Wstęp
Inicjatywa Trójmorza (Three Seas Initiative) jest formą współpracy gospodarczej dwunastu państw szerzej rozumianej Europy Środkowej (między Morzem Bałtyckim, Adriatyckim i Czarnym) powstałą we wrześniu 2015 roku. Choć Sofia na początku miała niezbyt przychylny stosunek wobec tego zrzeszenia regionalnego, z czasem nastawienie to się zmieniało. Strona bułgarska zaczęła dostrzegać większe korzyści w związku ze współpracą trójmorską, przede wszystkim poprzez realizację niektórych dwustronnych i regionalnych projektów infrastrukturalnych. Współpraca z innymi państwami Inicjatywy może przynieść wymierne korzyści gospodarcze dla Bułgarii, pozostałych członków Trójmorza i krajów sąsiadujących z regionem trójmorskim, zwłaszcza Bałkanów Zachodnich.
Inicjatywa Trójmorza a Bułgaria
Geneza Trójmorza związana jest w dużej mierze z poczuciem niedostatecznie silnego głosu państw środkowoeuropejskich na arenie unijnej i nasilającymi się działaniami imperialistycznymi ze strony Federacji Rosyjskiej w Europie Środkowo-Wschodniej (EŚW) w ostatnich latach. Wzrost imperializmu rosyjskiego przejawia się m.in. wojną w Ukrainie prowadzoną od 2014 roku i konfliktem gazowym między stroną rosyjską a ukraińską, który miał miejsce w 2009 roku. W związku z drugim wspomnianym procesem Moskwa poprzez szantaż energetyczny wobec Ukrainy chciała wymusić na niej pożądane działania polityczne i gospodarcze (w sektorze energii) na swoją korzyść i jednocześnie na niekorzyść Kijowa, uzależniając go od siebie. Przy czym taki schemat działań ze strony rosyjskiej był także realizowany wobec innych krajów regionu. Powstaniu formatu trójmorskiego towarzyszy silniejsza integracja państw środkowoeuropejskich poprzez inne zrzeszenia, a działania podejmowane w ramach bułgarskiej polityki zagranicznej również wpisują się w te tendencje integracyjne. Istotnym tego przykładem jest utworzona w listopadzie 2015 roku Bukaresztańska Dziewiątka obejmująca Rumunię, Polskę (będącymi krajami założycielskimi), Bułgarię, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Węgry oraz Słowację. Współpraca wewnątrz tego zrzeszenia ma skupiać się na zacieśnianiu kooperacji militarnej między dziewięcioma krajami wschodniej flanki Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) i koordynowanie wspólnego stanowiska wewnątrz tego sojuszu wojskowego. Jednakże strona bułgarska także przejawia inicjatywę w kreowaniu nowych formatów regionalnych w ostatnich latach. Wśród osiągnięć jej działań warto wymienić Czwórkę Warneńską, która została wspólnie zainicjowana pod koniec 2017 roku przez Bułgarię i Grecję, a której członkami są także Rumunia i Serbia. Zacieśnianie stosunków w ramach tego zrzeszenia ma służyć lepszej koordynacji transgranicznych projektów transportowych i energetycznych.
Ewolucja stosunku Bułgarii do regionalnego formatu
Początkowo strona bułgarska podchodziła ze sceptycyzmem do Trójmorza. Obawy związane z członkostwem i realizacją współpracy w ramach zrzeszenia dotyczyły negatywnego stosunku państw formatu do Federacji Rosyjskiej (wobec której duża część społeczeństwa bułgarskiego i środowiska politycznego ma pozytywny stosunek) oraz dominującej pozycji Polski wewnątrz Inicjatywy.
