieżące funkcjonowanie Instytutu, piszą własne analizy, jak również pomagają ekspertom w tworzeniu ich opracowań.
      • Wolontariusze
        Wolontariusze INE stanowią ważną część naszego zespołu. Dzięki ich energii, pomysłowości i zaangażowaniu możliwe jest realizowanie wielu ważnych dla Instytutu projektów.
  • Kontakt – Kariera
  • Polish-Czech Forum
  • English
Instytut Nowej Europy Instytut Nowej Europy
  • O nas
  • Publikacje
      • Publikacje

        Najważniejsze kategorie materiałów publikowanych przez Instytut w ramach prowadzonej działalności badawczej i analitycznej.

      • ZOBACZ WSZYSTKIE PUBLIKACJE

      • Analizy
        Analizy międzynarodowe oraz komentarze bieżące przygotowywane przez naszych ekspertów i analityków
      • Raporty
        Kompleksowe opracowania tematyczne z zakresu stosunków międzynarodowych oraz zagadnień społeczno-politycznych
      • Wideo
        Nagrania z debat eksperckich oraz odcinki tematycznych wideopodcastów tworzonych przez naszych ekspertów
      • Mapy
        Selekcja map obrazujących międzynarodowe systemy sojuszy oraz wizyty zagraniczne kluczowych polityków
  • Programy
      • Programy

        Główne obszary działalności badawczej i publikacyjnej Instytutu z osobnymi zespołami ekspertów, funkcjonującymi pod kierunkiem dyrektora danego programu.

      • STRONA PROJEKTU TRÓJMORZE (ENG)

      • Europa
        Analizy i komentarze poświęcone integracji europejskiej oraz miejscu Europy na politycznej i gospodarczej mapie świata
      • Bezpieczeństwo
        Opracowania z zakresu bezpieczeństwa międzynarodowego i wewnętrznego poszczególnych państw, ze szczególnym uwzględnieniem roli NATO
      • Indo-Pacyfik
        Przegląd sytuacji polityczno- gospodarczej w regionie, stanu rywalizacji USA-Chiny oraz polityki
      • Trójmorze
        Analizy i opracowania dotyczące Inicjatywy Trójmorza z uwzględnieniem perspektyw tworzących ją państw
  • Ludzie
      • Ludzie

        Instytut Nowej Europy tworzy zespół zaangażowanych osób z zarządem na czele, a także eksperci i wolontariusze. Działania INE wspiera Rada Programowa, która stanowi zaplecze merytoryczne.

      • Zespół i eksperci
        Członkowie zespołu INE odpowiadają za bieżące funkcjonowanie Instytutu, piszą własne analizy, jak również pomagają ekspertom w tworzeniu ich opracowań.
      • Wolontariusze
        Wolontariusze INE stanowią ważną część naszego zespołu. Dzięki ich energii, pomysłowości i zaangażowaniu możliwe jest realizowanie wielu ważnych dla Instytutu projektów.
  • Kontakt – Kariera
  • Polish-Czech Forum
  • English
mar 04
Analiza, Energetyka, Europa, Polska, Publikacje, Ukraina

Atom w gminie Choczewo – ekologiczne za i przeciw oraz komentarz na temat aktualnej sytuacji energetycznej wobec wojny na Ukrainie

4 marca, 2022

Artykuł w skrócie

  • Temat energetyki jądrowej jest bardzo kontrowersyjny. Doczesne technologiczne ugruntowania, jak i czynniki przyrodnicze, mogą jednak pozwolić na wstępne określenie, jakie kroki powinny zostać podjęte, a jakie pomysły zaniechane, by transformacja energetyczna w Polsce przebiegła sprawnie i możliwie bezproblemowo.
  • Warto wziąć pod uwagę wszelkie za i przeciw, upewnić się, że dany teren, tu gmina Choczewo, jest odpowiedni pod tego typu inwestycję, o ile jakakolwiek okolica w Polsce jest odpowiednia.
  • W lutym 2022 roku stało się jasne, że jednym z ruchów, jakie muszą zostać podjęte przez państwa potępiające agresję Moskwy na Kijów jest zerwanie lub nieprzedłużanie kontraktów na zakup gazu z Federacji Rosyjskiej. W tym wypadku uwagę opinii publicznej przykuły dwa problemy – zajęcie przez wojska rosyjskie Czarnobyla oraz Zaporoża i związaną z tym niepewność pod względem bezpieczeństwa radiacyjnego oraz widmo przewidywanego od dawna kryzysu energetycznego, spowodowanego wzmożoną konsumpcją nieprzekładającą się na wystarczająco szybki rozwój przyjaznych dla środowiska alternatyw dla węgla i gazu.

Wstęp

22 grudnia 2021 r. nadmorską gminą Choczewo wybrano na preferowaną lokację pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce. Decyzja ta spotkała się z aprobatą części społeczeństwa – w tym wielu organizacji – oraz protestem mieszkańców, którzy błyskawicznie zebrali się w celu blokady projektu.

Debata o energii atomowej polaryzuje społeczeństwo od lat. Używane argumenty biją w etos, logos i patos, a dyskusje nierzadko przeradzają się w wielogodzinne przepychanki internetowe. Wśród tych komentarzy można jednak znaleźć argumenty oparte na obiektywnych danych, ostatnich odkryciach nauki czy też doświadczeniach innych państw. Każda ze stron zabierająca głos w dyskusji zabarwia je jednak na swój sposób.

Tym, co powinno stanowić clou dyskusji jest pytanie o sposób, w jak atom wpisze się w krajobraz ekologiczny, gospodarczy i społeczny Polski. Argumenty oparte na naukowych odkryciach i analizach ekspertów niepowiązanych z lobby tej czy innej strony zostaną omówione poniżej w ramach próby odnalezienia odpowiedzi na pytanie, czy atom w gminie Choczewo stanowi plan z szansą na realizację. Z uwagi na ograniczenia redakcyjne, artykuł przedstawi czytelnikowi energetykę jądrową i skupi się wyłącznie na zagadnieniach powiązanych z ekologią i ochroną środowiska.

Kwestie bezpieczeństwa przeanalizowano jedynie w kontekście wymogu zapewnienia bezpiecznej utylizacji odpadów pochodzących z elektrowni jądrowej. Opieranie analizy czy argumentacji na pojedynczych przypadkach awarii reaktorów niebezpiecznie oddala dyskusję od merytoryki z uwagi na silne zabarwienie emocjonalne. Ryzyka wystąpienia awarii elektrowni jądrowej nigdy nie można wykluczyć, stosowane i ulepszane od lat technologie pozwalają jednak zapobiegać katastrofom. Należy pamiętać, że skutki ewentualnej niekontrolowanej katastrofy nuklearnej elektrowni państw sąsiednich byłyby odczuwalne w Polsce. Doskonale ilustruje to poniższa grafika.

W obliczu obecnej wojny toczącej się na terenie Ukrainy, artykuł został zaktualizowany o najnowsze informacje dotyczące przejęcia terenów Czarnobyla i Zaporoża przez wojska rosyjskie, wzmożonej radiacji z tym związanej oraz zmiany wagi geopolitycznej, jaką otrzymało wstrzymanie zakupu gazu z Rosji.

Dlaczego atom

Dyskusja o atomie ma swój zalążek w wysiłku redukcji antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych, stanowiących główną przyczynę globalnego ocieplenia – napędzającego postępujące zmiany klimatyczne – a także przyczyniających się do rozwoju wielu chorób, nie tylko układu oddechowego[1]. Badania wskazują, że dla zahamowania czy zatrzymania większości zmian w ekosystemie Ziemi potrzebne jest zaprzestanie pozyskiwania energii z paliw kopalnych[2]. Aż 93% pytanych ekspertów z zakresu energetyki i klimatu jest zdania, że zaprzestanie wydobycia i konsumpcji węgla kamiennego i brunatnego jest kluczowym krokiem dla Polski w celu realizacji transformacji energetycznej[3]. Jest to jednak ogromne wyzwanie w kraju, którego miks energetyczny opiera się w przeważającej mierze na węglu. Według danych Polskich Sieci Energetycznych, w grudniu 2021 r. największy udział w państwowej produkcji energetycznej miały elektrownie węglowe – 80%. Udział elektrowni gazowych oscyluje na poziomie c. 8%, a wiatrowych c. 10%. Pozostały udział tworzą jednostki elektrowni wodnych zawodowych i odnawialne źródła energii (OZE)[4]. Co istotne, kopalnie węgla nad Wisłą nie spełniają większości standardów jakości, plasując Polskę na pierwszym miejscu państw posiadających największą ilość aktywnych kopalni oraz państw emitujących najwięcej zanieczyszczeń w Europie (największy emitent metanu na kontynencie). Według raportu Międzynarodowej Agencji Energetycznej (MAE), 70% wycieków metanu z czynnych kopalń węgla w Europie ma miejsce w Polsce, z czego 89% miała miejsce w czynnych kopalniach głębinowych. Pozostałe 11% to ilości emitowane przez górnictwo odkrywkowe, odpowiadające za 8% wycieków, oraz nieczynne kopalnie[5].

