Email · kontakt@ine.org.pl
Instytut Nowej Europy Instytut Nowej Europy Instytut Nowej Europy Instytut Nowej Europy
  • O nas
  • Publikacje
      • Publikacje

        Najważniejsze kategorie materiałów publikowanych przez Instytut w ramach prowadzonej działalności badawczej i analitycznej.

      • ZOBACZ WSZYSTKIE PUBLIKACJE

      • Analizy
        Analizy międzynarodowe oraz komentarze bieżące przygotowywane przez naszych ekspertów i analityków
      • Raporty
        Kompleksowe opracowania tematyczne z zakresu stosunków międzynarodowych oraz zagadnień społeczno-politycznych
      • Wideo
        Nagrania z debat eksperckich oraz odcinki tematycznych wideopodcastów tworzonych przez naszych ekspertów
      • Mapy
        Selekcja map obrazujących międzynarodowe systemy sojuszy oraz wizyty zagraniczne kluczowych polityków
  • Programy
      • Programy

        Główne obszary działalności badawczej i publikacyjnej Instytutu z osobnymi zespołami ekspertów, funkcjonującymi pod kierunkiem dyrektora danego programu.

      • STRONA PROJEKTU TRÓJMORZE (ENG)

      • Europa
        Analizy i komentarze poświęcone integracji europejskiej oraz miejscu Europy na politycznej i gospodarczej mapie świata
      • Bezpieczeństwo
        Opracowania z zakresu bezpieczeństwa międzynarodowego i wewnętrznego poszczególnych państw, ze szczególnym uwzględnieniem roli NATO
      • Indo-Pacyfik
        Przegląd sytuacji polityczno- gospodarczej w regionie, stanu rywalizacji USA-Chiny oraz polityki
      • Trójmorze
        Analizy i opracowania dotyczące Inicjatywy Trójmorza z uwzględnieniem perspektyw tworzących ją państw
  • Ludzie
      • Ludzie

        Instytut Nowej Europy tworzy zespół zaangażowanych osób z zarządem na czele, a także eksperci i wolontariusze. Działania INE wspiera Rada Programowa, która stanowi zaplecze merytoryczne.

      • Zespół i eksperci
        Członkowie zespołu INE odpowiadają za bieżące funkcjonowanie Instytutu, piszą własne analizy, jak również pomagają ekspertom w tworzeniu ich opracowań.
      • Wolontariusze
        Wolontariusze INE stanowią ważną część naszego zespołu. Dzięki ich energii, pomysłowości i zaangażowaniu możliwe jest realizowanie wielu ważnych dla Instytutu projektów.
  • Kontakt – Kariera
  • Polish-Czech Forum
  • English
Instytut Nowej Europy Instytut Nowej Europy
  • O nas
  • Publikacje
      • Publikacje

        Najważniejsze kategorie materiałów publikowanych przez Instytut w ramach prowadzonej działalności badawczej i analitycznej.

      • ZOBACZ WSZYSTKIE PUBLIKACJE

      • Analizy
        Analizy międzynarodowe oraz komentarze bieżące przygotowywane przez naszych ekspertów i analityków
      • Raporty
        Kompleksowe opracowania tematyczne z zakresu stosunków międzynarodowych oraz zagadnień społeczno-politycznych
      • Wideo
        Nagrania z debat eksperckich oraz odcinki tematycznych wideopodcastów tworzonych przez naszych ekspertów
      • Mapy
        Selekcja map obrazujących międzynarodowe systemy sojuszy oraz wizyty zagraniczne kluczowych polityków
  • Programy
      • Programy

        Główne obszary działalności badawczej i publikacyjnej Instytutu z osobnymi zespołami ekspertów, funkcjonującymi pod kierunkiem dyrektora danego programu.

      • STRONA PROJEKTU TRÓJMORZE (ENG)

      • Europa
        Analizy i komentarze poświęcone integracji europejskiej oraz miejscu Europy na politycznej i gospodarczej mapie świata
      • Bezpieczeństwo
        Opracowania z zakresu bezpieczeństwa międzynarodowego i wewnętrznego poszczególnych państw, ze szczególnym uwzględnieniem roli NATO
      • Indo-Pacyfik
        Przegląd sytuacji polityczno- gospodarczej w regionie, stanu rywalizacji USA-Chiny oraz polityki
      • Trójmorze
        Analizy i opracowania dotyczące Inicjatywy Trójmorza z uwzględnieniem perspektyw tworzących ją państw
  • Ludzie
      • Ludzie

        Instytut Nowej Europy tworzy zespół zaangażowanych osób z zarządem na czele, a także eksperci i wolontariusze. Działania INE wspiera Rada Programowa, która stanowi zaplecze merytoryczne.

