Już w tym tygodniu rozpoczęły się mistrzostwa świata w piłce nożnej w Rosji. Podczas oficjalnego rozpoczęcia mistrzostw, meczu otwarcia Rosja-Arabia Saudyjska na loży VIP znalazł się m.in. sam Władimir Putin. Kreml wiele zainwestował w bezpieczeństwo podczas mistrzostw i zapewnia o 100% ochronie i gwarancję jednego z najwyższych poziomów bezpieczeństwa. Czy jest tak na pewno?
Rosyjscy ultrasi
Rosyjscy chuligani są jednym z dużych problemów władz Rosji, tym bardziej, że zapowiadali powtórkę z Euro 2016 we Francji, gdzie doszło do starcia kibiców rosyjskich i angielskich. Po powrocie do mateczki Rosji otrzymali wiele pochwał od przedstawicieli Dumy. Sam Putin zbagatelizował sprawę, drwiąc z kiboli angielskich. Skrytykował także francuskie władze za nie utrzymanie porządku publicznego. Co ciekawe, przywódcy ultrasów zostali do Marsylii przewiezieni czarterowymi samolotami opłacanymi przez Rosyjską Federację Piłkarską, co wskazywałoby na zorganizowaną akcję Kremla.
Jednak co można było robić we Francji jest niedopuszczalne w Rosji. Takie incydenty mogłyby umniejszyć powagę mistrzostw oraz sam autorytet żelaznego cara. Pojawiają się głosy o walce z rasizmem i brutalnymi zachowaniami kiboli. Aby temu zapobiec podjęto wiele działań. W kwietniu Putin zaostrzył prawo, zwiększającą kary za chuligańskie ekscesy. Kibice, którzy mają zakazy stadionowe mogą otrzymać dwa razy większą karę grzywny, czyli 40 tys. rubli (ponad 700 dolarów). Pseudo kibiców może czekać też kara 15 dni aresztu w trybie przyspieszonym oraz 7-letni zakaz stadionowy. Osoby powodujące zagrożenie na sportowej imprezie mogą otrzymać grzywnę w wysokości 20 tys. rubli. Przepisy dotyczącą także kibiców zagranicznych, którzy mogą zostać deportowani czy cofnięci na granicy. Szczególnie dotyczy to kibiców, którzy są na czarnej liście policji, osób które prawdopodobnie łamią prawą.
Najzatwardzialsi ultrasi są od dłuższego czasu pod nadzorem policji. Cześć z nich w obawie przed możliwymi oskarżeniami, planuje opuścić Rosję na czas mistrzostw, by nie paść ofiarą szukania ,,winnych”. Służby ,,proponują” prominentnym kibolom opuszczenie kraju na czas mistrzostw. Jeden z liderów kiboli rosyjskich działających podczas Euro 2016 oraz założyciel Wszechrosyjskiego Związku Kibiców (WOB), Aleksander Szprygin został zatrzymany przez zamaskowanych policjantów. Był przesłuchiwany a po zwolnieniu, tego samego dnia, podpalono jego ekskluzywny samochód. Przesłanie było jasne – żadnych bójek podczas mistrzostw. Jeszcze rok wcześniej zapewniał, że podobny terror jak we Francji czeka kibiców w Rosji. Możemy być pewni, że FSB ma bardzo dobrze zinfiltrowane środowisko kibolskie. Już blisko 500i ultrasów ma zakazy stadionowe, aż do końca mistrzostw. We wrześniu 2016 Rosyjski Związek Piłki Nożnej rozwiązał WOB. Pierwsze naloty na mieszkania kiboli miały już miejsce latem 2016 roku. Oskarżano ich także za przestępstwa popełnione w przeszłości, które jak widocznie, wcześniej nie były powodem natychmiastowych aresztowań. Represje i pokaz sił trwa do dziś, co skutecznie powstrzymuje pseudokibiców przed agresywnymi zachowaniami.
Terroryzm
Jest to najbardziej prawdopodobne potencjalne zagrożenie podczas mistrzostw. Od czasu powstania ISIS nawet 5-7 tys. obywateli rosyjskich wyjechało walczyć do Syrii i Iraku w szeregach ugrupowań terrorystycznych. Szczególnie z bojowników z Dagestanu, Czeczenii, Tatarstanu i byłych republik radzieckich w Azji Środkowej. Oliwy do ognia dodało uczestnictwo w konflikcie w Syrii przez Federację Rosyjską. Cześć bojowników wróciła do kraju i w ramach zemsty mogą w imię kalifatu dokonać zamachu. Już w październiku 2017 roku pojawiło się video grożące wybuchami na stadionach. Powstały plakaty z tytułami ,,Nie będziecie cieszyć się bezpieczeństwem, dopóki nie żyjemy w muzułmańskich krajach” oraz ,,Nadal będziemy terroryzować was i rujnować wasze życia”. ISIS opublikowało w Internecie zdjęcia prezydenta Donalda Trumpa oraz Władimira Putina z dziurami w głowie po kulach, jako tarcz strzelniczych z napisem ,,Czekam na szansę aby ich dopaść. Kalifat będzie grobem dla Amerykanów i Rosjan”. Jedno z śledztw dziennikarskich z tego roku wskazywało na atak chemiczny oraz użycie dronów w możliwym zamachu. Materiały ISIS zachęcają do użycia samochodów oraz noży przez zamachowców.
