Polska jak większość państw na świecie potępia działania tzw. Państwa Islamskiego (PI) i uznaje, że jest zagrożeniem wykraczającym poza Bliski Wschód. Tezę tę potwierdzają chociażby przykłady zamachów w Europie oraz nielegalna imigracja na stary kontynent. MON początkowo prowadził rozmowy na temat polskiego wsparcia koalicji przeciwko terrorystom. Zobowiązaliśmy się do wymiany informacji wywiadowczych i politycznych[1]. Nasze pierwsze działania skupiały się na wspieraniu głównie finansowym Syrii Iraku i Autonomicznego Region Kurdystanu.
Pomoc humanitarna
Wsparcie Polski dla Iraku początkowo głównie skierowane było na działalność na polu humanitarnym. Przekazane przez Caritas Polska i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych 8 ton paczek (m.in. żywność, namioty, koce, łóżka polowe, śpiwory oraz artykuły pierwszej pomocy) wylądowało 17 sierpnia 2014 r. w Irbilu na północy Iraku. Transport został przeprowadzony przez polskiego herkulesa C-130 i zorganizowany przy współudziale Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Obrony Narodowej i Rządowego Centrum Bezpieczeństwa[2]. Kolejny transport do Irbilu dostarczono w listopadzie 2014 r. Przekazano m.in. namioty, koce, odzież, tabletki do uzdatniania wody oraz inne artykuły pierwszej potrzeby, przekazane nieodpłatnie przez rządową Agencję Rezerw Materiałowych, Fundację SOS dla Życia oraz Polską Akcję Humanitarną (łącznie 10 ton). Pomoc została zorganizowana z inicjatywy MSZ przy współpracy z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa, Ministerstwem Obrony Narodowej i organizacjami pozarządowymi.
W grudniu 2014 r. Fundacja SOS dla Życia przygotowała i dostarczyła pomoc przy współfinansowaniu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Z Fundacją współpracowała miejscowa Fundacja Barzani. Dwie ciężarówki z 40 tonami przedmiotów pierwszej potrzeby dotarły do nowego obozu w prowincji Dohuk. Konwój szczelnie wypełniony 678 materacami, 473 pudłami z ciepłymi ubraniami, czapkami i kocami oraz 250 łóżkami dla dzieci przybył do prowincji Dohuk, do powstałego tam kolejnego obozu dla uchodźców, jednego z dwudziestu podobnych w tym rejonie[3].
W lutym 2015 r. Szesnaście ton darów od Polaków dla uchodźców w Kurdystanie przekazała Fundacja SOS dla Życia do obozów w prowincji Dohuk -786 kartonów ciepłej odzieży, butów, koców i pościeli. Pod koniec marca 2015 r. Hercules C-130 Sił Powietrznych RP wysłano pomoc rzeczową, zorganizowaną wspólnie przez MSZ, MON i Fundację SOS dla Życia, jest ludność z prowincji Najaf[4].
W ostatnich dniach października 2015 r. w rejony gór Sindżar dotarł konwój z pomocą humanitarną zakupioną ze środków „polskiej pomocy”, zorganizowany przez Agencję Konsularną RP w Irbilu wspólnie z kurdyjską Fundacją Charytatywną Barzani. Dzięki funduszom przekazanym przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP możliwy był zakup 3600 puszek z mlekiem w proszku (co pozwoliło odżywić 1900 dzieci przez 2 miesiące) oraz 450 paczek pieluch. Do konwoju dołączone zostały także artykuły przekazane przez Fundację Barzaniego: 6 tysięcy par butów, 6 tysięcy ciepłych skarpet, środki higieniczne i zabawki[5].
Wsparcie dla rozwoju nauki
Również na polu naukowym, Polska stara się wesprzeć ludność tego regionu. Pod koniec września 2014 r. trójka chrześcijańskich studentów otrzymała stypendia rządu polskiego i rozpoczęła studia na Politechnice Krakowskiej[6].
