Artykuł w skrócie:
– R. Nicholas Burns prawdopodobnie zostanie nowym ambasadorem USA w Chinach. Czeka jeszcze na decyzję Senatu;
– Burns jest zawodowym dyplomatą. Podczas kariery zawodowej zajmował się różnymi kierunkami; ma też doświadczenia w tematyce azjatyckiej i chińskiej;
– jego wypowiedzi, są zgodne z obecną polityką Waszyngtonu wobec Pekinu. Zwraca uwagę na łamanie prawa międzynarodowego, praw człowieka i inne agresywne działania Chin;
– chińskie media podjęły krytykę Burnsa. Uznają go za dyplomatę, który będzie wypełnił jedynie wytyczne władz w Waszyngtonie, nie będzie szukać relacji opartej na współpracy. Nazwano go nawet „wilczym wojownikiem”.
20 sierpnia 2021 roku prezydent USA Joe Biden zaproponował nominację ambasadorską na placówce w Chińskiej Republice Ludowej (ChRL). Zarekomendowany na to stanowisko został R. Nicholas Burns[1]. Kim jest i czego możemy spodziewać się, po jego prawdopodobnej przyszłej działalności w Państwie Środka?
Ambasador (w stanie spoczynku) R. Nicholas Burns jest byłym zawodowym dyplomatą, pracującym obecnie na stanowisku profesora praktyki dyplomacji i stosunków międzynarodowych w Kennedy School of Government na Uniwersytecie Harvarda. Jest także dyrektorem wykonawczym Aspen Strategy Group i Security Forum, oraz starszym doradcą w Cohen Group. Burns służył w administracji rządowej Stanów Zjednoczonych przez dwadzieścia siedem lat[2].
Warto przypomnieć, że podczas swojej kariery zawodowej podejmował takie funkcje jak podsekretarz stanu ds. politycznych (lata 2005-2008), trzeci rangą urzędnik Departamentu Stanu, a także kierował negocjacjami w sprawie umowy o cywilnej współpracy nuklearnej USA–Indie, długoterminowego porozumienia o pomocy wojskowej z Izraelem, oraz był głównym amerykańskim negocjatorem w sprawie programu nuklearnego Iranu. Burns sprawował również funkcję rzecznika Departamentu Stanu (1995–1997), ambasadora USA w Grecji (1997–2001) oraz ambasadora USA przy NATO (2001–2005). Przez pięć lat (1990-1995) pracował w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego w Białym Domu, gdzie był starszym dyrektorem ds. Rosji, Ukrainy i Eurazji, oraz specjalnym asystentem prezydenta Clintona i dyrektorem ds. sowieckich w administracji prezydenta George’a H. W. Busha[3]. Burns został trzykrotnie odznaczony nagrodą Superior Honor przyznawaną przez Departament Stanu za wybitne osiągnięcia, nagrodą Jamesa Clementa Dunna za wybitne osiągnięcia (1994 rok), a także nagrodą Charlesa E. Cobba (2000 rok) za rozwój handlu. Ponadto odznaczyły go rządy Estonii, Łotwy i Litwy za pracę na rzecz wycofania rosyjskich sił zbrojnych z regionu bałtyckiego w latach 90. oraz pomoc w uzyskaniu członkostwa w NATO[4]. Posługuje się biegle językiem francuskim, a także arabskim i greckim[5].
Burns posiada doświadczenie w kwestiach azjatyckich i chińskich. Po raz pierwszy odwiedził Chiny w 1988 roku, towarzysząc wówczas sekretarzowi George’owi Shultzowi, następnie prezydentowi George’owi H. W. Bushowi w 1989 roku. Kilkakrotnie odwiedzał Chiny jako rzecznik prasowy sekretarzy Warrena Christophera i Madeleine Albright. Jako podsekretarz stanu współpracował z rządem chińskim w kwestiach Afganistanu, sankcji ONZ wobec Iranu, Korei Północnej i polityki USA w regionie Indo-Pacyfiku. W Aspen Strategy Group zorganizował dialog polityczny z centralną szkołą partyjną rządu chińskiego. Jak podaje Departament Stanu USA, często prowadził wykłady, pisał i przemawiał na temat bieżących stosunków amerykańsko-chińskich[6]. Administracja Bidena szukała kogoś z głębokimi powiązaniami politycznymi lub doświadczeniem dyplomatycznym do kluczowego delegowania spraw na kierunku chińskim[7]. Jak zauważył Reuters, wybór Burnsa oznacza zmiana roli ambasadora w Pekinie, którego szeregi przez ostatnią dekadę obsadzali politycy, a nie wytrawni dyplomaci[8].