Powyższe wskazuje, że realizacja transformacji energetycznej mającej wprowadzić w Polsce niskoemisyjne źródła energii stanowi ogromne wyzwanie. Ponadto narzuca się pytanie, czy Polska będzie kiedykolwiek w stanie wytwarzać energię wyłącznie z OZE, biorąc pod uwagę, że do ich pozyskiwania niezbędne są technologie oparte na słońcu czy wietrze, czyli zmiennych żywiołach. Eksperci także ci z Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), określili, że Polska byłaby w stanie osiągnąć poziom udziału OZE w miksie energetycznym ok. 70-80% energii do 2050 r.[6], pod warunkiem inwestycji w nowe technologie i rozbudowę potrzebnej infrastruktury. Co z pozostałym 20-30%?

Najczęściej wskazuje się tutaj atom. Według raportu MAE „Net Zero by 2050” , atom to „stabilne źródło niskoemisyjnej energii i niezbędne źródło elektryczności w neutralnie klimatycznym miksie energetycznym świata w roku 2050”[7]. Warto jednak zauważyć, że agencja znana jest ze swojego sceptycyzmu wobec OZE (mimo to, jej eksperci przyznali, że fotowoltaika i turbiny wiatrowe to najtańsze nowe źródło generowania energii elektrycznej)[8]. Scenariusze ONZ-owskiego raportu IPCC z 2018 r. również przewidują, że atom będzie miał swój udział w miksie energetycznym wielu państw. W Polsce lobby pro-atomowe znajduje swoje wsparcie w wielu prominentnych organizacjach. Polegając na wieloletnich doświadczeniach innych krajów, wielu przedstawia atom jako rozwiązanie mogące pomóc w dekarbonizacji Polski.

Atom a ekologia

Przeciwnicy atomu często poddają w wątpliwość, czy energetyką jądrowa jest zrównoważona. Jest to kwestia sporna, biorąc pod uwagę mnogość czynników, jakie należy wziąć pod uwagę. Jako taki, atom nie stanowi odnawialnego źródła energii, co przyznają nawet eksperci określający energię jądrową jako zrównoważoną. Rozwój powstałej technologii pozwala jednak na optymistyczne patrzenie w przyszłość, w której wydobycie i eksploatacja światowych złóż uranu może okazać się ograniczona[9].

Względy bezpieczeństwa ekologicznego, to jeden z najważniejszych aspektów, jakie w przedmiotowej dyskusji muszą zostać uwzględnione. Przechowywanie odpadów z elektrowni jądrowej stanowi poważne wyzwanie dla środowiska. Argumenty podważające możliwość bezpiecznego składowania odpadów jądrowych nie są w pełni uzasadnione, biorąc pod uwagę rozwój nowych technologii, co przyznają eksperci zarówno przychylni, jak i nieprzychylni atomowi. Odpady takie mają też potencjał zostać przetworzone w inne paliwa, znajdujące zastosowanie między innymi w medycynie[10]. Relewantny w tym kontekście zdaje się być wykres, ukazujący wyniki badania Anila Markandya i Paula Wilkinsona, wskazujący OZE, a następnie energię jądrową, jako najbezpieczniejsze źródło energii, pod względem prawdopodobieństwa wypadków i zanieczyszczenia:

Źródło: https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy.

Co mogłoby służyć atomowi, to jego faktyczny udział w uzupełnieniu miksu energetycznego. Niestety, nie jest to opcja, która realnie może zostać wdrożona w życie, o czym alarmują eksperci na całym świecie, także w Polsce[11]. Kluczowe znaczenie mają tu koszty budowy i eksploatacji, a dla Polski także tempo rozwoju, które nie pozwoli na zrealizowanie celów pakietu legislacyjnego UE pt. Gotowi na 55 do 2030 r. Nawet ambitny Polski Program Energetyki Jądrowej zakłada zaledwie 23–27% udziału atomu w energetycznym miksie najwcześniej w 2043 r.[12] Planowane otwarcie elektrowni w Choczewie ma nastąpić w 2033 r., zakładając, że nie dojdzie do opóźnień[13]. Co więcej, współistnienie energii wygenerowanej z atomu i źródeł odnawialnych byłoby – przynajmniej w chwili obecnej – technologicznie trudne. Doraźnie wykorzystanie atomu i OZE w jednym systemie energetycznym może zostać wykonane przez pojedyncze, niepołączone z innymi reaktory, eliminując możliwość tworzenia niezawodnej infrastruktury energetycznej[14]. Z kolei możliwości okiełznania fluktuacji energii z OZE – co stanowi jedno z największych wyzwań przy łączeniu różnych źródeł w miksie energetycznym oraz zapewnianiu stałych dostaw energii – wdrażane są już w Niemczech, dzięki rozwiązaniom zaliczanym do power-to-x[15].

Mimo że wszystkie ww. trudności mogą potencjalnie zostać złagodzone przez wprowadzenie rozwiązań, które oferują nowe technologie, warto pamiętać, że w obliczu katastrofy klimatycznej i walki o utrzymanie sprzyjającej nam bioróżnorodności brak pewności stanowi nieprzychylny omen. Optymizm związany z postępem technologicznym jest niewskazany, dopóki nie ma pewności, że znajdą się fundusze pozwalające na wdrożenie proponowanych rozwiązań. Jak twierdzą niektórzy eksperci, entuzjazm związany z wydajnością atomu czy związanych z nim technologii powinien być traktowany z ostrożnością, ugruntowaną w pragmatyzmie zbudowanym na historii rozwoju technologii jądrowej[16].

Warto jednak zauważyć, że na podobnej pewności argumentach opierają się piewcy zapełnienia całego miksu energetycznego OZE i zieloną energią. Skupiają się oni na potencjale dopełnienia miksu energetycznego aktualnie rozwijanymi metodami, takimi jak zielony wodór, biometan[17], czy też tzw. kontrolowanie elektrowni technologii odnawialnych[18]. Są to także propozycje polegające na satysfakcjonującym rozwoju tych technologii do stopnia, w którym będą one w stanie zaspokoić w całości krajowe potrzeby energetyczne. Zielony wodór czy gaz to złoża skończone, nieodnawialne, dlatego ich wykorzystanie musi być zrównoważone i efektywne. Badania im poświęcone również wskazują optymistyczne wyniki, przynajmniej na dzień dzisiejszy[19]. Pewności, czy mogą one zostać wdrożone na masową skalę i w odpowiednim dla nas tempie nie ma. Podobnie nie można określić, jakie dokładnie koszty będą z nimi związane. Warto jednak odnotować, że wiele państw stawia sobie na cel pozyskiwanie energii w 100% z OZE[20]. Biorąc pod uwagę projekty infrastruktury pozwalającej na przesył energii, np. ze Skandynawii, należy rozważyć także opcję inwestycji w kierunku zakupu pozostałej energii z innych krajów[21].

O czym nie można zapominać to fakt, że atom proponowany jest, by zastąpić infrastrukturę węglową. Po przeanalizowaniu zbiorów danych z 123 krajów za okres 25 lat eksperci skonstatowali, że kraje decydujące się na dalsze korzystanie z energii jądrowej (nie mówiąc o inwestycji w nią) wolniej i mniej efektywnie realizują cele redukcji węgla niż te, które wybierają odnawialne źródła energii[22]. Ponadto nieuniknione jest, że budowa elektrowni jądrowej zajmie lata i pochłonie środki, które mogłyby zasilić fundusze OZE[23].

Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie „Polityki energetycznej Polski do 2040 r.” (tzw. PEP2040), przedłożoną przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, która przewiduje, że pierwszy blok elektrowni jądrowej uruchomiony zostanie w 2033 r.[24] Cały polski program jądrowy zakłada obecnie budowę 6 bloków jądrowych, które mają powstawać co 2-3 lata[25]. Warto zauważyć jednak, że czasowe szacowanie inwestycji tego typu nie jest łatwe. Przykładowo, budowa trzeciego reaktora fińskiej elektrowni Olkiluoto (powstałej w 1973 r.) została rozpoczęta w 2005 r. i planowo miała zakończyć się w 2008 r. Ostatecznie reaktor oddano do użytku w 2021 r. Opóźnienie to wynika z wielu czynników, w tym przez nazbyt optymistyczny plan związany z decyzją o wdrożeniu nowej, bezpieczniejszej technologii, regulacji administracyjnych, kwestie bezpieczeństwa oraz rosnących kosztów[26]. Podobny los spotkał francuską elektrownię Flamanville[27] i angielską Hinkley Point[28]. Taka zależność działa na naszą niekorzyść. Jeżeli jednak plan ten się powiedzie i elektrownia powstanie zgodnie z planem, będzie to i tak 3 lata po kamieniu milowym, wyznaczonym przez Gotowi na 55 (ang. Fit for 55). Gotowi na 55 to program Rady i Parlamentu Europejskiego, zakładający redukcję emisji CO2[29] w całej Wspólnocie. Do 2030 r. emisje mają być zredukowane o 55% względem 1990 r.[30] Patrząc na aktualny skład miksu energetycznego w bazującej na węglu Polsce wątpliwe jest, czy Polsce uda się zrealizować ten plan. Warto więc podchylić się nad głosami sugerującymi, że inwestycja w atom może być inwestycją w energię, która będzie dla Polski przestarzała i nieadekwatna już na starcie[31].