Jednakże z czasem następował wzrost zainteresowania formatem ze strony bułgarskiej. Przełomowym wydarzeniem, które potwierdziło bardziej pozytywne nastawienie Bułgarii do Inicjatywy, był Szczyt Trójmorza w Sofii, podczas którego zapadło kilka istotnych decyzji. Jedną z nich była intensyfikacja współpracy w zakresie nauki i edukacji, co zaproponowała Bułgaria. Postanowiono także o rozwoju dotychczasowych stosunków ekonomicznych między krajami trójmorskimi, czego przykładem było wezwanie po raz pierwszy do zwiększenia współpracy w zakresie wodoru. Zawarto również porozumienie o tworzeniu sieci kooperacji Izb Handlowych Trójmorza i sieci odpowiedzialnych za wsparcie innowacji w państwach członkowskich. Ponadto inną ważną decyzją dotyczącą wymiaru gospodarczego było włączenie Francji, Wielkiej Brytanii i Grecji (odgrywającej istotne znaczenie dla Bułgarii w kontekście realizacji wspólnych inwestycji infrastrukturalnych) jako nowych partnerów. Wprowadzono też kluczowe zmiany odnoszące się do technicznej realizacji Inicjatywy. Przede wszystkim zwiększono rolę państwa-gospodarza, które pełni roczne przewodnictwo i organizuje kolejny szczyt Trójmorza. Co więcej utworzono format szerpów oparty na konsultacjach i spotkaniach między krajowymi koordynatorami, który ma na celu ułatwienie podejmowania decyzji ogłaszanych podczas najbliższego szczytu Inicjatywy. W tym aspekcie warto podkreślić, iż Bułgaria była jednym z pierwszych państw członkowskich (pierwszym po Polsce), które powołało pełnomocnika rządowego do spraw Trójmorza. W trakcie bułgarskiej prezydencji urząd pełniła ówczesna wicepremier i minister spraw zagranicznych Ekaterina Zachariewa. We wszelkich dostępnych źródłach można było znaleźć informacje o tym, kto jest krajowym koordynatorem Trójmorza jedynie w przypadku Polski, Czech, Łotwy i również Bułgarii, co może świadczyć o zainteresowaniu strony bułgarskiej rozwojem tego elementu współpracy trójmorskiej.
Bułgaria podkreślała istotne znaczenie konstrukcji nowych i modernizacji istniejących szlaków infrastrukturalnych w regionie Morza Czarnego. Z jej perspektywy rozwój tej infrastruktury może w większym stopniu wpłynąć na stabilizację polityczną i gospodarczą w krajach Bałkanów Zachodnich oraz ich integrację z innymi krajami europejskimi, przede wszystkim poprzez mechanizmy i strategie Unii Europejskiej.
Od momentu przejęcia prezydentury w Trójmorzu Bułgaria promowała rozwój regionalnych i transgranicznych inwestycji infrastrukturalnych. W trakcie jej przewodnictwa w Inicjatywie i szczytu w Sofii akcentowano konieczność stworzenia strategicznego związku między korytarzem Północ-Południe a paneuropejskim korytarzem transportowym nr 8, który łączy równoleżnikowo bułgarskie porty nad Morzem Czarnym z Macedonią Północną i wybrzeżem Morza Adriatyckiego w Albanii.
Strona bułgarska jest także zaangażowana w Fundusz Inwestycyjny Inicjatywy Trójmorza, który jest jednym z kluczowych źródeł finansowych projektów infrastrukturalnych tego formatu, opierający się na finansowaniu przedsięwzięć komunikacyjnych, energetycznych i cyfrowych. Celem zapewniania środków jest pobudzanie gospodarek trójmorskich do dalszego rozwoju. Realizacja inwestycji infrastrukturalnych w regionie przez Fundusz – i wynikający z tego wzrost gospodarczy państw Trójmorza – ma być możliwy poprzez inwestycje w projekty komercyjne, transgraniczne i związane z infrastrukturą krytyczną. Docelowo wartość środków finansowych Funduszu Trójmorza ma wynieść 3-5 mld euro[1], a oprócz instytucji państwowych (które są głównym inwestorem w tym zasobie finansowym) skupiać ma również inne podmioty – inwestorów prywatnych i międzynarodowe instytucje finansowe. Na obecny moment budżet Funduszu wynosi 923 mln euro, z czego Bułgaria zainwestowała 20 mln euro – poprzez Bulgarian Development Bank (BDB)[2]. Bułgaria jest obecnie beneficjentem dwóch z czterech do tej pory zrealizowanych inwestycji w ramach Funduszu Trójmorza. Pierwszą z nich, sfinalizowaną w maju 2021 roku, było nabycie znaczącego udziału przez zasób finansowy państw trójmorskich w spółce energetycznej Enery, inwestującej w projekty w zakresie czystej energii w Bułgarii, Czechach i na Słowacji. Poprzez zyskanie środków przez Fundusz, Enery zainwestuje ponad 1 mld euro[3] w inwestycje OZE w krajach Trójmorza, w tym w Bułgarii. Drugim projektem, ogłoszonym podczas Forum Biznesowego towarzyszącemu ostatniemu szczytowi Inicjatywy w Rydze (20-21 czerwca 2022 roku), było nabycie znacznego wkładu finansowego w spółce będącej wiodącym operatorem w porcie Burgas w Bułgarii. Zaangażowanie Funduszu Trójmorskiego w to przedsięwzięcie umożliwi rozbudowę dotychczasowych i budowę nowych nabrzeży, kontynuację modernizacji pozostałych obiektów portu oraz zapewnienie możliwości obsługi nowych rodzajów towarów. Tym samym inwestycje zrealizowane w tym porcie umożliwią poprawę jakości i zwiększenie szlaków transportowych między Morzem Bałtyckim, Adriatyckim i Czarnym, co jednocześnie zapewni lepsze połączenie obszaru Trójmorza z Bliskim Wschodem i Azją Środkową.