Na wieść o nominacji, Burns napisał na twitterze „Jestem zaszczycony nominacją prezydenta Bidena na ambasadora w Chińskiej Republice Ludowej. Jeśli [nominacja] zostanie zatwierdzona przez Senat, czekam na powrót do służby publicznej, aby pracować nad trudnymi i złożonymi wyzwaniami, przeciw którym stajemy z Chinami”[9].
20 października 2021 roku Komisja Spraw Zagranicznych Senatu USA przeprowadziła przesłuchanie nominowanego na ambasadora USA w Chinach Nicholasa Burnsa[10], który w swoim oświadczeniu przed komisją powiedział, że USA będzie konkurować z Chińską Republiką Ludową w zakresie miejsc pracy, gospodarki, infrastruktury krytycznej i nowych technologii. Ponadto zapowiedział współpracę z ChRL w obszarach, w których leży to w interesie USA; należą do nich zmiany klimatyczne, przeciwdziałanie narkotykom, globalne zdrowie i nieproliferacja broni. Burns uważa, że warto utrzymać wymianę międzyludzką między państwami – w tym studentów, naukowców, dyplomatów i dziennikarzy – tak długo, jak amerykańskie prawa są respektowane[11].
Burns zapowiedział, że w razie potrzeby – tj. w sytuacji, gdy Pekin podejmie działania sprzeczne z wartościami i interesami USA oraz ich sojuszników i partnerów – Waszyngton rzuci wyzwanie ChRL. Celem działań amerykańskich jest podtrzymanie wolnego i otwartego Indo–Pacyfiku, poprzez utrzymanie przewagi handlowej i militarnej Stanów Zjednoczonych. Burns powiedział też, że należy pociągnąć ChRL do odpowiedzialności za nieprzestrzeganie zasad dotyczących handlu i inwestycji, w tym kradzieży własności intelektualnej, korzystania z dotacji państwowych, dumpingu towarów i nieuczciwych praktyk pracowniczych. Jego zdaniem, działania te szkodzą amerykańskim pracownikom i firmom[12].
Burns wskazał, że Chiny przejawiły agresywne postawy wobec Indii wzdłuż ich himalajskiej granicy, przeciwko Wietnamowi, Filipinom i innym państwom na Morzu Południowochińskim, przeciwko Japonii na Morzu Wschodniochińskim oraz rozpoczęły kampanię zastraszania Australii i Litwy. Jego zdaniem ludobójstwo ChRL w Sinciangu i nadużycia w Tybecie, tłumienie autonomii i wolności Hongkongu oraz zastraszanie Tajwanu są niesprawiedliwe i muszą się skończyć. Stany Zjednoczone będą kontynuować politykę jednych Chin, równolegle wspierając Tajwan w „utrzymywaniu wystarczających zdolności do samoobrony”[13].
W jego opinii, administracja Bidena słusznie szuka skutecznych kanałów komunikacji z Pekinem, ponieważ może to zmniejszyć ryzyko przypadkowego konfliktu. Stany Zjednoczone mają przewodzić swoim wartościom – demokracji i wolności wypowiedzi, wolnej prasa i otwartej przedsiębiorczości, wspieraniu praw człowieka i godności ludzkiej, dodał Burns. Na koniec oświadczenia stwierdził, że chociaż ChRL ma wiele mocnych stron, ma też do czynienia ze znacznymi wyzwaniami demograficznymi, gospodarczymi i politycznymi. USA powinno wierzyć w swoje mocne strony, tj. możliwości naukowe i technologiczne, światowej klasy uniwersytety i instytucje badawcze, potęgę militarną, korpus dyplomatyczny zarówno w służbie zagranicznej, jak i służbie cywilnej, a zwłaszcza wartości USA, które stoją w opozycji do działań Pekinu[14].
Wystąpienie Burnsa przekonało Komisję Spraw Zagranicznych Senatu USA, która przeważającą większością głosów przegłosowała jego kandydaturę jako następcy ambasadora USA w Chinach. Tylko jeden senator z 22-osobowego komitetu, Bill Hagerty, sprzeciwił się nominacji. Hagerty, republikanin z Tennessee, skrytykował Burnsa za jego opinię o podtrzymaniu „strategicznej niejednoznaczności” w kwestii interwencji wojskowej w Cieśninie Tajwańskiej i utrzymania polityki jednych Chin. Kolejnym etapem jest głosowanie całego Senatu[15]. Burns jest szanowany w obu partiach i prawdopodobnie zdobędzie szerokie poparcie w głosowaniu[16].
Jaka jest opinia Pekinu?