Atom a ekosystem pomorski

Samo ulokowanie elektrowni nad brzegiem morza, jakkolwiek zasadne z punktu widzenia potrzeby zapewnienia dużych wolumenów wody do chłodzenia reaktorów, generuje szereg potencjalnych problemów. Powoli, lecz konsekwentnie podnoszący się poziom morza oraz zmiany klimatyczne potencjalnie mogą w przyszłości przynieść skutki trudne obecnie do przewidzenia[32]. Wprawdzie istnieją już technologie zabezpieczające elektrownie przed różnego typu wypadkami[33], jednak są one kosztowne. Sytuacji nie poprawia fakt, że linia wody na plażach w gminie Choczewo, których część ma zająć elektrownia, zmienia się już teraz. Naukowcy alarmują, że wzrost temperatury o 1oC przełoży się na wzrost linii światowych wód o 2,3 metry. Wzrost linii poziomu Morza Bałtyckiego o 1m do końca tego stulecia to, według prof. Jacka Piskozuba, pewnik, co oznacza, że część pomorskich miejscowości zniknie pod wodą[34]. Jeżeli scenariusz ten się spełni, utrzymanie i zabezpieczenie elektrowni będzie niezwykle trudne, a już dziś wymaga starannego wyboru odpowiednich technologii i inwestycji w kosztowną infrastrukturę nowego typu. Poza tym zużywanie rezerw wody do produkcji elektryczności jest wątpliwym ruchem w obliczu katastrofy klimatycznej, która już teraz powoduje susze w wielu miejscach na świecie, także w Polsce. Problem ten powinien być rozważony także w świetle Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 2012 r.[35], które określa czynniki, jakie muszą być uwzględnione podczas przeprowadzania oceny terenu przeznaczonego pod lokalizację obiektu jądrowego.

Argumenty dotyczące lokalizacji elektrowni na Pomorzu z uwagi na dostępność wody, która byłaby używana do chłodzenia reaktorów jądrowych, choć niezbywalne, niekoniecznie są decydujące, jako że nowe technologie pozwalają optymalizować zużycie wody reaktorach Warto też wskazać, że współcześnie woda chłodzeniowa często pozyskiwana jest także z akwenów innych niż morze[36].

Choczewo w styczniu 2022 r.

Jak widać, plaża w gm Choczewo, jak i okoliczne tereny, według prognoz naukowców zostaną zalane do 2100 roku. Źródło: http://flood.firetree.net, dostęp: 30.01.2022.

Według spółki Polskie Elektrownie Jądrowe (PEJ), Choczewo zostało wybrane na miejsce dla przedmiotowej inwestycji po rozważeniu 92 innych lokalizacji. W oświadczeniu opublikowanym na stronie internetowej spółki dnia 22 grudnia 2021 r.[37] można przeczytać, że wybór gminy Choczewo, a dokładniej terenów Lubiatowa-Kopalina, został podjęty po uwzględnieniu m.in. czynników takich jak „właściwości terenu, dostępność wody chłodzącej, położenie względem terenów objętych formami ochrony przyrody, w tym obszarów Natura 2000 oraz obecne i możliwe do rozbudowy elementy infrastruktury jak na przykład sieci energetyczne, drogowe czy kolejowe”. Jak wyglądał ten proces i jakie czynniki zostały wzięte pod uwagę nadal pozostaje niejasne, ponieważ raport, na jaki powołuje się spółka, zostanie ukończony i opublikowany dopiero w I kwartale 2022 r., po nowelizacji przepisów dotyczących tego typu inwestycji.

W styczniu 2022 r. Sejm przegłosował ww. nowelizację negatywnie zaopiniowaną przez komisje senackie i odrzucona przez Senat. 28 stycznia Sejm skierował poprawkę do projektu do podpisu Prezydenta RP. Nowelizacja wprowadziła wybiórcze połączenie przepisów z 2015 i 2019 r. tak, aby PEJ, które złożyło wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji tego typu z 2015 r., mogło sprawniej przejść przez niezbędny dla realizacji projektu proces administracyjny. Postępowanie wszczęte w 2015 r. zostało zawieszone w 2016 r. do czasu złożenia przez inwestora raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Zmiany w prawie pozwolą na ominięcie wymogów prawnych narzucanych wcześniej ustawą z 2011 r., a także na uniknięcie formalnego obowiązku rozpoczęcia procedury administracyjnej, przerwanej przez zawieszenie postępowania, od początku[38]. Projekt, który został wprowadzony pod szyldem ustawy o prawie wodnym, przewiduje również ograniczenie możliwości występowania jako strona zaskarżająca w procesie przez mieszkańców terenów oddalonych o więcej niż 100 metrów od elektrowni. Nowelizacja również stypuluje, że wniosek o wydanie decyzji w sprawie aktualności warunków realizacji przedsięwzięcia – o których mówi decyzja o uwarunkowaniach środowiskowych – można złożyć dopiero po upływie 5 lat od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna. To także ograniczy możliwość zakwestionowania sposobu, w jaki przeprowadzona została część prac.

Należy się wstrzymać z oceną jakości przeprowadzonych badań do czasu ich opublikowania. Mimo to, z uwagi na to, że w oświadczeniu wspomniano o uwzględnieniu położenia względem terenów objętych formami ochrony przyrody, w tym programu Natura 2000, warto się przyjrzeć, w jakim stopniu tereny tym programem chronione występują w gminie Choczewo i czy budowa elektrowni nie będzie ingerować w zagrożone ekosystemy.

Wybrane miejsca w gminie Choczewo zaliczane są w poczet rezerwatów przyrody, Nadmorskiego Parku Krajobrazowego, obszarów chronionego krajobrazu, obszarów Natura 2000, użytków ekologicznych oraz lasów o szczególnych walorach przyrodniczych. Znajdują się tam pomniki przyrody; występują gatunki chronione lub zagrożone, m.in. orzeł bielik[39], wilki[40] czy łosie[41]. Niemożliwe jest określenie wymiaru, w jaki poszczególne elementy lokalnego ekosystemu zostaną dotknięte wskutek prac nad infrastrukturą elektrowni. Bez wątpienia jednak okolica ta zmieni się, przynajmniej do pewnego stopnia. Co istotne, już sama ustawa o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących wskazuje na potrzebę poczynienia istotnej liczby potrzebnych inwestycji towarzyszących, np. zakłady wzbogacania izotopowego, wytwarzania paliwa jądrowego, przerobu wypalonego paliwa jądrowego, przechowalnik wypalonego paliwa jądrowego, obiektu do przechowywania odpadów promieniotwórczych oraz zakład wydobywania rud uranu (choć nie dotyczy to bezpośrednio terenów Polski) i toru ze złóż i do ich wstępnego przetwarzania[42]. Być może konkretne pomiary i przewidywania ekspertów zostaną zawarte we wspomnianym wcześniej raporcie PEJ.

Niewykluczone, że teren ten okaże się jednak najbardziej optymalnym miejscem dla realizacji tego typu inwestycji w Polsce. Wniosek taki potwierdzić mogą jednak jedynie badania realizowane przez organy niezależne, niepowiązane ze spółką, które szczegółowo badają i uwzględniają liczne fakty, w tym dotyczące środowiska.

Wojna na Ukrainie a atom

W lutym 2022 roku stało się jasne, że jednym z ruchów, jakie muszą zostać podjęte przez państwa potępiające agresję Moskwy na Kijów jest zerwanie lub nieprzedłużanie kontraktów na zakup gazu z Federacji Rosyjskiej. W tym wypadku uwagę opinii publicznej przykuły dwa problemy – zajęcie przez wojska rosyjskie Czarnobyla oraz Zaporoża i związaną z tym niepewność pod względem bezpieczeństwa radiacyjnego oraz widmo przewidywanego od dawna kryzysu energetycznego, spowodowanego wzmożoną konsumpcją nieprzekładającą się na wystarczająco szybki rozwój przyjaznych dla środowiska alternatyw dla węgla i gazu.