Najnowsza kampania strachu ISIS miała miejsce w kwietniu tego roku. Na swoim plakacie ISIS przedstawia Putina na stadionie, który jest na celowniku terrorystów z podpisem ,,Rosja – 2018. Putin, jesteś niewierny. Zapłacisz za zabijanie muzułmanów”.
Trudniej będzie zlokalizować ,,samotnych wilków”. ISIS podpowiada takim osobom w jaki sposób przeprowadzić swoją akcję. Jednym z takich zamachów inspirowanych ISIS był atak nożem i siekierą w syberyjskim mieście Surgut (sierpień 2017), w wyniku czego poważnie raniono 8 osób. Do podobnego ataku doszło w maju tego roku w jednym z miast przyjmujących mistrzostwa – Stawropolu. Łatwość znalezienia materiałów dotyczących zbudowania m.in. prostej bomby na pewno, nie ułatwia pracy służbom. W maju francuska grupa medialna al-Nur Media Center, związana z ISIS opublikowała szczególnie dla aspirujących bojowników grafikę z państwami biorącymi udział w mundialu wraz z napisem “Choisis ta Cible” (Wybierz swój cel).
Niezależnie czy atak byłby przeprowadzony przez zorganizowaną grupę czy pojedynczą osobę, pokazałby, że ISIS wciąż istnieje, mimo klęski w Iraku i Syrii i nadal stanowi zagrożenie, którego nie można bagatelizować. Byłby to dodatkowy aspekt wzmacniający ich propagandę.
Wzmożona ochrona wielu miejsc jednocześnie, nie będzie łatwym zadaniem w porównaniu do igrzysk w Soczi w 2014 roku. Według administracji byłego prezydenta USA Baracka Obamy bojownicy z Czeczenii, Inguszetii czy Dagestanu zostali przepuszczeni i zachęcani do emigracji w kierunku kalifatu dzięki tzw. ,,zielonym korytarzom” zgodnie z zasadą, że lepiej nie podejmować wroga na swoim terenie. Była to jednak strategia krótkoterminowa. Szacuje się, że około 400 bojowników wróciło do Rosji.
Możliwe, że konflikt na Ukrainie będzie także problemem w zakresie bezpieczeństwa podczas mistrzostw. Jedno z miast goszczących – Rostów nad Donem – znajduje się 80 kilometrów od działań konfliktu. Przykładową sytuacją mogłoby być porwanie samochodu z turystami dla okupu. Trwający wciąż konflikt zwiększył rozprzestrzenianie się nielegalnej broni palnej, co może ułatwić przygotowania terrorystom. Co ciekawe w połowie kwietnia FSB rozbiło w Rostowie, ich zdaniem komórkę ISIS. Jeden z bojowników zdetonował ładunek wybuchowy i zginął, a trzech kolejnych zatrzymano.
Działania Kremla
Kreml podejmuje wiele działań w zakresie zwiększenia bezpieczeństwa na mistrzostwach. Szkolone jest wojsko i policja. Współpracuje się też z zagranicznymi służbami (m.in. izraelskim wywiadem). W samej Moskwie zainstalowano 5 tys. kamer CCTV, z możliwością rozpoznawania twarzy, która jest połączona z bazą danych osób poszukiwanych oraz mediami społecznościowymi. W innych miastach goszczących piłkarzy, robi się podobnie. W ciągu tego roku zatrzymano 189 terrorystów oraz zabito kolejnych 15. Zlikwidowano 12 tajnych kryjówek bojowników. Według FSB część z nich planowała zamachy w Moskwie.
Wprowadzono rygorystyczne prawo:
-kontrolowane miejsca i zakazane strefy wejścia w miastach
-rygorystyczne kontrole dokumentów, dzięki którym tożsamość fanów jest znana z góry
-znaczące ograniczenia w sprzedaży broni, materiałów wybuchowych, trucizn, narkotyków i leków psychotropowych w regionach
-zamknięcie fabryk produkujących towary niebezpieczne na czas trwania mistrzostw świata
-zakazy dotyczące przemieszczania się łódek i statków w pobliżu stadionów
-zamknięcie dróg i wysoki priorytet bezpieczeństwa dla pociągów i samolotów przewożących zespoły między lokacjami, gdzie będą rozgrywane mecze.