W ramach pomocy Systemu Małych Grantów inicjatorem i wykonawcą jest Agencja Konsularna RP w Irbilu. W 2014 r. W ramach systemu „małego grantu”, wartego ok. 30 tys. euro, którego inicjatorem i wykonawcą jest Agencja Konsularna RP w Irbilu, zakupiono najpotrzebniejszy sprzęt szkolny do nowej szkoły przy kościele Św. Józefa w Irbilu, w tym ławki, krzesła, tablice i szafy. W oknach powieszono rolety i w każdej klasie zainstalowano rzutnik i specjalny ekran. Wyposażono w meble sekretariat i pokój nauczycielski. Zakupiono drukarki i skanery[7].
W 2015 r. podpisano umowę pomiędzy kierownik Agencji Konsularnej RP w Irbilu, Bogusław Ochodek, oraz prezes Fundacji Charytatywnej Barzani Sheikh Aziz Reza. Na wniosek Agencji Konsularnej Fundacja uzyskała wsparcie finansowe MSZ RP w formie „małego grantu” w wysokości 21 000 USD dla projektu podnoszenia kwalifikacji nauczycieli i wychowawców pracujących w obozach uchodźców. Do końca listopada 2015 r. w trakcie tygodniowych kursów zorganizowanych kolejno w 6 wybranych obozach, przeszkolonych zostało ok. 70 osób, z których każda otrzymała specjalny certyfikat. „Mały grant” pokrył nie tylko koszt szkolenia, ale także zakupu niezbędnego sprzętu audio-wizualnego, który będzie następnie przekazany obozowym punktom szkolno-wychowawczym[8].
Nieśmiałe próby ekspansji gospodarczej
Polskie przedsiębiorstwa – choć w ograniczonym zakresie – starają się zdobywać irackie rynki. Podczas targów International Multi-Sector Trade Fair w październiku 2015 r. pojawiły się 2 polskie firmy. Pierwsza z nich – „Telemetrica” – przywiozła szeroką ofertę usług i wyposażenia m.in. z zakresu zarządzania systemami ochrony i bezpieczeństwa, natomiast druga – „Direx” – atrakcyjna ofertę usług transportowych oraz wyposażenia (m.in. agregaty prądotwórcze). Obie firmy już wcześniej zaznaczyły swoja obecność na miejscowym rynku i nawiązały kontakty biznesowe[9]. Polscy wystawcy (dzięki finansowemu wsparciu Ministerstwa Gospodarki oraz zaangażowaniu Agencji Konsularnej) uczestniczyli także w dorocznych targach Agrofood, zorganizowanych w stolicy autonomicznego Kurdystanu w dniach 9-11 grudnia 2014 r.
Do końca 2015 roku Polska przekazała łącznie ponad 180 tys. euro do Iraku. Jest to niezbyt duża kwota, biorąc pod uwagę pomoc do sąsiedniego kraju, gdzie również toczy się wojna czyli Syrii, gdzie wsparcie wyniosło już ok. 3.5 mln euro. Na rzecz pomocy Syrii i uchodźców syryjskich, Polska bezpośrednio lub przez organizacje międzynarodowe i wsparcie projektów NGO przekazał ponad 11 mln. euro. Pokazuje to duże dysproporcję w postrzeganiu zapotrzebowań dla obu państw.
Przełomowy rok 2016
Jednak rok 2016 okazał się bardziej owocny we wsparcie zarówno finansowe, jak i militarne dla Iraku. W 2016 r. na działania humanitarne służące pomocy ofiarom konfliktów w Syrii i Iraku przeznaczono ok. 118,5 miliona złotych. Co prawda, złożyły się na to także środki przeznaczone na obligatoryjną składkę do tzw. Instrumentu Tureckiego – ponad 73 milionów złotych. Resztę stanowiły środki na pomoc humanitarną o charakterze dobrowolnym w kwocie ok. 45,5 milionów złotych[10]. W jej ramach dofinansowano m.in. pomoc medyczną, stomatologiczną i poprawy warunków higienicznych w prowincji Diyala[11] oraz wybudowano studnie dla Jazydów[12]. We wrześniu samoloty transportowe zostały bezpłatnie udostępnione przez polski MON w celu dostarczenia 4 ton mleka w proszku[13]. Te oraz inne projekty poniżej z raportu rocznego współpracy rozwojowej.
