W ostatnich miesiącach oczy świata były skierowane na jedną z największych demokracji, czyli Brazylię. Szereg kontrowersyjnych decyzji podjętych w trakcie kadencji przez Jaira Bolsonaro oraz napięta kampania wyborcza budziły zainteresowanie opinii światowej, zastanawiającej się na jaką Brazylię postawią Brazylijczycy.
Emocjonujący wyścig o fotel prezydenta dobiegł końca. 1 stycznia 2023 roku do pałacu Planalto powróci Lula da Silva, który pełnił urząd w latach 2003-2011. Tym samym Brazylia zmienia kurs ze skrajnie prawicowej administracji i na najbliższe lata stawia na lewicę.
Po przeliczeniu pierwszych milionów głosów około godz. 17 (ok. godz. 22 czasu polskiego) wygrana obecnie urzędującego prezydenta wydawała się prawdopodobna, ponieważ to on triumfował w południowych stanach kraju. Po zliczeniu wszystkich głosów wygrał on w 14 stanach otrzymując 58 206 354 głosów, co dało mu wynik 49,1%. Jego przeciwnik zwyciężył w jedynie 13 stanach, ale otrzymał 60 345 999 ważnych głosów, czyli 50,9%.
Różnica głosów wyniosła ponad 2 mln głosów, co zdaje się niewielką różnicą i odzwierciedla podzieloną Brazylię. Do głosowania w drugiej turze wyborów prezydenckich uprawnionych było ponad 156 milionów osób, z czego głos oddało ponad 124 mln osób[1].
Lula da Silva oddał swój głos w Sao Paulo, natomiast Jair Bolsonaro w Rio de Janeiro.
W trakcie trwania wyborów padały oskarżenia w stronę brazylijskiej policji jakoby ta utrudniała wyborcom Luli dotarcie do punktów wyborczych, jednakże Najwyższy Sąd Wyborczy (TSE) nie przychylił się do tych twierdzeń. Po ogłoszeniu zwycięscy w przynajmniej pięciu stanach doszło do incydentów, w których zwolennicy Bolsonaro w akcie protestu zablokowali autostrady i nawoływali wojsko do interwencji w celu przejęcia kontroli nad państwem[2]. Warto przypomnieć, że w trakcie kampanii Bolsonaro groził, iż w razie jego przegranej może dojść do przemocy na ulicach, odwołując się do wydarzeń na Kapitolu.
Lula da Silva kończąc swoją drugą kadencję odchodził z urzędu ciesząc się poparciem społecznym na poziomie 90%. W kolejnych latach w wyniku śledztw w sprawie korupcji wśród urzędników państwowych Lula został oskarżony oraz skazany wyrokiem sądu I instancji na ponad 9 lat pozbawienia wolności, co uniemożliwiło mu kandydowanie w zbliżających się wyborach prezydenckich, które następnie zwyciężył wcześniej umiarkowanie znany Brazylijczykom Jair Bolsonaro. Sąd II instancji przedłużył wyrok skazujący Luli do ponad 12 lat pozbawienia wolności. W 2021 roku Sąd Najwyższy Brazylii unieważnił wyroki, co umożliwiło ponowny start w wyborach prezydenckich.
Brazylia jest państwem niezwykle spolaryzowanym. W swoim pierwszym przemówieniu po ogłoszeniu wyników Lula obiecał działać na rzecz harmonii w społeczeństwie, podkreślając, że jest jedna Brazylia i należy przezwyciężyć szerzącą podziały nienawiść. Ponadto zaznaczył przywiązanie do praworządności oraz poszanowania Konstytucji. Prezydent-elekt w wystąpieniu nawiązał również do procesu sądowego, w wyniku którego został skazany, określając swoje doświadczenia oraz ponowny wybór na głowę państwa jako „zmartwychwstanie polityczne”. [3]
W styczniu Lula zostanie prezydentem innej Brazylii niż tą którą zostawiał w 2011 roku przekazując wówczas urząd niejako namaszczonej przez siebie Dilmie Rousseff. Dzisiejsza Brazylia zmaga się ze skutkami kryzysu spowodowanego pandemią Covid-19, stagnacją gospodarczą, wysoką inflacją, pogłębionymi nierównościami społecznymi, rosnącym ubóstwem, głodem oraz postępującą deforestacją Amazonii, a także z nadszarpniętym wizerunkiem na arenie międzynarodowej.
Wygrana Luli da Silvy wpisuje się w trend tzw. różowej (niektórzy określają „czerwonej”) fali w Ameryce Łacińskiej, w wyniku której do władzy w Argentynie, Chile i Kolumbii doszli lewicowi kandydaci. Jest to istotne zjawisko w szczególności z punktu widzenia Stanów Zjednoczonych, które uważają region za swoją tradycyjną strefę wpływów, co było podtrzymywane przez prawicowe rządy. Odwołując się do poprzednich kadencji prezydenta-elekta można uznać, że Brazylia podejmie działania zmierzające do dywersyfikacji partnerów gospodarczych oraz powróci do multilateralnych form współpracy zarówno na szczeblu regionalnym jak i globalnym.
Foto: Alexander Bonilla/Flickr.com
[1] Apuração de Votos no Segundo Turno e resultados das eleições 2022 (no date) Estadão. Available at: https://www.estadao.com.br/politica/eleicoes/2022/apuracao/segundo-turno/ (Accessed: October 31, 2022).
[2] Resultados de las Elecciones Presidenciales en Brasil, en vivo: Lula da Silva Gana UN tercer mandato (2022) CNN. Cable News Network. Available at: https://cnnespanol.cnn.com/2022/10/30/resultados-de-las-elecciones-presidenciales-en-brasil-segunda-vuelta-orix/ (Accessed: October 31, 2022).
[3] Bulla, B. et al. (2022) Lula Faz Discurso por União: 'não existem Dois Brasis’, Estadão. Estadão. Available at: https://www.estadao.com.br/politica/lula-faz-discurso-por-uniao-nao-existem-dois-brasis/ (Accessed: October 31, 2022).
JEŻELI DOCENIASZ NASZĄ PRACĘ, DOŁĄCZ DO GRONA NASZYCH DARCZYŃCÓW!
Z otrzymanych funduszy sfinansujemy powstanie kolejnych publikacji.
Możliwość wsparcia to bezpośrednia wpłata na konto Instytutu Nowej Europy:
95 2530 0008 2090 1053 7214 0001 tytułem: „darowizna na cele statutowe”.
Comments are closed.