Mimo doniesień o wzroście promieniowania w regionie Czarnobyla specjaliści wskazują, że nie ma obaw do niepokoju, gdyż wskaźniki radiacji nadal mieszczą się w normie i nie są spowodowane naruszeniem zabezpieczonych reaktorów, a raczej ingerencją w zazwyczaj wyludniony teren przez wojska. Samo naruszenie napromieniowanej gleby przez ciężki sprzęt wojskowy mogło spowodować wzniesienie się radioaktywnego pyłu, który wypłynął na podniesienie odczytów. Szacuje się, że z uwagi na porę roku, kiedy większość zwierząt śpi snem zimowym lub przebywa w ciepłych krajach, wzrost radiacji nie powinien mieć wpływu na żyjące w rejonie Czarnobyla zwierzęta[43].  Eksperci ukraińscy, tak jak i Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA), zapewnili, że teren jest odpowiednio zabezpieczony. Mimo to, 27 lutego Polska i Kanada zwróciły się do Rady Gubernatorów, jednego z członów Agencji, o wcześniejsze zebranie i przeanalizowanie sytuacji pod względem bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej[44]. Spotkanie odbyło się 2 marca. MAEA potwierdziła, że nie ma podstaw do obaw[45]. Prawdopodobieństwo naruszenia 4 pozostałych elektrowni atomowych na terenie Ukrainy oceniane było na niewielkie. Sytuacja zwłaszcza w Zaporożu była monitorowana na bieżąco, obie strony konfliktu pozostawały w kontakcie z Agencją[46]. Co podkreślali eksperci, Kreml nie chciał dopuścić do katastrofy, której skutki odczuwalne byłyby również na terenie Rosji i utrudniłyby przebieg dalszej akcji militarnej[47]. 28-ego lutego pociski uderzyły w znajdujący się pod Kijowem ośrodek, w którym składowane są radioaktywne odpady z elektrowni. Na szczęście nie uwolniło to promieniowania[48]. W nocy z 4-ego na 5-ego marca wojska rosyjskie otworzyły ogień z czołgów w stronę elektrowni w Zaporożu, co doprowadziło do pożaru. Według ukraińskiej strony, rosyjski atak został przeprowadzony z premedytacją, a oddziały Moskwy utrudniały akcje gaśnicze[49]. Polska Państwowa Agencja Atomistyki, powołując się na dane ukraińskiego dozoru jądrowego, oświadczyła 04.03 rano, że systemy ważne dla bezpieczeństwa jądrowego Zaporoskiej elektrowni atomowej nie zostały uszkodzone, a poziom promieniowania na terenie Polski nie podniósł się[50]. Amerykańska sekretarz energii Jennifer Granholm oświadczyła po rozmowie ze swoim ukraińskim odpowiednikiem, że reaktory są bezpiecznie wyłączane[51]. Mniej więcej w tym samym czasie Rzecznik elektrowni, Andrij Tuz, ostrzegł, że istnieje prawdziwe ryzyko nuklearnego zagrożenia, jednak około godziny 6:20 polskiego czasu na antenie Ukraine 24 Tuz ogłosił, że pożar został ugaszony i nie istnieje ryzyko radiacyjne. Potwierdziły to komunikaty publikowane m.in. na Facebooku przez Państwową Inspekcję Regulacji Jądrowej Ukrainy. MAEA ogłosiła, że nieustannie monitoruje sytuację[52]. Atak zbrojny i awaria, której skutki mogą wykraczać poza przewidywania to wymierne ryzyko, które warto wziąć pod uwagę podczas planowania inwestycji elektrowni atomowej również na terenie Polski. Ostatnie wydarzenia pokazały, że pokój w Europie nie jest pewnikiem.

Zerwanie umowy z Rosją na dostarczenie gazu wpłynie na bezpieczeństwo energetyczne Polski lub na możliwość zapewnienia wystarczającej ilości energii. W tym wypadku odpowiedź na pytanie, czy Polska powinna wprowadzić atom do swojego miksu energetycznego powinna zostać odpowiednio dostosowana. W Niemczech, czyli w kraju, który w ostatnim czasie stał się prowodyrem w zamykaniu elektrowni jądrowych, toczą się właśnie rozmowy nad przedłużeniem pracy jeszcze otwartych elektrowni. Rząd Olafa Szolza zapowiedział zamknięcie wszystkich elektrowni do 2030 roku, 8 lat wcześniej, niż planowało to CDU Angeli Merkel. To tylko rozpędziło polską dyskusję na temat planowanej elektrowni. Warto zauważyć, że Niemcy nie wycofały się całkowicie ze swoich planów, a raczej odłożyły je w czasie. Celem naszego zachodniego sąsiada jest wciąż 100% energii pozyskiwanej z OZE, a odłożenie planowanego wygaszania w czasie ma na celu powstrzymanie black-outów, które powstałyby z uwagi na obecną niedostateczną ilość wiatraków, paneli i magazynów energii[53]. Niemcy do tej pory importowali z Rosji około 38,2% całości kupowanego gazu[54], 35% ropy i 50% węgla[55]. W ich miksie energetycznym gaz stanowi 8,7%[56], ropa 4,4% i węgiel 23,7%[57]. Łatwo więc stwierdzić, że niemiecka zależność od Rosji jest mniejsza, niż polska. Obecnie głównym dostawcą paliw kopalnych do Polski jest Rosja, której udział w imporcie wyniósł 87% dla ropy naftowej, 72% – gazu ziemnego, 62% – węgla kamiennego (średnia z 20 lat). W 2020 roku 65% ropy pochodziło z Rosji, węgla 55%, a gazu 75%[58].

Co trzeba podkreślić, inwestycja w atom w tym momencie nie uchroni nas przed konsekwencjami rezygnacji importu z Rosji. Kluczowe będzie znalezienie kolejnych państw, z którymi będziemy musieli zawiązać umowy, jako że ewentualne czerpanie korzyści z nowej elektrowni nastąpiłoby – zakładając brak opóźnień – dopiero po 2030 r. Atom nie jest więc rozwiązaniem doczesnym. Inwestycja w OZE, tak jak zostało to przytoczone wyżej, może przyczynić się do szybszego uniezależnienia energetycznego od importu. Warto mieć to na uwadze. Inwestycja i w atom, i w OZE jest możliwa, ale, naturalnie, podzielenie funduszy odpowiednio wpłynie na spowolnienie rozbudowy obu typu infrastruktur. Czas jest w tym momencie kluczowy.

Inwestycja w OZE ma kolejny atut wobec aktualnej sytuacji. Mimo, że obecnie nie wykryto zagrożenia związanego z energetyką jądrową, działania militarne już miały katastrofalny wpływ na środowisko Ukrainy wskutek składowania nieodnawialnych surowców wykorzystywanych do generowania energii. Przykładowo, wskutek podłożenia ognia pod magazyn ropy w Wasylkowie przez wojska rosyjskie pojawiły się nośne toksyczne opary.[59] Możliwość zanieczyszczenia środowiska w razie konfliktu powinna zostać uwzględniona przy wyborze sposobu dopełnienia zapotrzebowania energetycznego podczas embargo na rosyjskie surowce.

Podsumowanie

Temat energetyki jądrowej jest bardzo kontrowersyjny. Doczesne technologiczne ugruntowania, jak i czynniki przyrodnicze, mogą jednak pozwolić na wstępne określenie, jakie kroki powinny zostać podjęte, a jakie pomysły zaniechane, by transformacja energetyczna w Polsce przebiegła sprawnie i możliwie bezproblemowo.

Dla wielu uwypuklenie argumentów oscylujących wokół ekologii i bioróżnorodności może to być kwestią nieistotną, drugorzędną. Dyskurs na temat bioróżnorodności jest jednak tak samo istotny w kontekście tego, dlaczego rozmowy o atomie są w ogóle prowadzone — by zapobiec katastrofie klimatycznej i/lub drastycznym zmianom środowiskowym. Dopiero w ostatnich latach specjaliści pochylili się nad badaniem i popularyzowaniem odkryć pokazujących, że konserwacja bioróżnorodności może nie tylko okazać się pomocna w adaptacji do nowych warunków klimatycznych, ale także zahamować część procesów, które już teraz wpływają na podwyższanie się temperatur czy katastrofy środowiskowe[60].

Warto wziąć pod uwagę wszelkie za i przeciw, upewnić się, że dany teren jest odpowiedni pod tego typu inwestycję, o ile jakakolwiek okolica w Polsce jest odpowiednia. Kompleksowa analiza powinna nie tylko przeciwstawić sobie ekologiczne argumentowanie, uwzględniając również konsekwencje wynikające z potencjalnej stagnacji lub nietrafionych inwestycji energetycznych, ale także zestawić ze sobą argumenty, dotyczące kosztów oraz czynników społecznych, a nawet geopolitycznych wybiegających poza powyższą krótką analizę uwzględniającą obecny konflikt na Wschodzie. Dopiero wtedy będzie można rozważyć, czy inwestycja w elektrownię w Choczewie jest przedsięwzięciem korzystnym. To jednak temat na inną, szerszą publikację.


[1] J Lelieveld et al.,’Cardiovascular disease burden from ambient air pollution in Europe reassessed using novel hazard ratio functions’ (Europe Heart Journal, 12.03.2019) < https://academic.oup.com/eurheartj/article/40/20/1590/5372326?login=false> dostęp: 05.02.2022; H Ritchie, ‘What are the safest and cleanest sources of energy?’ (Our World in Data, 10.02.2020) < https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy> dostęp: 05.02.2022.

[2] F Ch Matthes, ‘Rozdział 6: Energia atomowa a zmiana klimatu’ <https://www.boell.de/sites/default/files/assets/boell.de/images/download_de/oekologie/mity_energia_jadrowa_polnisch.pdf> dostęp: 26.01.2022.

[3] Ewa Balicka-Sawiak, ‘Węgiel zniknie z miksu energetycznego Polski szybciej niż nam się teraz wydaje’ (Polski Instytut Ekonomiczny 2021) <​​https://pie.net.pl/wegiel-zniknie-z-miksu-energetycznego-polski-szybciej-niz-nam-sie-teraz-wydaje/> dostęp: 22.01.2022.

[4] ‘Miesięczne raporty z funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego i Rynku Bilansującego’ (Polskie Sieci Elektroenergetyczne) <https://www.pse.pl/dane-systemowe/funkcjonowanie-kse/raporty-miesieczne-z-funkcjonowania-kse/raporty-miesieczne> dostęp: 26.01.2022.