Bułgaria i trójmorskie projekty infrastrukturalne
Spośród 90 przedsięwzięć infrastrukturalnych Trójmorza (stan na styczeń 2023) Bułgaria zgłosiła dwa projekty do realizacji – budowę tunelu pod przełęczą petrochańską i przywrócenie parametrów projektowych linii kolejowej Ruse-Warna. Pierwsza inwestycja ma przyczynić się do ułatwienia komunikacji w północno zachodniej części Bułgarii, między Sofią a miastem Montana, położonym na północ od stolicy do północno-zachodniej części Bułgarii. Tym samym przedsięwzięcie to skróci drogę do Rumunii, jak również przemieszczanie się między greckim miastem portowym Saloniki a bułgarskim portem Łom, znajdującym się nad Dunajem przy granicy bułgarsko-rumuńskiej. Z kolei drugi projekt ma na celu poprawę jakości usług kolejowych między położoną nad Morzem Czarnym Warną a miastem Ruse usytuowanym w północno-wschodniej części Bułgarii nad Dunajem i jednocześnie zlokalizowanym przy granicy z Rumunią. Oprócz usprawnienia komunikacji we wschodniej części państwa inwestycja ta ma poprawić ruch kolejowy w wymiarze regionalnym – jej realizacja ma lepiej skomunikować Bułgarię z Rumunią, ale też z krajami wyszehradzkimi, nadbałtyckimi, Ukrainą i Białorusią. Choć powyższe projekty zostały zaproponowane w 2018 roku do implementacji oraz, mimo iż planowana jest modernizacja i rekonstrukcja niektórych ich odcinków w ciągu najbliższych kilku lat, są one w dalszym ciągu na etapie rejestracji (stan na styczeń 2023 rok). Podobnie wygląda stan realizacji pozostałych (spośród wszystkich 18) infrastrukturalnych projektów trójmorskich, w które zaangażowana jest Bułgaria, za wyjątkiem rozbudowy magazynu gazu UGS Chiren (znajdującego się w północno-zachodniej części tego państwa), przy którym odnotowano znaczące postępy. Poszerzenie przepustowości tego obiektu (z obecnych 0,55 do 1 mld m3)[4] zwiększy bezpieczeństwo energetyczne Bułgarii. Miałoby ono być zapewnione dzięki możliwości zwiększenia dostaw gazu ziemnego ze źródeł alternatywnych i pojemności UGS Chiren oraz rozszerzenia wolumenu gazu transportowanego przez rurociągi i skroplonego gazu z terminali LNG. Przewiduje się także, iż rozbudowa magazynu (wraz z budową nowych lub zwiększeniem pojemności obecnych gazociągów) umożliwi też przesyłanie błękitnego paliwa do innych państw regionu. Według planów zwiększenie przepustowości tego obiektu ma zakończyć się w 2024 roku.