Źródło – Polska współpraca na rzecz rozwoju – Raport roczny 2016, https://www.polskapomoc.gov.pl/Polska,wspolpraca,na,rzecz,rozwoju,-,Raport,roczny,2016,2685.html
Widać także, że Polska chciała zwiększyć swoją aktywność na polu wojskowym w walce z tzw. PI. Prezydent RP Andrzej Duda , 17 czerwca 2016 r. podpisał postanowienia o użyciu dwóch Polskich Kontyngentów Wojskowych w operacji Inherent Resolve przeciwko tzw. PI. Początkowo miały służyć w okresie od 20 czerwca do 31 grudnia 2016 r.[14] Misja została później przedłużona do połowy 2017 roku[15]. Polski Kontyngent Wojskowy w Kuwejcie w bazie Al-Dżaber (z elementami wsparcia w innych państwach regionu) składał się z maksymalnie 150 żołnierzy i pracowników wojska oraz z komponentu powietrznego z czterema wielozadaniowymi myśliwcami F-16, wyposażonymi w zasobniki rozpoznawcze DB 110. Służyły one w zakresie rozpoznania obrazowego na potrzeby wsparcia operacji Inherent Resolve. Samoloty wykonują loty około 5 godzinne, każdego dnia w warunkach bojowych. Latają w konfiguracji gdzie jeden samolot z zasobnikiem DB 110, wykonuje zdjęcia, a drugi wykonuje nagranie w czasie rzeczywistym poprzez system targeting pods[16]. Natomiast w Republice Iraku (z elementami wsparcia w innych państwach regionu) było rozlokowanych do 60 żołnierzy i pracowników wojska. Do głównych zadań Wojsk Specjalnych należy badanie, doradztwo i szkolenie sztabów oraz pododdziałów specjalnych Sił Zbrojnych Iraku[17]. Należy docenić zmianę postrzegania Polski w kontekście bezpieczeństwa i zagrożeń jakie niesie ze sobą terroryzm, poprzez zwiększenie aktywności również wojskowej, która to wcześniej była niewystarczająca.
W ramach konkursu „Pomoc humanitarna na Bliskim Wschodzie 2016” Ministerstwo Spraw Zagranicznych dofinansowało wsparcie podstawowej opieki medycznej w dziedzinie medycyny rodzinnej, edukacji medycznej i poprawy warunków higienicznych w prowincji Diyala dla uchodźców wewnętrznych i ludności lokalnej[18].
Aktywny rok 2017
W połowie roku przedłużono misje PKW w Iraku w ramach działań Globalnej Koalicji w Republice Iraku, Jordańskim Królestwie Haszymidzkim oraz Państwie Kuwejt oraz w ramach operacji Inherent Resolve w Państwie Kuwejt, Republice Iraku oraz Państwie Katar[19].
W lipcu 2017 roku ambasador Iraku w Polsce Asad Abu Gulal w jednym z wywiadów stwierdził, że „naród iracki jest wdzięczny za decyzję polskiego rządu o wysłaniu polskich żołnierzy sił specjalnych z misją szkoleniową do Iraku” oraz, że ,,Rola polskich specjalsów w przygotowaniu bojowym żołnierzy irackich była bardzo duża i Irak nie zapomni tego Polsce”[20]. W tym też miesiącu Polskę odwiedził Hemen Hawrami, doradca prezydenta Barzaniego. Spotkał się m.in. z wiceminister spraw zagranicznych Polski – Joanną Wronecką[21].