[5] M Kasprzak i D Jones, ‘Drugi Bełchatow. Metan kopalniany w Polsce’ (Ember Climate, 11.2020) < https://ember-climate.org/wp-content/uploads/2020/11/2020-Coal-mine-methane_PL.pdf > dostęp: 05.02.2022.

[6] P Stępień i K Szulecki, ‘Czekanie na atom to oddanie ochrony klimatu walkowerem’ (Energia Rzeczpospolita, 04.03.2021) <https://energia.rp.pl/transformacja-energetyczna/art17032471-czekanie-na-atom-to-oddanie-ochrony-klimatu-walkowerem> dostęp: 24.01.2022.

[7] W Kość, ‘Deutsche Wirtschaft. Jak Niemcy „zmniejszają” emisje zamykając źródła czystej energii’ (Oko Press, 30.12.2021) <https://oko.press/deutsche-wirtschaft-jak-niemcy-zmniejszaja-emisje-zamykajac-zrodla-czystej-energii/> dostęp: 25.01.2022.

[8] P Stępień i K Szulecki, ‘Czekanie na atom to oddanie ochrony klimatu walkowerem’ (Energia Rzeczpospolita, 04.03.2021) <https://energia.rp.pl/transformacja-energetyczna/art17032471-czekanie-na-atom-to-oddanie-ochrony-klimatu-walkowerem> dostęp: 24.01.2022.

[9] B W Brook et al., ‘Why nuclear energy is sustainable and has to be part of the energy mix’ (Sustainable Materials and Technologies 2014) <https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S2214993714000050?token=7678EB2E4A6DFDC86FF74F4A2A1AA33B954A591F8960B14458F827242FA05751E0D31F3D4167EB391C6E86A40AC85B5A&originRegion=eu-west-1&originCreation=20220122095508> dostęp 22.01.2022.

[10] M Popkiewicz, ‘Popkiewicz: Atom? Tak. Nie. Być może, ale…’ (Biznes Alert, 19.02.2019) <https://biznesalert.pl/atom-strategia-energetyczna-oze/> dostęp: 25.01.2022.

[11] P Stępień i K Szulecki, ‘Czekanie na atom to oddanie ochrony klimatu walkowerem’ (Energia Rzeczpospolita, 04.03.2021) <https://energia.rp.pl/transformacja-energetyczna/art17032471-czekanie-na-atom-to-oddanie-ochrony-klimatu-walkowerem> dostęp: 24.01.2022.

[12] P Stępień i K Szulecki, ‘Czekanie na atom to oddanie ochrony klimatu walkowerem’ (Energia Rzeczpospolita, 04.03.2021) <https://energia.rp.pl/transformacja-energetyczna/art17032471-czekanie-na-atom-to-oddanie-ochrony-klimatu-walkowerem> dostęp: 24.01.2022.

[13] ‘Inwestor pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce wskazał jej preferowaną lokalizację’ (Polskie Elektrownie Jądrowe sp. z o. o., 22.12.2021) <https://ppej.pl/aktualnosci/inwestor-pierwszej-elektrowni-jadrowej-w-polsce-wskazal-jej-preferowana-lokalizacje> dostep: 24.01.2022.

[14] Craig Morris, ‘Can nuclear and renewables coexist?’ (Energy Transition, 12.03.2018) <https://energytransition.org/2018/03/can-nuclear-and-renewables-coexist/> dostęp: 25.01.2022.

[15] Voll geladen – Neue Speicher für die Energiewende’ (ZDF, 04.05.2021) <https://www.zdf.de/wissen/leschs-kosmos/voll-geladen-neue-speicher-fuer-die-energiewende-100.html?fbclid=IwAR2v2kNDrHAKUxdlCPZ1FdpARxWOIaRu85s8WS3k06pDoLdO8bzGRB_51CQ> dostęp: 05.02.2022.

[16] S Thomas, ‘Rozdział 5: Ekonomika energetyki jądrowej’ <https://www.boell.de/sites/default/files/assets/boell.de/images/download_de/oekologie/mity_energia_jadrowa_polnisch.pdf> dostęp: 26.01.2022.

[17] T Adamczewski and M Jędra, ‘Zielone gazy: Biometan i wodór w Polsce’ (Forum Energii: Analizy i Dialog, 06.2021).

[18] F Huneke and P Heidinger, ‘Controllable Renewable Energies: An Alternative to Nuclear Power Cost Comparisons for Poland, Slovakia, Czech Republic and Hungary’ (Energy Brainpool, 25.04.2018).

[19] Warto wyjaśnić, dlaczego biomasa nie jest wymieniona powyżej jako zielone źródło energii. Mimo dużego potencjału biomasy jako rozwiązania energetycznego dla Polski, jej produkcja w dniu dzisiejszym oparta jest w Polsce w znacznej mierze na spalaniu drewna. Istnieje ryzyko, że aby zaspokoić potrzeby energetyczne kraju, produkcja z biomasy, zamiast polegać na utylizacji odpadów, będzie musiała być napędzana wycinką drzew i nadmierną ingerencją w środowisko naturalne. Zob.: ‘Perspektywy rozwoju biomasy w Polsce’ (Trendy w energetyce, 29.05.2018) < https://trendywenergetyce.pl/perspektywy-rozwoju-biomasy-w-polsce> dostęp: 30.01.2022; M Kolbusz i A Mikos, ‘Lasy do spalenia. Prawdziwa cena bioenergii’ (Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot 2022).

[20] K Hansen, C Breyer and H Lund, H Status and perspectives on 100% renewable energy systems. Energy 175, 471–480.

[21] [21] Voll geladen – Neue Speicher für die Energiewende’ (ZDF, 04.05.2021) <https://www.zdf.de/wissen/leschs-kosmos/voll-geladen-neue-speicher-fuer-die-energiewende-100.html?fbclid=IwAR2v2kNDrHAKUxdlCPZ1FdpARxWOIaRu85s8WS3k06pDoLdO8bzGRB_51CQ> dostęp: 05.02.2022.

[22] L Pentz Gunter, ‘Nuclear Power Doesn’t Belong in the Green New Deal’ (Truthout, 3 styczeń 2022) https://truthout.org/articles/nuclear-power-doesnt-belong-in-the-green-new-deal/ dostęp: 12 luty 2022.

[23] P Stępień i K Szulecki, ‘Czekanie na atom to oddanie ochrony klimatu walkowerem’ (Energia Rzeczpospolita, 04.03.2021) <https://energia.rp.pl/transformacja-energetyczna/art17032471-czekanie-na-atom-to-oddanie-ochrony-klimatu-walkowerem> dostęp: 24.01.2022; Paul Brown, ‘Nuclear Power ‘Cannot Rival Renewable Energy’’ (EcoWatch, 14.01.2020) <https://www.ecowatch.com/nuclear-power-cannot-rival-renewable-energy-2644813982.html> dostęp 24.01.2022; Prof. dr hab. inż. Jan Popczyk, ‘Elektrownie jądrowe w Polsce i ich alternatywa’ (Greenpeace, 10.2015) <https://www.greenpeace.org/static/planet4-poland-stateless/2019/09/b62a3fb1-ekspertyza_ep_ni_vs_ej-jan_popczyk.pdf> dostęp: 25.01.2022.

[24] ‘Uchwała w sprawie „Polityki energetycznej Polski do 2040 r.”’ (Gov.pl) <https://www.gov.pl/web/polski-atom/uchwala-w-sprawie-polityki-energetycznej-polski-do-2040-r> dostęp 24.01.2022.

[25] ‘Uchwała w sprawie „Polityki energetycznej Polski do 2040 r.”’ (Gov.pl) <https://www.gov.pl/web/polski-atom/uchwala-w-sprawie-polityki-energetycznej-polski-do-2040-r> dostęp 24.01.2022.

[26] Jędrzej Stachura, ‘Finlandia uruchomiła reaktor elektrowni jądrowej po 13 latach opóźnienia’ (Biznes Alert, 22.12.2021) <https://biznesalert.pl/finlandia-uruchomila-reaktor-elektrowni-jadrowej-po-13-latach-opoznienia/> dostęp: 24.01.2022.

[27] L Kadej, ‘COP 26 przyniósł więcej niż oczekiwali sceptycy, ale mniej niż chcieliby aktywiści’ (Wysokie Napięcie, 14.11.2021) <https://wysokienapiecie.pl/42324-cop-26-przyniosl-wiecej-niz-oczekiwali-sceptycy-ale-mniej-niz-chcieliby-aktywisci/> dostęp: 26.01.2022.

[28] Adam Vaughan, ‘Hinkley Point C is £1.5bn over budget and a year behind schedule, EDF admits’ (The Guardian, 03.07.2021) <https://www.theguardian.com/uk-news/2017/jul/03/hinkley-point-c-is-22bn-over-budget-and-a-year-behind-schedule-edf-admits> dostęp: 24.01.2022.

[29] ‘Fit for 55’ (European Council, Council of the European Union) <https://www.consilium.europa.eu/en/policies/green-deal/eu-plan-for-a-green-transition/> dostęp: 24.01.2022.

[30] ‘Legislative Train Schedule’ (European Parliament) <https://www.europarl.europa.eu/legislative-train/theme-a-european-green-deal/package-fit-for-55> dostęp: 24.01.2022.