Niezmiernie korzystne dla Bułgarii byłoby zacieśnienie współpracy z innymi krajami członkowskimi Trójmorza. Intensyfikacja takiego partnerstwa powinna być realizowana przede wszystkim z Rumunią (jedynym państwem sąsiadującym z Bułgarią, które też ma dostęp do Morza Czarnego) i Polską (graniczącą z Bałtykiem i spajającą ze sobą pozostałe kraje wyszehradzkie i nadbałtyckie). W tym względzie należy mieć na uwadze w szczególności budowę nowych połączeń transportowych i modernizację już istniejących – przede wszystkim odbudowę linii kolejowej łączącej Warnę z Ruse, wraz z odnowieniem i rozbudową trasy szynowej Rail-2-Sea (łączącej Konstancę w Rumunii z Gdańskiem i równocześnie wiodącej równoleżnikowo przez te państwa oraz Węgry i Słowację). Przy zacieśnianiu bułgarsko-rumuńsko-polskiej współpracy komunikacyjnej powinny być brane pod uwagę również międzynarodowe trasy drogowe mające swój bieg w Europie Środkowo-Wschodniej, zwłaszcza korytarz Via Carpatia (ciągnący się od litewskiej Kłajpedy, przez Polskę, Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię i Turcję), będący kręgosłupem transportowym Inicjatywy Trójmorza wraz z Autostradą Czarnomorską (wiodącą równoleżnikowo przez Warnę, Burgas, Płowdiw i Sofię, i dalej przez Skopje w Macedonii Północnej aż do wybrzeża Adriatyku w albańskim Durres).
Zwiększenie połączeń poprzez realizację wszystkich wspomnianych inwestycji zapewni zwiększony ruch pasażerski i towarowy między Bułgarią a Polską oraz rozwój transportu intermodalnego wewnątrz i między krajami regionu (w związku z połączeniem Morza Czarnego z Bałtykiem i potencjalnymi hubami transportowymi znajdującymi się wzdłuż planowanych dróg).
Korzyści odnotowałyby również porty usytuowane wzdłuż ciągów kolejowych, w tym obiekty infrastruktury punktowej w Bułgarii, takie jak Ruse i Łom. Usprawnienie połączeń w regionie poprzez implementację wymienionych inwestycji umożliwi stworzenie nowych tras transportowych, co z kolei wpłynie na wzrost pozycji państw środkowoeuropejskich w ramach transregionalnego przepływu osób i towarów przebiegających w obrębie Europy. Ponadto wybudowanie niektórych nowych tras komunikacyjnych (Via Carpatii wraz z budową Autostrady Czarnomorskiej) umożliwi zacieśnianie relacji gospodarczych Bułgarii i innych państw Inicjatywy z krajami Bałkanów Zachodnich (znajdujących się w bezpośrednim otoczeniu trójmorskim), a tym samym wpłynie na ukierunkowanie współpracy Trójmorza z regionem zachodnio-bałkańskim w przyszłości.
Ogromny potencjał w pogłębieniu stosunków gospodarczych Bułgarii z innymi krajami regionu należy dostrzec także w energetyce. Rozbudowywana infrastruktura tego typu w Bułgarii umożliwi nie tylko zaspokojenie jej wewnętrznych potrzeb energetycznych, ale również zapewni możliwość transportu gazu do innych krajów. Mając na uwadze współpracę energetyczną Bułgarii z Rumunią i Polską, istotną rolę powinna odegrać realizacja i późniejsze współdziałanie takich gazociągów jak BRUA, Eastring (biegnący w kierunku północnym – na Słowację), Korytarz Gazowy Północ-Południe (biegnący przez terytorium Słowacji poprzez Polskę w kierunku północy, do Danii i Norwegii), rozszerzenie pojemności istniejących magazynów gazu (między innymi UGS Chiren). Wybudowanie tych elementów infrastruktury gazowej w Europie Środkowej umożliwi jej państwom dywersyfikację dotychczasowych źródeł i kierunków dostaw błękitnego paliwa. Pochodzić będą one – oprócz czy zamiast Rosji (od której uzależniona jest duża część państw regionu) – z regionu kaspijskiego, tureckiego, bliskowschodniego oraz skandynawskiego.