25 września w PKW Irak rozpoczął działalność Mobilny Zespół Treningowy (MZT). W ramach pilotażowego kursu, 11 polskich żołnierzy przygotowuje irackich specjalistów, do prowadzenia remontów poradzieckiego sprzętu opancerzonego i uzbrojenia. Polska zaangażowała się w program prowadzony pod auspicjami sojuszu w ramach NATO Training and Capacity Building – Iraq, (NTCB-I), a polskie Siły Zbrojne odgrywają rolę lidera i koordynatora w zakresie remontu sprzętu i uzbrojenia[22].
Pod koniec 2017 roku prezydent Andrzej Duda, podpisał postanowienie o przedłużeniu okresu użycia Polskiego Kontyngentu Wojskowego w operacji Inherent Resolve w Państwie Kuwejt, Republice Iraku oraz Państwie Katar. Oznaczało to, że do Kuwejtu odleci IV zmiana lotniczego kontyngentu wojskowego, który będzie liczył 150 żołnierzy i pracowników. Podpisał także postanowienie o przedłużeniu okresu użycia PKW w działaniach Globalnej Koalicji w Republice Iraku, Jordańskim Królestwie Haszymidzkim oraz Państwie Kuwejt. Zgodnie z postanowieniem PKW Irak liczyło 130 żołnierzy Wojsk Specjalnych oraz do 10 żołnierzy i pracowników w odwodzie na terytorium RP, z możliwością ich krótkotrwałego użycia w działaniach[23].
Przyznano także stypendia dla kurdyjskich studentów w ramach wsparcia dla lokalnej społeczności chrześcijańskiej. Siedmiu studentów miało rozpocząć swój pobyt w Polsce we wrześniu 2017 r. od rocznego kursu języka polskiego, organizowanego przez Międzynarodowym Centrum Kształcenia Politechniki Krakowskiej. Po jego ukończeniu mieli oni kontynuować naukę na najlepszych polskich uczelniach wyższych. Stypendium zostało przyznane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na wniosek Agencji Konsularnej RP w Irbilu przy współpracy z Archidiecezją Kościoła Chaldejskiego w Irbilu. To druga tego typu inicjatywa placówki[24].
Zaktywizowano także wsparcie humanitarne. Poniżej lista projektów z 2017 roku.
Źródło – Polska Współpraca Rozwojowa. Raport Roczny 2017, dostępny na stronie https://www.polskapomoc.gov.pl/Publikacje,2794.html
Podsumowanie
Polska zajęła się w początkowej fazie konfliktu w Iraku, głównie wsparciem humanitarnym. Nie było ono jednak zbyt duże w porównaniu do pomocy dla Syrii oraz w porównaniu do innych państw V4. W kontekście militarnym wspomagania Iraku byliśmy wcześniej bierni. Decyzje nowego rządu i prezydenta zmieniły ten stan rzeczy, szczególnie misja PKW oraz znaczne zwiększenie środków finansowych.
Pozytywnie należy ocenić pracę polskiego kontyngentu wojskowego w Kuwejcie. Wydaje się, że decyzja o wysłaniu naszych Kontyngentów Wojskowych powiązana jest z Szczytem NATO w Warszawie i pokazaniu, że jesteśmy wiarygodnym i aktywnym partnerem w walce z terroryzmem. Być może nasze wzmożone działania poza granicami kraju były jedną z kart przetargowych, dla ustanowienia stałej lub czasowej obecności wojsk NATO w Polsce, a szczególnie wojsk amerykańskich.
Niewątpliwie szersze wsparcie Polski w zwalczaniu tzw. PI, było jednym z elementów, które pomogły naszemu państwu w wybraniu nas na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ na lata 2018-2019. Irak (jak i inne państwa regionu) doceniając nasze wysiłki na rzecz stabilizacji i uregulowań pokojowych w regionie Bliskiego Wschodu, poparły naszą kandydaturę. Relacje dyplomatyczne między Polską i Irakiem, również poprawiły się. W ramach zacieśniania współpracy pomiędzy rządami obu państw pod koniec listopada 2016 roku ministrowie podpisali Porozumienie o współpracy resortów spraw zagranicznych Polski i Iraku[25].