[31] P Stępień i K Szulecki, ‘Czekanie na atom to oddanie ochrony klimatu walkowerem’ (Energia Rzeczpospolita, 04.03.2021) <https://energia.rp.pl/transformacja-energetyczna/art17032471-czekanie-na-atom-to-oddanie-ochrony-klimatu-walkowerem> dostęp: 24.01.2022.

[32] E Whieldon i T Kuykendall, ‘Climate change poses big water risks for nuclear, fossil-fueled plants’ (S&P Global) <https://www.spglobal.com/marketintelligence/en/news-insights/podcasts/451-research-episode-49> dostęp: 27.01.2022.

[33] P Lipscy, K Kushida i T Incerti, ‘Protecting nuclear plants from nature’s worst’ (Washington Post, 01.11.2012) <https://www.washingtonpost.com/opinions/protecting-nuclear-plants-from-natures-worst/2012/10/31/5af389ac-2374-11e2-8448-81b1ce7d6978_story.html> dostęp: 26.01.2022; C Nunez, ‘As Sea Levels Rise, Are Coastal Nuclear Plants Ready?’ (National Geographic, 16.12.2015) <https://www.nationalgeographic.com/science/article/151215-as-sea-levels-rise-are-coastal-nuclear-plants-ready> dostęp: 26.01.2022.

[34] The Ocean Portal Team, ‘Sea Level Rise’ (Smithsonian Institution’s Ocean Initiative, 04.2018) < https://ocean.si.edu/through-time/ancient-seas/sea-level-rise> dostęp: 30.01.2022; Tomasz Chudzyński, ‘Tak będzie wyglądało Pomorze, gdy podniesie się poziom wód! Morze będzie się wdzierać do Gdańska. Zobaczcie te wizualizacje!’ (Dziennik Bałtycki, 02.02.2021) < https://dziennikbaltycki.pl/tak-bedzie-wygladalo-pomorze-gdy-podniesie-sie-poziom-wod-morze-bedzie-sie-wdzierac-do-gdanska-zobaczcie-te-wizualizacje/ar/c1-14561409> dostęp: 30.01.2022.

[35] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu przeprowadzania oceny terenu przeznaczonego pod lokalizację obiektu jądrowego, przypadków wykluczających możliwość uznania terenu za spełniający wymogi lokalizacji obiektu jądrowego oraz w sprawie wymagań dotyczących raportu lokalizacyjnego dla obiektu jądrowego.

[36] ‘Desalination’ (World Nuclear Association, 03.2020) <http://www.world-nuclear.org/information-library/non-power-nuclear-applications/industry/nuclear-desalination.aspx> dostęp: 27.01.2022; ‘Efficient Water Management in Nuclear Power Plants’ (International Atomic Energy Agency) <https://www.iaea.org/topics/non-electric-applications/efficient-water-management-in-nuclear-power-plants> dostęp: 26.01.2022.

[37] ‘Inwestor pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce wskazał jej preferowaną lokalizację’ (Polskie Elektrownie Jądrowe sp. z o. o., 22.12.2021) <https://ppej.pl/aktualnosci/inwestor-pierwszej-elektrowni-jadrowej-w-polsce-wskazal-jej-preferowana-lokalizacje> dostep: 24.01.2022.

[38] Ustawa z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących, Dz.U. 2011 nr 135 poz. 789.

[39] ‘Bieliki odwiedziły okolice Choczewa’ (Nadmorski24, 27.01.2018) <https://nadmorski24.pl/aktualnosci/34664-bieliki-odwiedzily-okolice-choczewa?fbclid=IwAR14PlyBN0XoOL3wCpJ8b_viyDLYqyUf5Ox53ROHsw5UzDPe_7MtrXjjvwQ> dostęp: 23.01.2022.

[40] Rafał Skowronek, ‘Wilki w nadleśnictwie Choczewo’ (Nadleśnictwo Choczewo, 26.07.2016) <https://choczewo.gdansk.lasy.gov.pl/las-rysia-erysia/-/journal_content/56/688441/29448298?p_p_auth=cm7JrHxZ> dostęp: 23.01.2022; Hubert Mikoś, ‘Łosie w nadleśnictwie Choczewo’ (Nadleśnictwo Choczewo, 30.09.2016) <https://choczewo.gdansk.lasy.gov.pl/las-rysia-erysia/-/journal_content/56/688441/29448298?p_p_auth=cm7JrHxZ> dostęp: 23.01.2022.

[41] H Mikoś, ‘Łosie w Nadleśnictwie Choczewo’ (Nadleśnictwo Choczewo, 30.09.2016) <https://choczewo.gdansk.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/BAn7rn35rYFh/content/losie-w-nadlesnictwie-choczewo> dostęp: 26.01.2022.

[42] Ustawa z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących, (Dz.U. 2011 Nr 135 poz. 789z późn. zm.).

[43] P Polityuk and F Crellin, ‘ Ukraine reports higher Chernobyl radiation after Russians capture plant’

[44] K Nowak, ‘Elektrownie atomowe w Ukrainie. Czy Czarnobyl jest bezpieczny?’ (Świat OZE, 28.02.2022) < https://swiatoze.pl/elektrownie-atomowe-w-ukrainie-czy-czarnobyl-jest-bezpieczny/> dostęp: 01.03.2022; F Murphy, ‘IAEA says Ukraine nuclear power plants running safely, no 'destruction’ at Chernobyl’ (Reuters, 24.02.2022) < https://www.reuters.com/world/europe/iaea-says-ukraine-power-plants-running-safely-no-destruction-chernobyl-2022-02-24/> dostęp: 01.03.2022.

[45] ‘Russia tells IAEA it controls area around Zaporozhe plant’ (World Nuclear News, 02.03.2022) < https://world-nuclear-news.org/Articles/Russia-tells-IAEA-it-controls-area-around-Zaporozh> dostęp: 03.03.2022; ‘Update 7 – IAEA Director General Statement on Situation in Ukraine’ (IAEA, 02.03.2022) < https://www.iaea.org/newscenter/pressreleases/update-7-iaea-director-general-statement-on-situation-in-ukraine> dostęp: 03.03.2022.

[46] J Borger, ‘Russian forces surround Ukraine’s biggest nuclear plant, sparking UN concerns’ (The Guardian, 03.03.2022) < https://www.theguardian.com/world/2022/mar/03/russian-forces-surround-ukraines-biggest-nuclear-plant-sparking-un-concerns> dostęp: 03.03.2022.

[47] K Nowak, ‘Elektrownie atomowe w Ukrainie. Czy Czarnobyl jest bezpieczny?’ (Świat OZE, 28.02.2022) < https://swiatoze.pl/elektrownie-atomowe-w-ukrainie-czy-czarnobyl-jest-bezpieczny/> dostęp: 01.03.2022; F Murphy, ‘IAEA says Ukraine nuclear power plants running safely, no 'destruction’ at Chernobyl’ (Reuters, 24.02.2022) < https://www.reuters.com/world/europe/iaea-says-ukraine-power-plants-running-safely-no-destruction-chernobyl-2022-02-24/> dostęp: 01.03.2022.

[48] ‘Update 7 – IAEA Director General Statement on Situation in Ukraine’ (IAEA, 02.03.2022) < https://www.iaea.org/newscenter/pressreleases/update-7-iaea-director-general-statement-on-situation-in-ukraine> dostęp: 03.03.2022.

[49] ‘Wojna na Ukrainie. Elektrownia atomowa na Zaporożu zaatakowana przez Rosjan’ (Wprost, 04.03.2022) <https://www.wprost.pl/wojna-na-ukrainie/10643938/wojna-na-ukrainie-elektrownia-atomowa-na-zaporozu-zaatakowana-przez-rosjan.html> dostęp: 04.03.2022.

[50] <https://twitter.com/PAAtomistyki/status/1499608543539838981?s=20&t=an6STyg5cJD503Nj8fcV8w > dostęp: 04.03.2022.

[51] <https://twitter.com/SecGranholm/status/1499577623663370248?s=20&t=an6STyg5cJD503Nj8fcV8w > dostęp: 04.03.2022.

[52] < https://twitter.com/iaeaorg/status/1499582507653681186?s=20&t=gbR01tZTLVQEa5fLhNiJ_Q > dostęp: 04.03.2022.

[53] M Kokoszkiewicz ‘Efekt rosyjskiej agresji na Ukrainie. Niemcy debatują o pozostawieniu włączonych elektrowni atomowych’ (Gazeta Wyborcza, 28.02.2022) < https://www.facebook.com/flx/warn/?u=https%3A%2F%2Fwyborcza.pl%2F7%2C177851%2C28165987%2Cefekt-rosyjskiej-agresji-na-ukrainie-niemcy-debatuja-o-pozostawieniu.html&h=AT3zUtB3Ly917ys8SO4-iwoboTCxBujBHWfucR-EEoXUeGQKUBTxv6WleghVkvbR1HlS7bhNBPmAJXHEAZtbfANkxOayPJRMLBHoORmzI5XEEruHbdF35TI8DUCvn8hzkX507maj4mc > dostęp: 01.03.2022.