Chen Weihua, szef biura anglojęzycznego dziennika China Daily w Brukseli, napisał artykuł na temat Burnsa i relacji Waszyngton-Pekin już kilka dni po ogłoszeniu nominacji. Jego zdaniem, nowy ambasador będzie miał decydujące zadanie w naprawianiu stosunków między dwoma krajami. Stwierdził również, że stosunki chińsko-amerykańskie osiągnęły najniższy punkt od dziesięcioleci, a także zachęcał do odwrócenia „toksycznej polityki Trumpa” wobec Chin, zakończenia wojen handlowej i technologicznej oraz powstrzymania działań, które mogą wywołać kolejną zimną wojnę[17].
Dzień po przesłuchaniu Burnsa przez Komisje Spraw Zagranicznych Senatu USA, Wang Wenbin, rzecznik chińskiego MSZ, krytycznie odniósł się do słów kandydata na amerykańskiego ambasadora. Powiedział: „oskarżenie o tak zwane « ludobójstwo » w Sinciangu to oburzające kłamstwo sfabrykowane przez kilku antychińskich uczonych w krajach zachodnich i polityków amerykańskich, z prawdziwym zamiarem presji i powstrzymania rozwoju Chin”, a także „Radzimy panu Burnsowi, aby był w pełni świadomy ogólnego trendu rozwoju świata i aspiracji ludzi, obiektywnie poznał prawdziwą sytuację w Chinach”[18].
Chińscy analitycy twierdzili, że opóźnione mianowania ambasadora USA w Chinach sugeruje, że administracja Bidena ugrzęzła w szeregu kryzysów krajowych i międzynarodowych. Zdaniem asystenta naukowego w Chińskim Instytucie Studiów Międzynarodowych Zhang Tengjun, późna nominacja Burnsa może być próbą pokazania, że amerykański prezydent „nie spieszy się” z polityką wobec Chin. Lü Xiang, pracownik naukowy zajmujący się badaniami amerykanistycznymi w Chińskiej Akademii Nauk Społecznych w Pekinie powiedział, że Burns, będzie trzymał się wytycznych politycznych administracji Bidena w kwestii Chin[19], a Zhang Tengjun, asystent naukowy w Chińskim Instytucie Studiów Międzynarodowych – że Burns będzie służył w najlepszym razie jako „tuba głosowa” i „wykonawca polityki”[20]. W innym artykule dziennikarze Global Times stwierdzili, że ogłoszone przed Senatem oświadczenie Burnsa wskazuje na ogólną wrogość amerykańskich elit politycznych wobec Chin oraz brak poczucia przyzwoitości, przypisywanego dyplomatom[21].
Hu Xijin, redaktor naczelny wspomnianego Global Times, nazwał Burnsa „wilczym wojownikiem”. W jego opinii dokonał on okrutnego i wszechstronnego ataku na Chiny, za co powinien być stygmatyzowany przez chińskie społeczeństwo jeszcze przed przylotem do państwa[22]. Chiński ekspert ds. militarnych Song Zhongping zauważył – na podstawie wygłoszonej przez Burnsa mowy w Senacie, w której kandydat na ambasadora stwierdził, że Rosja będzie musiała długo martwić się o ekonomiczną zdominowanie przez Chiny oraz nagromadzeniem chińskiej broni jądrowej w zachodniej części Chin – że Burns próbuje wbić klin między Chiny a Rosję, celem podważenia wszechstronnego strategiczne partnerstwa między nimi[23]. Chińscy komentatorzy wspominali też obecnego ambasadora Chin w USA, którym jest Qin Gang, podając go za wzór i przykład, z którego powinien czerpać Burns[24].
USA długo wstrzymują się z obsadzeniem stanowiska ambasadora amerykańskiego w Chinach. Poprzedni dyplomata Terry Branstad pełnił tę funkcję do 4 października 2020 roku. Wydaje się jednak, że decyzja jest na ostatniej prostej i wkrótce Burns przybędzie z misją do ChRL. Czeka go zapewne trudna przeprawa, biorąc pod uwagę relacje obecnych władz Waszyngtonu i Pekinu. Jego doświadczenie dyplomatyczne będzie kluczowe i bardzo pomocne. Mimo wszystko oba państwa grają w grę o dominację na świecie i nie należy spodziewać się przyjacielskich relacji, tym bardziej, że po pierwszych wypowiedziach Burnsa na temat Chin, przysporzyć sobie wielu wrogów, którzy będą kontestować jego pracę.
[1] President Biden Announces His Intent to Nominate Three Individuals to Serve as Ambassadors, The White House website, https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2021/08/20/president-biden-announces-his-intent-to-nominate-three-individuals-to-serve-as-ambassadors/, dostęp: 5.12.2021.