-całkowity zakaz lotów samolotów i „latających urządzeń”, takich jak drony, wokół stadionów mistrzostw
Co do ostatniego punktu w ramach zwiększenia ochrony, wojsko rozstawiło w kluczowych miejscach systemy obrony powietrznej. Do rozwinięcia strategii A2/AD zostanie użyty zaawansowanym systemem obrony powietrznej S-400, samobieżny przeciwlotniczy zestaw artyleryjsko-rakietowy Pancyr-S1, j, system przeciwlotniczy Tor-M2, system kierowanych rakiet ziemia–powietrze Buk-M2 czy skoordynowane wykorzystanie broni elektronicznej. Dla zwiększenia kontroli, każdy z posiadaczy biletów musi wyrobić własne tzw. FAN ID, na których znajdują się ich dane identyfikacyjne, które są sprawdzane przez rosyjskie służby bezpieczeństwa. Ochroną obiektów mistrzostw zajmie się także 14,5 tys. ochroniarzy i 16,5 tys. stewardów. Każdy ze stadionów ma posiadać zaawansowane wykrywacze metali. Wykorzystane do służby zostaną psy tropiące, a wszystkie torby będą skanowane tak jak na lotnisku. Kozacy ku pomocy
Ciekawym zabiegiem łączącym politykę i bezpieczeństwo jest udział Kozaków w ochronie mistrzostw. Mają już w tym charakterze wcześniejsze zasługi dla Kremla. W maju tego roku brutalnie pobili anty-kremlowskich protestantów. Podczas igrzysk w Soczi czyli w regionie ich przodków około 400 Kozaków ochraniało wydarzenie. Najbardziej znaną sprawą z tego okresu w ich wykonaniu był atak na grupę Pussy Riot, która nie raz zaszła za skórę władzy w Rosji i była przyczyną międzynarodowych skandali. Także rok temu podczas Pucharu Konfederacji, do ochrony zaangażowano 600 Kozaków.
Kozacy są aktywnie włączenie do struktur bezpieczeństwa na mundial. W Rostowie ma być ich około 300. Prawdopodobnie ze względu na bliskość geograficzną, zostaną wysłani także do Wołogradu. Również w bardziej oddalonych miejscach Rosji – Kaliningradzie i Samarze – oddziały Kozackie mają pomagać w utrzymaniu porządku. Miasta goszczące bazy reprezentacji, będą korzystać z kozackich usług. Nasz grupowy przeciwnik – Senegal, będzie stacjonował w Kałudze i to właśnie to miasto, będzie wspomagane przez Kozaków. Jedną z negatywnych implikacji (oprócz zatrudniania oddziałów paramilitarnych, co oznacza brak kadry w służbach bezpieczeństwa), jest kojarzenie Kozaków z organizacjami skrajnie prawicowymi i rasistowskimi. Z tego powodu oraz brutalnych pobić w maju tego roku, urząd mera Moskwy zapewnia, że w ich mieście, w ochronie porządku publicznego, nie będą uczestniczyć żadne oddziały kozackie.
W Soczi, Kozacy będą nie tylko częścią ochrony, ale także części artystycznych. Wystąpi honorowa gwardia kozacka oraz ich orkiestra dęta. Takie programy kulturowe są częścią próby Kremla, aby przedstawić Kozaków jako rdzenną ludność regionu, w miejsce niesłowiańskich Czerkiesów. Dodatkowo w Jekaterynburgu dziedzictwo kozackie będzie przedstawiane jako symbol miasta podczas mistrzostw świata. Ich dawny obszar na Uralu jest mocno promowany jako atrakcja turystyczna.
Władzą Rosja zależy by pokazać ich kraj jako bezpieczny, uporządkowany i przewidywalny. Mimo to, jak widać Kreml czeka wiele niebezpieczeństw. Mecz otwarcia odbędzie się ostatniego dnia ramadanu, miesiąca zwiększonej aktywności terrorystów. Biorąc jednak pod uwagę stopień infiltracji różnych ugrupowań, zarówno kibicowskich jak i terrorystycznych oraz włożone środki bezpieczeństwa, w zasadzie jedynym możliwym zagrożeniem w dużych miastach są ,,samotne wilki”. Mniejsze ośrodki miejskie, są bardziej zagrożone atakiem gdyż na nich, mniej będzie skupiona uwaga służb bezpieczeństwa.
Tekst został opracowany w czerwcu 2018 roku.
Oprac. Łukasz Kobierski
Comments are closed.