Tekst przygotowany w ramach Akademii INE, cyklu publikacji tworzonych przez młodych analityków i praktykantów Instytutu Nowej Europy.
W drugiej połowie 2022 roku (1 lipca – 31 grudnia 2022 roku) Czechy sprawowały swoją drugą już prezydencję w Radzie UE, której motto brzmiało: „Europa jako zadanie”. Sześciomiesięczna prezydencja dobiegła końca, a jej osiągnięcia zostały docenione przez międzynarodowych obserwatorów.
Prezydencja stanowiła pewnego rodzaju sprawdzian, tego czy Czechy można uważać za wiarygodnego i rzetelnego partnera. Co więcej, sprawdzian ten był o tyle trudny, że odbywał się w wyjątkowej sytuacji międzynarodowej, co zresztą odzwierciedlały najważniejsze priorytety czeskiej prezydencji.
Do obszarów priorytetowych należały:
- zarządzanie kryzysem uchodźczym i powojenna odnowa Ukrainy,
- bezpieczeństwo energetyczne,
- wzmocnienie zdolności obronnych Europy i bezpieczeństwa cyberprzestrzeni,
- strategiczna odporność gospodarki europejskiej,
- odporność instytucji demokratycznych.
W tym kontekście ważną rolę odegrała postawa czeskiego rządu wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę. Od samego początku agresji działał on z dużą determinacją, co podkreślił marcowy wyjazd czeskiego premiera do Kijowa.
Czeska prezydencja w UE była zatem naznaczona wyraźnymi symbolami solidarności, ale także i pragmatycznymi kompromisami, które zrobiły wrażenie (nie tylko) na scenie brukselskiej i przyczyniły się do jej ostatecznego sukcesu.
W kontekście pragmatycznych kompromisów warto zwrócić szczególną uwagę na sukces negocjacji w sektorze energetycznym – pewnym przełomem można określić porozumienia w sprawie limitu cen energii, wspólnych zakupów gazu i solidarności w przypadku odcięcia dostaw. Znaczący postęp odnotowano również w negocjacjach w sprawie „Fit for 55”. Ponadto w trakcie prezydencji liczne trójstronne spotkania instytucji legislacyjnych UE przyniosły pozytywne rezultaty.
Najważniejsze osiągnięcia
- Czechy były gospodarzem pierwszego szczytu Europejskiej Wspólnoty Politycznej.
- Państwa członkowskie UE uzgodniły pomoc dla Ukrainy w wysokości 18 mld euro.
- Wzmocniono sankcje nałożone na Rosję.
- Nałożono sankcje na Iran w związku z łamaniem praw człowieka, zwłaszcza kobiet i dzieci.
- Osiągnięto wstępne porozumienie w sprawie planu REPowerEU, mającego na celu uniezależnienie Europy od rosyjskich paliw kopalnych.
- Uzgodniono wstępne porozumienie w sprawie części pakietu „Fit for 55”.
- Przyjęto mechanizm obniżenia cen gazu na rynku europejskim.
- Zatwierdzono budżet UE na 2023 rok.
Zjednoczyć Europę
Na początku października w Pradze zainaugurowano Europejską Wspólnotę Polityczną – platformę wspierającą współpracę między państwami europejskimi, której pomysłodawcą jest Emmanuel Macron. W spotkaniu udział wzięli prezydenci i premierzy 44 państw Europy.
Mimo, że szczyt EWP nie był częścią prezydencji Rady, Czechy wykorzystały obecność wszystkich przywódców UE w Pradze i połączyły szczyt z nieformalnym posiedzeniem Rady Europejskiej następnego dnia.
Szczyt EWP był istotnym wydarzeniem – przy jednym stole siedzieli szefowie państw, które na co dzień nie odbywają spotkań dyplomatycznych (m.in. prezydent Serbii Aleksandar Vučić z prezydent Kosowa Vjosą Osmani czy prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan z premierem Armenii Nikolem Paszynianem). Był to także pierwszy szczyt Wielka Brytania-UE od czasu brexitu. Spotkanie w ramach EWP przyciągnęło więc spore zainteresowanie, tym samym kierując uwagę Europy na Pragę.
Ponadto niedawne rozszerzenie strefy Schengen o Chorwację jest kolejną oznaką zdolności Czech i jak powiedział czeski minister spraw wewnętrznych Vít Rakušan, był to ogromny sukces i zwieńczenie pracy czeskiego rządu przez całą prezydencję, będąc zarazem jednym z priorytetów kadencji Czech.
(Ukryty) sukces
Osiągnięcia Czech zostały docenione w Brukseli, a Czesi okazali się godnymi zaufania partnerami w negocjacjach. Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Frans Timmermans powiedział, że czeska prezydencja w UE „była jedną z najbardziej udanych prezydencji w ciągu ostatnich kilku dekad”.
Pomimo w dużej mierze pozytywnych opinii na temat czeskiej prezydencji, rząd nie wykorzystał tego potencjału i nie komunikował europejskich spraw społeczeństwu.
Tylko dwie kwestie cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród czeskiego społeczeństwa: szczyt Europejskiej Wspólnoty Politycznej w Pradze – jego medialna obecność była nieunikniona oraz wejście Chorwacji do strefy Schengen.
Jest to ważna lekcja nie tylko dla Czechów, ale także dla innych państw członkowskich, w tym przede wszystkim dla Polski, która swoją kolejną prezydencję będzie sprawowała w 2025 roku. Można wysnuć tezę, że tylko nieliczne osoby nieinteresujące się sprawami unijnymi, powiązałyby te sukcesy w jakikolwiek sposób z Czechami.
Prezydencję nie bez powodu określa się mianem europejskiego festiwalu danego państwa – niewątpliwie wpływa ona na wzmocnienie jego pozycji i rozpoznawalności na arenie międzynarodowej (co widać na przykładzie Czech), jednak można odnieść wrażenie, że w wielu przypadkach zostaje ona odsuwana od społeczeństwa, którego kulturę i wartości powinna promować.
Foto: PAP
Comments are closed.