Działania Bułgarii w energetyce wobec polityki Rosji w regionie
Choć Bułgaria jest w znaczącym stopniu uzależniona gospodarczo od Federacji Rosyjskiej (która zarazem ma znaczące możliwości oddziaływania na procesy wewnętrzne w państwie), kraj od kilku lat podejmuje działania na rzecz zmniejszenia zależności energetycznej.
Fundamentalne działania w tym kontekście strona bułgarska zaczęła podejmować w szczególności po 2009 roku, gdy ze względu na rosyjsko-ukraiński konflikt gazowy, część krajów Europy Środkowo-Wschodniej została pozbawiona gazu na kilka tygodni, w tym Bułgaria. Pierwszą inicjatywą Sofii była decyzja o budowie interkonektora Grecja-Bułgaria (IGB), przez który transport gazu w kierunku Bułgarii ostatecznie ruszył na początku października 2022 roku. Jest to szczególnie istotna inwestycja ze względu na wstrzymanie przez Federację Rosyjską dostaw gazu od końca kwietnia 2022 roku do Bułgarii, której rząd odmówił płatności za ten surowiec w rublach (taka sama sytuacja miała miejsce w przypadku Polski), które wcześniej odpowiadały za około 80-90% zużycia krajowego[5]. Wówczas transport gazu został wstrzymany przez Kreml w odwecie za sankcje Unii Europejskiej na Rosję w związku z jej inwazją na Ukrainę. Zdolność przesyłowa gazociągu IGB wynosi 3 mld m3 gazu rocznie (mogąca być zwiększona do 5 mld m3 w przypadku rozbudowy tłoczni w Grecji)[6], która zbliżona jest do rocznego zapotrzebowania gazu w Bułgarii, wynoszącego 2,8 mld m3 w 2022 roku[7]. Oddanie do użytku grecko-bułgarskiego połączenia gazowego i zapewnienie dostaw przez infrastrukturę gazową Grecji (przez którą to dociera głównie gaz na terytorium bułgarskie) umożliwiły transport pełnych zakontraktowanych (realizowanych od początku 2021 roku) ilości gazu z Azerbejdżanu do Bułgarii, które odpowiadają 1 mld m3 tego surowca rocznie w ciągu najbliższych 25 lat[8]. Funkcjonowanie tego gazociągu zapewni też stabilne dostawy błękitnego paliwa do Bułgarii w okresie co najmniej kilku lat, a które były realizowane wcześniej w okresie 8 miesięcy (od wstrzymania przesyłania przez Rosję pod koniec kwietnia, do uruchomienia interkonektora IGB) poprzez doraźne zakupy skroplonego gazu na rynkach światowych. Strona bułgarska tym bardziej wzmocni swoje bezpieczeństwo energetyczne, dzięki zarezerwowaniu przez Bulgargaz (bułgarski koncern gazowy) 1 mld m3 gazu rocznie na okres 10 lat, w terminalu LNG w Aleksandropolis, którego otwarcie planowane jest na koniec 2023 roku. Do większego zabezpieczenia energetycznego Bułgarii przyczyni się także zawarte na początku 2023 roku umowy z Turcją na dostawy do 1,5 mld m3 błękitnego paliwa do Bułgarii, które realizowane mają być w okresie najbliższych 13 lat[9].
Podsumowanie i rekomendacje
Podjęcie współpracy regionalnej przez dwanaście państw szerzej rozumianej Europy Środkowej w ramach Trójmorza, związane jest z chęcią podniesienia swojej pozycji gospodarczej przez poszczególne kraje uczestniczące. Ponadto członkom Inicjatywy zależy na zwiększeniu swojego znaczenia w regionie i wewnątrz Unii (co przyczyni się do większej jej spójności) oraz zmniejszenia zależności gospodarczej ze strony Rosji, która stosuje szantaż energetyczny w celu osiągnięcia własnych korzyści kosztem państw obszaru środkowoeuropejskiego. Działania strony bułgarskiej, podejmowane w ramach jej polityki zagranicznej, w dużym stopniu wpisują się w przytoczone cele i procesy.