[54] M Kokoszkiewicz ‘Efekt rosyjskiej agresji na Ukrainie. Niemcy debatują o pozostawieniu włączonych elektrowni atomowych’ (Gazeta Wyborcza, 28.02.2022) < > dostęp: 01.03.2022.

[55] N R Kurmayer, ‘Germany to create strategic coal and gas reserves’ (Euractiv, 25.02.2022) <https://www.euractiv.com/section/energy/news/germany-to-create-strategic-coal-and-gas-reserves/> dostęp: 01.03.2022.

[56] ‘Niemiecki miks energetyczny: Wzrósł udział węgla w III kwartale’ (Deutsche Welle, 16.12.2021) < https://www.dw.com/pl/niemiecki-miks-energetyczny-wzrósł-udział-węgla-w-iii-kwartale/a-60148462 > dostęp: 01.03.2022.

[57] K Appunn, Y Haas i J Wettengel, ‘Germany’s energy consumption and power mix in charts’ (Clean Energy Wire, 21.12.2021) <https://www.cleanenergywire.org/factsheets/germanys-energy-consumption-and-power-mix-charts> dostęp: 01.03.2022.

[58] P Kleinschmidt i dr J Maćkowiak-Pandera, ‘Ponad bilion złotych na import surowców energetycznych do Polski’ (Forum Energii, 18.01.2022) < https://www.forum-energii.eu/pl/blog/import-paliw-kopalnych > dostęp: 01.03.2022.

[59] [59] K Nowak, ‘Elektrownie atomowe w Ukrainie. Czy Czarnobyl jest bezpieczny?’ (Świat OZE, 28.02.2022) < https://swiatoze.pl/elektrownie-atomowe-w-ukrainie-czy-czarnobyl-jest-bezpieczny/> dostęp: 01.03.2022.

[60] N Pettorelli et al., ‘Time to integrate global climate change and biodiversity science-policy agendas’ (2021) 58 Journal of Applied Ecology 2384.

JEŻELI DOCENIASZ NASZĄ PRACĘ, DOŁĄCZ DO GRONA NASZYCH DARCZYŃCÓW!

Z otrzymanych funduszy sfinansujemy powstanie kolejnych publikacji.

Możliwość wsparcia to bezpośrednia wpłata na konto Instytutu Nowej Europy:

95 2530 0008 2090 1053 7214 0001 tytułem: „darowizna na cele statutowe”.

Źródło zdjęcia głównego: Flickr.

  • Facebook
  • Twitter
  • Tumblr
  • Pinterest
  • Google+
  • LinkedIn
  • E-Mail
Lena Anna Kuklińska Lena Anna Kuklińska. Absolwentka prawa globalnego na Uniwersytecie w Tilburgu (Cum Laude), studentka prawa nowych technologii i własności intelektualnej na Uniwersytecie w Getyndze. Edytorka dla Dublin Law and Politics Review. Działa społecznie. Jej zainteresowania koncentrują się na prawie porównawczym, fuzji praw zwierząt i środowiska z prawem nowych technologii, polityce, historii, marketingu, nauce języków obcych, podróżach i sztuce.

PODOBNE MATERIAŁY

Zobacz wszystkie Publikacje
  • Publikacje, Rosja

Oko na Rosję: Przegląd wydarzeń – maj 2025

Autorzy: Ksawery Stawiński, Adam Jankowski 08.05.25 Umowa Surowcowa Ósmego maja ukraiński parlament ratyfikował tak zwany Mineral Deal. Oficjalna, mniej dźwięczna,…
  • Adam Jankowski
  • 15 czerwca, 2025
  • Chiny, Indo-Pacyfik, Publikacje, Unia Europejska

PRZEGLĄD WYDARZEŃ UE-CHINY MAJ 2025

Autorzy: Mikołaj Woźniak, Konrad Falkowski. Wsparcie merytoryczne: Łukasz Kobierski 9.05. Słowacko-chińskie rozmowy w Moskwie Na tle uroczystości związanych z obchodami…
  • Mikołaj Woźniak
  • 15 czerwca, 2025
  • Analiza, Nowe technologie, Publikacje

Suwerenność technologiczna – nowe wyzwanie dla geopolityki europejskiej

W XXI wieku bardziej niż kiedykolwiek rywalizacja państw przeniosła się do sfery technologii. W związku z tym od kilkunastu lat…
  • dr Tomasz Pawłuszko
  • 8 czerwca, 2025
Zobacz wszystkie Publikacje

Comments are closed.

Lena Anna Kuklińska Lena Anna Kuklińska. Absolwentka prawa globalnego na Uniwersytecie w Tilburgu (Cum Laude), studentka prawa nowych technologii i własności intelektualnej na Uniwersytecie w Getyndze. Edytorka dla Dublin Law and Politics Review. Działa społecznie. Jej zainteresowania koncentrują się na prawie porównawczym, fuzji praw zwierząt i środowiska z prawem nowych technologii, polityce, historii, marketingu, nauce języków obcych, podróżach i sztuce.
Program Europa tworzą:

Marcin Chruściel

Dyrektor programu. Absolwent studiów doktoranckich z zakresu nauk o polityce na Uniwersytecie Wrocławskim, magister stosunków międzynarodowych i europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prezes Zarządu Instytutu Nowej Europy.

dr Artur Bartoszewicz

Przewodniczący Rady Programowej Instytutu Nowej Europy. Doktor nauk ekonomicznych Szkoły Głównej Handlowej. Ekspert w dziedzinie polityki publicznej, w tym m. in. strategii państwa i gospodarki.

Michał Banasiak

Specjalizuje się w relacjach sportu i polityki. Autor analiz, komentarzy i wywiadów z zakresu dyplomacji sportowej i polityki międzynarodowej. Były dziennikarz Polsat News i wysłannik redakcji zagranicznej Telewizji Polskiej.

Maciej Pawłowski

Ekspert ds. migracji, gospodarki i polityki państw basenu Morza Śródziemnego. W latach 2018-2020 Analityk PISM ds. Południowej Europy. Autor publikacji w polskiej i zagranicznej prasie na temat Hiszpanii, Włoch, Grecji, Egiptu i państw Magrebu. Od września 2020 r. mieszka w północnej Afryce (Egipt, Algieria).

Jędrzej Błaszczak

Absolwent studiów prawniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na Inicjatywie Trójmorza i polityce w Bułgarii. Doświadczenie zdobywał w European Foundation of Human Rights w Wilnie, Center for the Study of Democracy w Sofii i polskich placówkach dyplomatycznych w Teheranie i Tbilisi.

Program Bezpieczeństwo tworzą:

dr Aleksander Olech

Dyrektor programu. Wykładowca na Baltic Defence College, absolwent Europejskiej Akademii Dyplomacji oraz Akademii Sztuki Wojennej. Jego główne zainteresowania badawcze to terroryzm, bezpieczeństwo w Europie Środkowo-Wschodniej oraz rola NATO i UE w środowisku zagrożeń hybrydowych.

dr Agnieszka Rogozińska

Członek Rady Programowej Instytutu Nowej Europy. Doktor nauk społecznych w dyscyplinie nauki o polityce. Zainteresowania badawcze koncentruje na problematyce bezpieczeństwa euroatlantyckiego, instytucjonalnym wymiarze bezpieczeństwa i współczesnych zagrożeniach.

Aleksy Borówka

Doktorant na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Przewodniczący Krajowej Reprezentacji Doktorantów w kadencji 2020. Autor kilkunastu prac naukowych, poświęconych naukom o bezpieczeństwie, naukom o polityce i administracji oraz stosunkom międzynarodowym. Laureat I, II oraz III Międzynarodowej Olimpiady Geopolitycznej.

Karolina Siekierka

Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku stosunki międzynarodowe, specjalizacji Bezpieczeństwo i Studia Strategiczne. Jej zainteresowania badawcze obejmują politykę zagraniczną i wewnętrzną Francji, prawa człowieka oraz konflikty zbrojne.

Stanisław Waszczykowski

Podoficer rezerwy, student studiów magisterskich na kierunku Bezpieczeństwo Międzynarodowe i Dyplomacja na Akademii Sztuki Wojennej, były praktykant w BBN. Jego zainteresowania badawcze obejmują m.in. operacje pokojowe ONZ oraz bezpieczeństwo Ukrainy.

Leon Pińczak

Student studiów drugiego stopnia na Uniwersytecie Warszawskim na kierunku stosunki międzynarodowe. Dziennikarz polskojęzycznej redakcji Biełsatu. Zawodowo zajmuje się obszarem postsowieckim, rosyjską polityką wewnętrzną i doktrynami FR. Biegle włada językiem rosyjskim.

Program Indo-Pacyfik tworzą:

Łukasz Kobierski

Dyrektor programu. Współzałożyciel INE oraz prezes zarządu w latach 2019-2021. Stypendysta szkoleń z zakresu bezpieczeństwa na Daniel Morgan Graduate School of National Security w Waszyngtonie, ekspert od stosunków międzynarodowych. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Wiceprezes Zarządu INE.

dr Joanna Siekiera

Prawnik międzynarodowy, doktor nauk społecznych, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Bergen w Norwegii. Była stypendystką rządu Nowej Zelandii na Uniwersytecie Victorii w Wellington, niemieckiego Institute of Cultural Diplomacy, a także francuskiego Institut de relations internationales et stratégiques.