Pytanie jakie należy postawić, to
czy będziemy w stanie podobnie jak Czechy (sprzedaż uzbrojenia) i Węgry
(wydobycie surowców naturalnych) zyskać gospodarczo w Iraku. Dla zwiększenia
polskiej aktywności w Iraku i KI, dobrym rozwiązaniem mogłoby być odnowienie
działań Parlamentarnego Zespołu do spraw współpracy gospodarczej pomiędzy
Republiką Iraku i Rzeczpospolitą Polską (ostatnia aktywność 6 listopada 2014 r.[26]) oraz
Polsko-Iracką Grupą Parlamentarną (utworzona w 2017 roku[27]). Należałoby zacząć
przynajmniej od takich inicjatywy, również w stosunku do Kurdów w Iraku i
utworzyć Polsko-Kurdyjską Grupę Parlamentarną. Region ten jest bardzo
rozwojowy, na co wskazuje zaangażowanie wielu państwa świata, otwierających swoje
konsulaty i przedstawicielstwa dyplomatyczne w Erbilu[28]. O miernych relacjach
dyplomatycznych na najwyższym szczeblu, między Polską i Kurdami świadczy
chociażby wizyta Barzaniego w 2015 w Węgrzech i Czechach, która pomijała
Polskę. Jako państwo chcące liczyć się na arenie międzynarodowej powinniśmy
stać się bardziej aktywni zarówno wojskowo, humanitarnie, dyplomatycznie i
gospodarczo.
Myśląc o
przyszłości polskiej zbrojeniówki, należy szukać rynków zbytu poza granicami
kraju. Irak wydaje się być dobrym partnerem w przyszłym eksporcie polskiego
uzbrojenia. Należałoby być może zorganizować wyjazd przedstawicieli PGZ do
Iraku, przedstawiając ofertę naszych możliwości uzbrojenia dla sił irackich.
Dobrym pomysłem mogłoby być także, zaproszenie wysokich przedstawicieli Iraku,
na targi zbrojeniowe w Polsce. Takie kroki, mogą dać asumpt do przyszłej
współpracy gospodarczej i militarnej.
Poprzednie części
Zdjęcie główne: Fot. st. chor. W.Młynarczyk/ Combat Camera DO RSZ
[1]Waszczykowski: toczą się rozmowy na temat ewentualnego wsparcia koalicji przeciwko dżihadystom, www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/tzw-panstwo-islamskie-szef-msz-polska-ewentualnym-koalicjantem,599478.html
[2]Strona Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej, Samolot z polską pomocą humanitarną trafił do irackiego Kurdystanu, www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/samolot_z_polska_pomoca_humanitarna_trafil_do_irackiego_kurdystanu
[3]Agencja Konsularna Rzeczypospolitej Polskiej w Irbilu, Polacy wspierają irackich uchodźców w prowincji Dohuk, www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/archiwum_2014/polacy_wspieraja_irackich_uchodzcow_w_prowincji_dohuk
[4]Agencja Konsularna Rzeczypospolitej Polskiej w Irbilu, Polska pomaga ludności cywilnej w Iraku, www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/polska_pomaga_ludnosci_cywilnej_w_iraku
[5] Agencja Konsularna Rzeczypospolitej Polskiej w Irbilu, Polska Pomoc dla Jazydów na Górze Sinjar w Iraku, 4.11.2015, www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/polska_pomoc_dla_jazydow_w_gorach_sinjar_w_iraku
[6]Agencja Konsularna Rzeczypospolitej Polskiej w Irbilu, Kolejny transport z pomocą humanitarną z Polski do Kurdystan, www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/kolejny_transport_z_pomoca_humanitarna_z_polski_do_kurdystanu
[7]Agencja Konsularna Rzeczypospolitej Polskiej w Irbilu, Polska pomoc dla dzieci irackich uchodźców – finał, www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/archiwum_2014/polska_pomoc_dla_dzieci_irackich_uchodzcow___final