[2] Burns, R. Nicholas – The People’s Republic of China – September 2021 CERTIFICATE OF COMPETENCY, U.S. Department of State, https://www.state.gov/burns-r-nicholas-the-peoples-republic-of-china-september-2021, dostęp: 5.12.2021.
[3] Biografia: Nicholas Burns, U.S. Department of State, https://2009-2017.state.gov/s/p/fapb/185577.htm, dostęp: 5.12.2021.
[4] Biography R. Nicholas Burns, Podsekretarz Stanu w Departamencie Stanu ds. politycznych, The White House website, https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/government/text/nburns-bio.html, dostęp: 5.12.2021.
[5] Burns, R. Nicholas – The People’s Republic of China – September 2021 CERTIFICATE OF COMPETENCY, U.S. Department of State, https://www.state.gov/burns-r-nicholas-the-peoples-republic-of-china-september-2021, dostęp: 5.12.2021.
[6] Tamże.
[7] Peter Martin i Justin Sink, Biden Nominates Nicholas Burns as U.S. Ambassador to China, Bloomberg, https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-08-20/biden-nominates-nicholas-burns-as-u-s-ambassador-to-china, dostęp: 5.12.2021.
[8] Michael Martina, In shift, Biden taps career diplomat, not politician, for ambassador to China, Reuters, https://www.reuters.com/world/us/shift-biden-taps-career-diplomat-not-politician-ambassador-china-2021-08-20/, dostęp: 5.12.2021.
[9] https://twitter.com/RNicholasBurns/status/1429068797365956619, dostęp: 5.12.2021.
[10] Pełne nagranie przesłuchania – Ambassadorship Confirmation Hearing, https://www.c-span.org/video/?515354-1/nicholas-burns-rahm-emanuel-testify-china-japan-ambassadorial-confirmation-hearing#, dostęp: 5.12.2021.
[11] Statement by Ambassador (ret.) Nicholas Burns U.S. Ambassadorial Nominee to the People’s Republic of China Senate Committee on Foreign Relations October 20, 2021, https://www.foreign.senate.gov/imo/media/doc/102021_Burns_Testimony4.pdf, dostęp: 5.12.2021.
[12] Tamże.
[13] Tamże.
[14] Tamże.
[15] Owen Churchill, Nominee for US ambassador to China wins committee approval, heads to full Senate vote, South China Morning Post, https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3154773/nominee-us-ambassador-china-wins-committee-approval-heads-full, dostęp: 5.12.2021.
[16] Michael Crowley, Burns calls for a mix of competition and cooperation with China, The New York Times, https://www.nytimes.com/2021/10/20/us/politics/burns-china.html, dostęp: 5.12.2021.
[17] Chen Weihua, New US envoy should see more opportunities than challenges, China Daily, http://www.chinadaily.com.cn/a/202108/28/WS6129905da310efa1bd66bbdc.html, dostęp: 5.12.2021.
[18] Foreign Ministry Spokesperson Wang Wenbin’s Regular Press Conference on October 21, 2021, Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/xwfw_665399/s2510_665401/2511_665403/202110/t20211021_9604735.html, dostęp: 5.12.2021.
[19] Biden nominates Burns as ambassador to China, one month after Qin Gang arrived for post, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202108/1232067.shtml, dostęp: 5.12.2021.
[20] Zhao Yusha, Senate approves Burns as envoy to China; expected to arrive this month, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202111/1238163.shtml, dostęp: 5.12.2021.
[21] With such arrogance, Burns will suffer setbacks in China: Global Times editorial, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202110/1236981.shtml, dostęp: 5.12.2021.
[22] Hu Xijin, Mr Burns, ‘wolf warrior ambassador,’ we await you in Beijing, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202110/1237059.shtml, dostęp: 5.12.2021.
[23] Song Zhongping, Beijing-Moscow joint military action serves to stabilize order disturbed by others, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202110/1237163.shtml, dostęp: 5.12.2021.
[24] Hu Xijin, Mr Burns, ‘wolf warrior ambassador,’ we await you in Beijing, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202110/1237059.shtml, dostęp: 5.12.2021.
JEŻELI DOCENIASZ NASZĄ PRACĘ, DOŁĄCZ DO GRONA NASZYCH DARCZYŃCÓW!
Z otrzymanych funduszy sfinansujemy powstanie kolejnych publikacji.
Możliwość wsparcia to bezpośrednia wpłata na konto Instytutu Nowej Europy:
95 2530 0008 2090 1053 7214 0001 tytułem: „darowizna na cele statutowe”.
Źródło zdjęcia głównego: The New York Times
Comments are closed.