Paweł Paszak

Absolwent stosunków międzynarodowych (spec. Wschodnioazjatycka) na Uniwersytecie Warszawskim oraz stypendysta University of Kent (W. Brytania) i Hainan University (ChRL). Doktorant UW i Akademii Sztuki Wojennej. Jego zainteresowania badawcze obejmują politykę zagraniczną ChRL oraz strategiczną rywalizację Chiny-USA.

Jakub Graca

Magister stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Jagiellońskim; studiował także filologię orientalną (specjalność: arabistyka). Analityk Centrum Inicjatyw Międzynarodowych (Warszawa) oraz Instytutu Nowej Europy. Zainteresowania badawcze: Stany Zjednoczone (z naciskiem na politykę zagraniczną), relacje transatlantyckie.

Patryk Szczotka

Absolwent filologii dalekowschodniej ze specjalnością chińską na Uniwersytecie Wrocławskim oraz student kierunku double degree China and International Relations na Aalborg University oraz University of International Relations (国际关系学院) w Pekinie. Jego zainteresowania naukowe to relacje polityczne i gospodarcze UE-ChRL oraz dyplomacja.

The programme's team:

Marcin Chruściel

Programme director. Graduate of PhD studies in Political Science at the University of Wroclaw and Master studies in International Relations at the Jagiellonian University in Krakow. President of the Management Board at the Institute of New Europe.

PhD Artur Bartoszewicz

Chairman of the Institute's Programme Board. Doctor of Economic Sciences at the SGH Warsaw School of Economics. Expert in the field of public policy, including state and economic strategies. Expert at the National Centre for Research and Development and the Digital Poland Projects Centre.

Michał Banasiak

He specializes in relationship of sports and politics. Author of analysis, comments and interviews in the field of sports diplomacy and international politics. Former Polsat News and Polish Television’s foreign desk journalist.

Maciej Pawłowski

Expert on migration, economics and politics of Mediterranean countries. In the period of 2018-2020 PISM Analyst on Southern Europe. Author of various articles in Polish and foreign press about Spain, Italy, Greece, Egypt and Maghreb countries. Since September 2020 lives in North Africa (Egypt, Algeria).

Jędrzej Błaszczak

Graduate of Law at the University of Silesia. His research interests focus on the Three Seas Initiative and politics in Bulgaria. He acquired experience at the European Foundation of Human Rights in Vilnius, the Center for the Study of Democracy in Sofia, and in Polish embassies in Tehran and Tbilisi.

PhD Aleksander Olech

Programme director. Visiting lecturer at the Baltic Defence College, graduate of the European Academy of Diplomacy and War Studies University. His main research interests include terrorism, international cooperation for security in Eastern Europe and the role of NATO and the EU with regard to hybrid threats.

PhD Agnieszka Rogozińska

Member of the Institute's Programme Board. Doctor of Social Sciences in the discipline of Political Science. Editorial secretary of the academic journals "Politics & Security" and "Independence: journal devoted to Poland's recent history". Her research interests focus on security issues.

Aleksy Borówka

PhD candidate at the Faculty of Social Sciences in the University of Wroclaw, the President of the Polish National Associations of PhD Candidates in 2020. The author of dozen of scientific papers, concerning security studies, political science, administration, international relations. Laureate of the I, II and III International Geopolitical Olympiad.

Karolina Siekierka

Graduate of International Relations specializing in Security and Strategic Studies at University of Warsaw. Erasmus student at the Université Panthéon-Sorbonne (Paris 1) and the Institut d’Etudes Politique de Paris (Sciences Po Paris). Her research areas include human rights, climate change and armed conflicts.

Stanisław Waszczykowski

Reserve non-commissioned officer. Master's degree student in International Security and Diplomacy at the War Studies University in Warsaw, former trainee at the National Security Bureau. His research interests include issues related to UN peacekeeping operations and the security of Ukraine.

Leon Pińczak

A second-degree student at the University of Warsaw, majoring in international relations. A journalist of the Polish language edition of Belsat. Interested in the post-Soviet area, with a particular focus on Russian internal politics and Russian doctrines - foreign, defense and information-cybernetic.

Łukasz Kobierski

Programme director. Deputy President of the Management Board. Scholarship holder at the Daniel Morgan Graduate School of National Security in Washington and an expert in the field of international relations. Graduate of the University of Warsaw and the Nicolaus Copernicus University in Toruń

PhD Joanna Siekiera

International lawyer, Doctor of social sciences, postdoctor at the Faculty of Law, University of Bergen, Norway. She was a scholarship holder of the New Zealand government at the Victoria University of Wellington, Institute of Cultural Diplomacy in Germany, Institut de relations internationales et stratégiques in France.

Paweł Paszak

Graduate of International Relations (specialisation in East Asian Studies) from the University of Warsaw and scholarship holder at the University of Kent (UK) and Hainan University (China). PhD candidate at the University of Warsaw and the War Studies University. His research areas include the foreign policy of China and the strategic rivalry between China and the US in the Indo-Pacific.

Jakub Graca

Master of International Relations at the Jagiellonian University in Krakow. He also studied Arabic therein. An analyst at the Center for International Initiatives (Warsaw) and the Institute of New Europe. Research interests: United States (mainly foreign policy), transatlantic relations.

Patryk Szczotka

A graduate of Far Eastern Philology with a specialization in China Studies at the University of Wroclaw and a student of a double degree “China and International Relations” at Aalborg University and University of International Relations (国际关系学院) in Beijing. His research interests include EU-China political and economic relations, as well as diplomacy.

Three Seas Think Tanks Hub is a platform of cooperation among different think tanks based in 3SI member countries. Their common goal is to strengthen public debate and understanding of the Three Seas region seen from the political, economic and security perspective. The project aims at exchanging ideas, research and publications on the region’s potential and challenges.

Members

The Baltic Security Foundation (Latvia)

The BSF promotes the security and defense of the Baltic Sea region. It gathers security experts from the region and beyond, provides a platform for discussion and research, promotes solutions that lead to stronger regional security in the military and other areas.

The Institute for Politics and Society (Czech Republic)

The Institute analyses important economic, political, and social areas that affect today’s society. The mission of the Institute is to cultivate the Czech political and public sphere through professional and open discussion.

Nézöpont Institute (Hungary)

The Institute aims at improving Hungarian public life and public discourse by providing real data, facts and opinions based on those. Its primary focus points are Hungarian youth, media policy and Central European cooperation.

The Vienna Institute for International Economic Studies (Austria)

The wiiw is one of the principal centres for research on Central, East and Southeast Europe with 50 years of experience. Over the years, the Institute has broadened its expertise, increasing its regional coverage – to European integration, the countries of Wider Europe and selected issues of the global economy.

The International Institute for Peace (Austria)

The Institute strives to address the most topical issues of the day and promote dialogue, public engagement, and a common understanding to ensure a holistic approach to conflict resolution and a durable peace. The IIP functions as a platform to promote peace and non-violent conflict resolution across the world.

The Institute for Regional and International Studies (Bulgaria)

The IRIS initiates, develops and implements civic strategies for democratic politics at the national, regional and international level. The Institute promotes the values of democracy, civil society, freedom and respect for law and assists the process of deepening Bulgarian integration in NATO and the EU.

The European Institute of Romania

EIR is a public institution whose mission is to provide expertise in the field of European Affairs to the public administration, the business community, the social partners and the civil society. EIR’s activity is focused on four key domains: research, training, communication, translation of the EHRC case-law.

The Institute of New Europe (Poland)

The Institute is an advisory and analytical non-governmental organisation active in the fields of international politics, international security and economics. The Institute supports policy-makers by providing them with expert opinions, as well as creating a platform for academics, publicists, and commentators to exchange ideas.

YouTube

Zachęcamy do subskrypcji!

Co dwa tygodnie będziesz otrzymywać aktualizacje dotyczące najnowszych publikacji INE i dodatkowych materiałów.

Najnowsze publikacje

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org
  • Oko na Rosję: Przegląd wydarzeń – maj 2025
    przez Adam Jankowski
    15 czerwca, 2025
  • PRZEGLĄD WYDARZEŃ UE-CHINY MAJ 2025
    przez Mikołaj Woźniak
    15 czerwca, 2025
  • Suwerenność technologiczna – nowe wyzwanie dla geopolityki europejskiej
    przez dr Tomasz Pawłuszko
    8 czerwca, 2025

Kategorie

NAJPOPULARNIEJSZE TAGI:

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org

Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo międzynarodowe Chiny Geopolityka NATO Polityka międzynarodowa Polska Rosja Ukraina Unia Europejska USA

  • About
  • Publications
  • Europe
  • Security
  • O nas
  • Publikacje
  • Europa
  • Bezpieczeństwo
  • Indo-Pacific
  • Three Seas Think Tanks Hub
  • People
  • Contact – Careers
  • Indo-Pacyfik
  • Trójmorze
  • Ludzie
  • Kontakt – Kariera

Financed with funds from the National Freedom Institute - Center for Civil Society Development under the Governmental Civil Society Organisations Development Programme for 2018-2030.

Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030.



© 2019-2024 Fundacja Instytut Nowej Europy · Wszystkie prawa zastrzeżone · Wesprzyj nas