[8]Agencja Konsularna Rzeczypospolitej Polskiej w Irbilu, Polska pomoc dla uchodźców – realizacja projektu szkoleniowego, www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/polska_pomoc_dla_uchodzcow___realizacja_projektu_szkoleniowego;jsessionid=0A41893EC96978D88FD3B673036008E2.cmsap1p
[9]Agencja Konsularna Rzeczypospolitej Polskiej w Irbilu, Polskie firmy ponownie na Międzynarodowych Targach w Irbilu, www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/polskie_firmy_ponownie_na_miedzynarodowych_targach_w_irbilu
[10] Oświadczenie MSZ w związku z procedurą wszczęcia postępowania przez KE wobec Polski, Czech i Węgier, http://www.msz.gov.pl/pl/c/MOBILE/aktualnosci/wiadomosci/oswiadczenie_msz_w_zwiazku_z_procedura_wszczecia_postepowania_przez_ke_wobec_polski__czech_i_wegier
[11] http://www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/polska_pomoc_w_iraku
[12] http://www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/polska_pomoc_dla_jazydow_ , http://www.irbil.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/polska_sfinansowala_studnie_dla_jazydow
[13] Another humanitarian convoy with aid reached Kurdistan, http://poland.gov.krd/polski-kolejny-konwoj-z-pomoca-humanitarna-dotarl-do-kurdystanu/
[14] Prezydent RP postanowił o użyciu PKW w Kuwejcie i Iraku, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,255,prezydent-rp-postanowil-o-uzyciu-pkw-w-kuwejcie-i-iraku.html
[15] Polscy żołnierze w Kosowie, Afganistanie, Iraku, Bośni… Prezydent przedłużył działanie kontyngentów, https://www.defence24.pl/polscy-zolnierze-w-kosowie-afganistanie-iraku-bosni-prezydent-przedluzyl-dzialanie-kontyngentow
[16] Naszaarmia.pl 20.05.2017, https://vod.tvp.pl/video/naszaarmiapl,20052017,30184998
[17] Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Prezydent RP postanowił o użyciu PKW w Kuwejcie i Iraku, www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/7509,Prezydent-RP-postanowil-o-uzyciu-PKW-w-Kuwejcie-i-Iraku.html
[18] Wyniki konkursu „Pomoc humanitarna na Bliskim Wschodzie 2016”, http://www.polskapomoc.gov.pl/Wyniki,konkursu,Pomoc,humanitarna,na,Bliskim,Wschodzie,2016,2446.html
[19] Wszystkie postanowienia – https://www.bbn.gov.pl/pl/prezydenta-rp/zwierzchnictwo-nad-sila/postanowienia-prezydent/6072,Postanowienia-Prezydenta-RP.html
[20] Polska broń dla Iraku? Ambasador Gulal: „Trwają rozmowy” [WYWIAD], https://www.defence24.pl/polska-bron-dla-iraku-ambasador-gulal-trwaja-rozmowy-wywiad
[21] Hemen Hawrami presidential advisor visited Poland, http://poland.gov.krd/hemen-hawrami-presidential-advisor-visited-poland/
[22] MZT rozpoczął szkolenie w Iraku, http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/23756?t=MZT-rozpoczal-szkolenie-w-Iraku
[23] Prezydent przedłużył misje w Kuwejcie i Iraku, https://www.defence24.pl/prezydent-przedluzyl-misje-w-kuwejcie-i-iraku
[24] Stypendia dla chrześcijan z irackiego Kurdystanu, https://www.msz.gov.pl/pl/p/irbil_iq_k_pl/aktualnosci/stypendia_dla_chrzescijan_z_irackiego_kurdystanu
[25]http://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/minister_witold_waszczykowski_przyjal_w_warszawie_ministra_spraw_zagranicznych_iraku_ibrahima_al_jaafari
[26] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/agent.xsp?symbol=POSIEDZENIAZESP&Zesp=281
[27] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, http://www.sejm.gov.pl/SQL2.nsf/skladgr?OpenAgent&352&PL,
[28] Current International Offices in the Kurdistan Region, http://dfr.gov.krd/p/p.aspx?p=37&l=12&s=020100&r=363
Comments are closed.