Forum Biznesu Energetycznego UE-Algieria

Maciej Pawłowski, ekspert ds. śródziemnomorskich, przedstawiciel PAIH w Algierii i Maciej Klósak, Kierownik Zagranicznego Biura Handlowego PAIH w Maroku

UE zacieśnia współpracę energetyczną z Algierią

11-12 października w Algierze odbyło się Forum Biznesu Energetycznego UE-Algieria. Po jego zakończeniu algierski minister energii Mohamed Arkab ogłosił, że obydwie strony opracowały plan konkretyzacji wspólnych projektów w tym sektorze. Dotyczą one eksportu gazu i zielonego wodoru (H2) do UE w ramach kontraktów długoterminowych w zamian oraz europejskie inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE) w Algierii. Jego realizacja ułatwi uniezależnienie się UE od Rosji i umożliwi długoterminowe zmniejszenie kosztów energii w Europie.

Gaz

Głównym celem Forum była intensyfikacja współpracy w zakresie dostaw algierskiego gazu do państw członkowskich UE. Już przed wybuchem wojny w Ukrainie Algieria była w tej kwestii ważnym partnerem. Na jej terytorium znajduje się 2,3% światowych rezerw tego surowca, a pod względem posiadanych rezerw zajmuje on 11 miejsce na świecie. W 2021 r. zajął on 7 miejsce wśród światowych eksporterów gazu, sprzedając swoim kontrahentom 40 mld mᶾ tego surowca rocznie. W wyniku rosyjskiej inwazji na Ukrainę i w konsekwencji przyspieszonej rezygnacji z usług Gazpromu przez państwa członkowskie UE eksport algierskiego gazu wzrósł w 2022 r. o co najmniej 50%. Stało się tak w dużej mierze za sprawą zwiększenia dostaw do Włoch gazociągiem Trans-med, na podstawie umowy zawartej między gigantami energetycznymi z obydwu państw – włoskim ENI i algierskim Sonatrachem. Oprócz tego Algieria dostarcza też gaz do Hiszpanii, Francji, Tunezji, Indii i Brazylii. Dostawy realizowane są poprzez 3 gazociągi: wymieniony już Transmed biegnący przez Tunezję na Maltę i do Włoch, GALSI biegnący z Algierii na Sardynię oraz Medgaz transportujący surowiec do Hiszpanii. Od listopada 2021 r. z powodów politycznych użytkowania wyłączony jest gazociąg Maghreb-Europa, biegnący z Algierii przez Maroko i Gibraltar do Hiszpanii i Portugalii. Algieria planuje też być hubem dla nigeryjskiego gazu, dzięki partycypowaniu w kosztach budowy gazociągu transsaharyjskiego. Ponadto, Algieria realizuje dostawy LNG drogą morską. Głównym ośrodkiem produkcji LNG jest miasto portowe Skikda.

Podczas Forum miały miejsce panele dyskusyjne i spotkania B2B przedstawicieli najważniejszych firm energetycznych regionu: Sonatrach, ENI, TOTAL, Naturgy oraz przedstawicieli algierskiego rządu i KE. Algieria oczekuje od UE kontraktów długoterminowych, które mają stanowić gwarancję tego, że po zakończeniu wojny w Ukrainie, państwa europejskie nie zrezygnują z współpracy z Algierią na rzecz powrotu do handlu z Rosją. Algieria oczekuje też europejskich inwestycji w infrastrukturę gazową i OZE. Współpraca energetyczna z UE stanowi dla niej bowiem ryzyko wizerunkowe w relacjach z Rosją uznawaną przez rząd i znaczną część społeczeństwa za sojusznika.

Zielony wodór

Perspektywicznym obszarem współpracy UE z Algierią są OZE i H2. H2 to wodór powstały jako efekt uboczny wydobycia gazu. Do niedawna stanowił on jedynie odpad zanieczyszczający atmosferę. W świetle najnowszych badań naukowych okazało się, że może być on wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej. Może ona następować na miejscu i zasilać lokalną sieć energetyczną, jak również być eksportowana. W tym drugim przypadku konieczne jest zamienienie go w ciecz drogą elektrolizy lub zmieszania z amoniakiem lub substancjami bitumicznymi. Obecnie w Algierii istnieją 4 systemy do mieszania amoniaku z H2. Jednak proces produkcji energii z tego gazu oraz jego eksportu jest zbyt drogi, by stanowił konkurencję dla surowców konwencjonalnych. W latach 2022-2030 Sonatrach ma przeprowadzić projekty pilotażowe w zakresie wykorzystania H2. W latach 2030-2040 surowiec ten ma być wdrażany przemysłowo, a w 2040 r. ma nastąpić faza jego rozwoju. Do tego czasu mają być również opracowane sposoby zmniejszenia kosztów produkcji i transportu energii z H2, co uczyni go konkurencyjnym cenowo. Sekretarz generalny organizacji Hydrogen Europe Jorgo Chatzimarkakis przekonywał, że „czas na wdrażanie H2 jest teraz, a nie za 10 lat”. W odpowiedzi dyrektor Sonatrach ds. energii odnawialnych Bilel Kalache zadeklarował, że „jeśli Algieria otrzyma dobrą ofertę ze strony UE, wówczas sprawy mogą ulec przyspieszeniu”. Powoływał się przy tym na fakt, iż to Sonatrach wymyślił technologię LNG, gdy pojawiła się potrzeba dostaw niemożliwych do realizacji z powodu braku dostatecznej ilości gazociągów.

OZE

Priorytetem dla Algierii jest kwestia europejskich inwestycji w OZE. Kraj ten, zwłaszcza na Saharze, posiada ogromne możliwości w zakresie produkcji energii solarnej. W ciągu roku w kraju świeci słońce przez ponad 3000 godzin. Instalacja paneli fotowoltaicznych ma doprowadzić do zmniejszenia zużycia gazu w ramach konsumpcji krajowej i przeznaczenia większej ilości tego surowca na eksport. Jest to zatem wykorzystanie doświadczeń Norwegii z lat 90. W tym celu państwowe giganty Sonatrach i Sonelgaz powołały do życia spółkę o nazwie Shaems (ar. słońce). Od 2018 r. w ramach projektu 400 MW na terenie kraju powstały 22 farmy fotowoltaiczne, w tym 9 na terenie Sahary. Do 2035 r. Algieria planuje produkować energię o mocy 15 000 MW rocznie z OZE, zredukować emisję CO₂ o 1,1 mln ton oraz stworzyć 67,5 tys. miejsca pracy w niniejszym sektorze.