Choć Bułgaria była na początku sceptyczna wobec Inicjatywy Trójmorza, to z czasem następował wzrost jej zainteresowania i aktywności wewnątrz formatu. Jednym z istotniejszych przykładów zmiany podejścia Bułgarii wobec Inicjatywy był aktywny udział tego państwa przy organizacji szczytu w Sofii. Wówczas podjęto kilka przełomowych działań związanych z ewolucją Trójmorza w przyszłości, między innymi włączenie nowych partnerów Inicjatywy (przede wszystkim Grecji niezwykle istotnej dla Bułgarii w wymiarze infrastrukturalnym), decyzja o rozwoju współpracy wodorowej, naukowej i edukacyjnej między państwami członkowskimi oraz zwiększenie znaczenia państwa organizującego szczyt trójmorski.
Sofia zaangażowana jest w kilkanaście projektów infrastrukturalnych Trójmorza. Wśród nich należy mieć na uwadze przede wszystkim inwestycje transportowe, takie jak: Via Carpatia, Autostrada Czarnomorska, czy odbudowa linii kolejowej Ruse-Warna. Realizacja tych projektów przyniesie Bułgarii wymierne korzyści ekonomiczne, które skutkować mogą zwiększeniem inwestycji w państwie i wzrost jej pozycji w ramach korytarzy transportowych, w które włączona jest Europa. Większe znaczenie Bułgarii jest także możliwe w wymiarze energetycznym, w związku z rozbudową nowej infrastruktury wpisującej się w zaangażowanie strony bułgarskiej w Trójmorze. Implementacja takich projektów jak rozbudowa UGS Chiren czy budowa nowych połączeń gazowych w Bułgarii umożliwi jej zwiększenie własnego bezpieczeństwa energetycznego. Oprócz zaspokojenia wewnętrznych potrzeb – zarówno w dziedzinie komunikacji jak i energetyki – realizacja wymienionych projektów przyczyni się do zacieśnienia stosunków Bułgarii z innymi krajami wewnątrz Inicjatywy Trójmorza. Współpraca w szczególności z Rumunią i Polską umożliwi stworzenie trwałych powiązań gospodarczych w Europie Środkowej, z których czerpać korzyści będą wszystkie kraje regionu, również strona bułgarska, która zyskałaby w związku z tym dodatkowe bodźce do rozwoju własnej gospodarki.
Pomimo przychylnego stosunku dużej części bułgarskiego społeczeństwa i klasy politycznej wobec Federacji Rosyjskiej oraz jej silnych wpływów, Bułgaria (podobnie jak inne państwa w Europie Środkowo-Wschodniej) podejmuje istotne działania, które mają zmniejszyć jej zależność gospodarczą od Rosji. W tym celu Sofia dąży do zwiększania pojemności istniejących zbiorników gazowych oraz budowy i rozbudowy niezbędnej infrastruktury energetycznej. Niegdyś prawie całkowicie uzależniona od gazu rosyjskiego Bułgaria obecnie nie sprowadza tego surowca z Rosji, co stało się możliwe dzięki oddaniu do użytku interkonektora grecko-bułgarskiego, który umożliwia transport gazu do Bułgarii z innych kierunków. Oprócz tego dokonywane będą stabilne dostawy gazu, które mogą być realizowane między innymi z Azerbejdżanu i Turcji, z którymi Bułgaria zawarła długoterminowe kontrakty gazowe w ostatnich miesiącach.
Bułgaria odgrywa istotne znaczenie w potencjalnym zacieśnianiu współpracy z krajami położonymi w bliskim otoczeniu obszaru trójmorskiego, między innymi Grecją, Turcją, państwami Kaukazu Południowego i Bałkanów Zachodnich.
