Napięcie między Chińską Republiką Ludową a Stanami Zjednoczonymi dynamicznie rosło w ostatnich miesiącach. Na ten stan rzeczy złożyło się kilka czynników, na czele z podtrzymaniem przez Pekin partnerstwa z Moskwą, idący z tym w parze brak potępienia rosyjskiej agresji na Ukrainę oraz coraz śmielszymi słowami ze strony chińskiego establishmentu dotyczącymi konieczności reunifikacji Chin kontynentalnych z Tajwanem. Zaostrzenie relacji zostało przypieczętowane doniesieniami o planowanej wizycie Nancy Pelosi, speakerki Izby Reprezentantów, na Tajwanie[1]. Problemy te wpisują się w szerszy kontekst geopolityczny – w tym rywalizację chińsko-amerykańską w obszarze handlu, nowych technologii etc. Czy wczorajsza (28 lipca 2022 roku) rozmowa telefoniczna Przewodniczącego ChRL Xi Jinpinga i Prezydenta USA Joe Bidena przyniesie przełom i deeskalację napięcia?
Na pewno stanowi ona odpowiedź na kryzys we wzajemnych relacjach. Trwała ona wyjątkowo długo – aż 2 h 17 min. Inicjatorem rozmowy była strona amerykańska, która m.in. widziała potrzebę „utrzymania komunikacji i współpracy w obszarach, gdzie amerykańskie i chińskie interesy są zbieżne”[2].
Kluczowe wątki rozmowy
Na plan pierwszy wysunęła się najbardziej sporna i „gorąca” kwestia, czyli Tajwan. Xi zajął zdecydowane i asertywne stanowisko w tej sprawie. Przestrzegł Bidena, że ingerowanie przez Waszyngton w zasadę „jednych Chin” spotka się z ostrą odpowiedzią. Przewodniczący ChRL użył sformułowania „kto igra z ogniem, ten ginie od niego”[3] W odniesieniu do Tajwanu zaznaczył też, że Chiny odrzucają możliwość niepodległości i suwerenności wyspy.
Podobnie Prezydent Biden – podczas rozmowy podkreślił, że USA nie zmienią swojego stanowiska i sprzeciwiają się jakimkolwiek unilateralnym (czyt. chińskim) próbom zmiany status quo czy tez podważania stabilności i bezpieczeństwa Cieśniny Tajwańskiej[4]. Takie podejście Waszyngtonu implikowane jest zobowiązaniem amerykańskim do obrony w przypadku inwazji, które to zobowiązanie dobrze obrazuje tę tzw. strategiczną ambiwalencję USA – z jednej strony utrzymują dyplomatyczne stosunki z Pekinem, a z drugiej dostarczają broń i rozwijają nieoficjalne relacje z Tajpej.
W kwestiach innych niż rozmówcy przede wszystkim podkreślali wolę i potrzebę współpracy dwustronnej, kluczowej w kontekście kryzysu gospodarczego, z jakim zmaga się świat. Xi dodał, że istnieje potrzeba pogłębionej komunikacji obu państw, tak aby skutecznie koordynować wspólne działania na rzecz m.in. stabilizacji globalnych łańcuchów dostaw, zwalczania pandemii i redukowania ryzyka stagflacji[5]. Prezydent Biden również podkreślał konieczność współpracy i wzmożonej dyskusji w kluczowych sprawach, takich jak: bezpieczeństwo zdrowotne i zmiany klimatyczne.
Fakt odbycia rozmowy napawa optymizmem. Oznacza bowiem, że obie strony są zainteresowane wzajemnym zrozumieniem również kwestii trudnych i spornych, wcześniej niejednokrotnie dyplomatycznie pomijanych. W oficjalnym komunikacie Białego Domu znaleźć można fragment, że obie strony zgodziły się na kontynuowanie rozmów[6] (być może nawet podczas osobistego spotkania[7]). Strona chińska natomiast zaznaczyła, że rozmowa była „szczera” i „gruntowna”[8].
Trudno natomiast oczekiwać, że jedna rozmowa (a nawet cała ich seria) rozwiąże problem kości niezgody w relacjach chińsko-amerykańskich, jaką stanowi Tajwan. Tym bardziej, że tzw. zjednoczenie ziem chińskich stanowi cel strategiczny Xi Jinpinga, który na pewno nie porzuci planu inkorporacji Tajwanu. Xi raczej wokół tej kwestii będzie budował narrację polityki zagranicznej w ramach swojej prawdopodobnej trzeciej (dożywotniej?) kadencji. Nie wydaje się natomiast prawdopodobne zbrojne włączenie Tajwanu do Chin kontynentalnych w perspektywie krótkoterminowej – choćby dlatego, że Pekin zauważa, z jakimi trudnościami zmaga się na froncie ukraińskim Putin, i z całą pewnością wyciąga z tego odpowiednie wnioski.
[1] Sama wizyta nie jest jeszcze potwierdzona. Byłaby pierwszą wizytą na tym szczeblu od 1997 r. Warto nadmienić, że ustalanie takiej delegacji nie leży w kompetencjach amerykańskiej egzekutywy – wszak to inicjatywa ze strony władzy ustawodawczej. Niemniej, administracja Bidena ma aktualnie prowadzić szeroko zakrojone konsultacje z Nancy Pelosi, tak aby upewnić się, że zna ona „cały kontekst” (polityczny) potencjalnej wizyty i wobec tego podejmie odpowiednią decyzję. Don’t 'play with fire’ over Taiwan, China’s Xi warns in call with Biden, Reuters, https://www.reuters.com/world/biden-looks-tamp-down-taiwan-tension-during-china-xi-call-2022-07-28/?fbclid=IwAR2WFrB4LMgC8ty_REnzX9PWuheqQgVKcRHGnJKEAhQwpmhJsdHLA3rjLf8, dostęp: 29.07.2022.
[2] Readout of President Biden’s Call with President Xi Jinping of the People’s Republic of China, The White House, https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2022/07/28/readout-of-president-bidens-call-with-president-xi-jinping-of-the-peoples-re]uic-of-china/, dostęp: 29.07.2022.
[3] Don’t play with fire…, op. cit.
[4] Readout of President Biden’s Call…, op. cit.
[5] President Xi Jinping Speaks with US President Joe Biden on the Phone, Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/zxxx_662805/202207/t20220729_10729593.html, dostęp: 29.07.2022.
[6] Readout of President Biden’s Call…, op. cit.
[7] Biden, Xi float face-to-face meeting and hold 'honest’ talks on Taiwan, Reuters, https://www.reuters.com/world/biden-xi-float-face-to-face-meeting-hold-honest-talks-taiwan-2022-07-28/, dostęp: 29.07.2022.
[8] President Xi Jinping…, op. cit.
JEŻELI DOCENIASZ NASZĄ PRACĘ, DOŁĄCZ DO GRONA NASZYCH DARCZYŃCÓW!
Z otrzymanych funduszy sfinansujemy powstanie kolejnych publikacji.
Możliwość wsparcia to bezpośrednia wpłata na konto Instytutu Nowej Europy:
95 2530 0008 2090 1053 7214 0001 tytułem: „darowizna na cele statutowe”.
Comments are closed.