Zacieśnienie tejże współpracy pozwoliłoby na szybszy rozwój ekonomiczny państw Trójmorza (jak również przytoczonych państw) i skuteczniejszą realizację celów współpracy wewnątrz tego formatu (między innymi podniesienie własnej pozycji w ramach regionalnych i transregionalnych szlaków infrastrukturalnych, czy też zmniejszenie zależności energetycznej od jednego dostawcy). Dlatego też strona bułgarska powinna mocniej podkreślać znaczenie swojego położenia oraz interesy wewnątrz Trójmorza, w szczególności podczas najbliższego, tegorocznego szczytu Inicjatywy w Bukareszcie i w ramach formatu szerpów. Takie działania mogłyby zaowocować podjęciem nowych, fundamentalnych kroków na rzecz rozwoju formatu trójmorskiego i intensyfikacją dotychczasowych działań. Dodatkowo promocja własnych postulatów przez Sofię i determinacja w celu ich realizacji (w tym budowa połączeń infrastrukturalnych z Grecją i krajami zachodnio-bałkańskimi) mogłaby wpłynąć na maksymalizację korzyści członkostwa Bułgarii w Trójmorzu. Aby zrealizować wyżej wspomniane cele, państwo powinno też w większym stopniu kształtować niektóre kierunki współpracy trójmorskiej, między innymi wodorowy, naukowy i edukacyjny, pogłębienie których podjęte zostało podczas sofijskiego szczytu, z inicjatywy Bułgarii.
Rola Polski
Realizacja omówionych połączeń infrastrukturalnych przyczyni się do zacieśnienia relacji Bułgarii z innymi państwami Inicjatywy Trójmorza. Współpraca w szczególności z Rumunią i Polską ułatwi stworzenie trwałych powiązań gospodarczych w Europie Środkowej, z czego korzyści czerpać będą wszystkie kraje regionu. Dlatego też należy rozwijać relacje ekonomiczne między państwami trójmorskimi położonymi między Bałtykiem a Morzem Czarnym. W tym aspekcie Polska powinna w większym stopniu przekonywać Bułgarię i Rumunię do ściślejszej współpracy i zwiększenia inwestycji w ramach Trójmorza. Niezbędne jest także promowanie korytarzy łączących te trzy kraje – zarówno transportowych (Via Carpatia z połączeniem Ruse-Warna i Rail-2-Sea) i energetycznych (BRUA wraz z gazociągiem Eastring i Korytarzem Północ-Południe). Co więcej, w celu konstrukcji tych szlaków BGK, będący głównym inwestorem i jednym z założycieli Funduszu Trójmorza, powinien zintensyfikować współpracę z odpowiednimi instytucjami z Bułgarii (BDB) i Rumunii (Exim Bank), które również są zaangażowane w ten zasób finansowy. W tym kontekście należy dążyć do większego finansowania inwestycji z Funduszu, które dotyczą infrastruktury punktowej w ramach bułgarsko-rumuńsko-polskich korytarzy 3SI, w każdym z włączonych krajów. Ponadto Polska jako członek strefy Schengen powinna bardziej zaangażować się we wspieranie Rumunii i Bułgarii we wprowadzaniu ich do tej strefy. Członkostwo krajów ułatwi im komunikację z państwami regionu, w tym z Polską.
Foto: PAP/EPA
[1] 3 SIIF, BGK, https://www.en.bgk.pl/3siif/
[2] J. Wilczek, A. Rudowski, Fundusz Trójmorza. W stronę instytucjonalizacji Inicjatywy?, Fundacja Collegium Interethnicum, https://interethnicum.pl/wp-content/uploads/2022/01/BAROMETER_3_final.pdf, str. 19-20
[3] J. Wilczek, A. Rudowski, Fundusz Trójmorza. W stronę instytucjonalizacji Inicjatywy?, Fundacja Collegium Interethnicum, https://interethnicum.pl/wp-content/uploads/2022/01/BAROMETER_3_final.pdf, str. 39
[4] 6.20.2 Capacity expansion of Chiren UGS, Bulgartransgaz, https://www.bulgartransgaz.bg/en/pages/razshirenie-kapaciteta-na-pgh-chiren-poi-6-20-2–134.html
[5] Ł. Kobieszko, A. Łoskot-Strachota, A. Michalski, Bulgaria steps up its gas cooperation with Turkey, Centre for Eastern Studies, https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2023-01-11/bulgaria-steps-its-gas-cooperation-turkey
[6] The interconnector with Greece has successfully started commercial operation , https://www.icgb.eu/news/the-interconnector-with-greece-has-successfully-started-commercial-operation/
[7] Ł. Kobieszko, A. Łoskot-Strachota, A. Michalski, Bulgaria steps up its gas cooperation with Turkey, Centre for Eastern Studies, https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2023-01-11/bulgaria-steps-its-gas-cooperation-turkey
[8] Ibidem
[9] ibidem
Comments are closed.