      • Zespół i eksperci
        Członkowie zespołu INE odpowiadają za bieżące funkcjonowanie Instytutu, piszą własne analizy, jak również pomagają ekspertom w tworzeniu ich opracowań.
      • Wolontariusze
        Wolontariusze INE stanowią ważną część naszego zespołu. Dzięki ich energii, pomysłowości i zaangażowaniu możliwe jest realizowanie wielu ważnych dla Instytutu projektów.
  • Kontakt – Kariera
  • Polish-Czech Forum
  • English
wrz 29
Analiza, Chiny, Europa Środkowa, Europa Wschodnia, Francja, Gospodarka, Indo-Pacyfik, Publikacje

Perspektywy Inicjatywy Pasa i Szlaku w Europie Środkowej i Wschodniej

29 września, 2020
Perspektywy Inicjatywy Pasa i Szlaku w Europie ŚrodkowejPobierz

Analiza w skrócie:

– Chiny w ciągu siedmiu lat przekształciły Inicjatywę Pasa i Szlaku w kompleksowy mechanizm współpracy międzynarodowej.

– Polska i inne państwa Europy Środkowej i Wschodniej upatrywały we współpracy z Chinami przede wszystkim korzyści gospodarczych. Te oczekiwanie nie zostały zrealizowane.

– W ostatnich latach Pekin coraz częściej wchodził w konflikty ze swoimi partnerami. Ich źródłem są zarówno sytuacja międzynarodowa, jak i sprawy wewnętrzne samych Chin.

Jesienią mija siedem lat od ogłoszenia komponentów Inicjatywy Pasa i Szlaku. Przez ten czas chińskie przedsięwzięcie rozwinęło się właściwie w każdym aspekcie – od zakresu tematycznego, poprzez ilość podmiotów w nim uczestniczących, aż po formalizację mechanizmów współpracy. Równolegle dynamicznie ewoluowało otoczenie międzynarodowe. W jaki sposób jego zmiany wpływają na perspektywy Inicjatywy w Europie Środkowej i Wschodniej?

Rola Europy w Inicjatywie Pasa i Szlaku

Inicjatywa Pasa i Szlaku (chiń. Yidai yilu一带一路, ang. Belt and Road Initiative, BRI) składa się z dwóch komponentów – lądowego i morskiego. Pierwszy z nich, Gospodarczy Pas Jedwabnego Szlaku, został ogłoszony przez Xi Jinpinga podczas wizyty w Kazachstanie we wrześniu 2013 roku. Drugi, Morski Jedwabny Szlak XXI Wieku, miesiąc później w Indonezji. Xi, będący ówcześnie przywódcą Chin niespełna rok, zaprezentował w ten sposób platformę, która stała się jednym z jego sztandarowych przedsięwzięć.

Początkowo BRI kojarzyło się wyłącznie z rozbudową infrastruktury ułatwiającej handel międzynarodowy – dróg, kolei czy portów. Mogło się wydawać, że inicjatywa stanie się niczym więcej niż narzędziem Chin do promowania własnego eksportu, a głównym jej odbiorcą będą państwa europejskie, do których będą docierały pociągi towarowe prosto z Państwa Środka. Z czasem okazało się, że zakres przedmiotowy BRI jest znacznie większy, a jego zakres geograficzny o wiele szerszy.

Pierwszy kompleksowy dokument prezentujący chińską wizję BRI został ogłoszony w marcu 2015 roku[1]. Poza spodziewanym ujęciem w nim takich zagadnień jak promowanie inwestycji, konsumpcji i tworzenie miejsc pracy, zwrócił on również uwagę na wzmacnianie kontaktów międzyludzkich oraz wymianę kulturową. W tym zakresie Chiny przewidywały m.in. zwiększenie wymiany studenckiej, tworzenie nowych festiwali artystycznych, targów książek, kooperację w produkcji i dystrybucji filmowej, promowanie turystyki i wzajemną pomoc w organizowaniu imprez sportowych. Do typowo materialnych postulatów dołączyły więc aspekty niematerialne.

Jeśli chodzi o zakres geograficzny, stało się wtedy jasne, że sama Europa nie jest w centrum zainteresowania Chin. Według dokumentu celem BRI jest promowanie połączeń pomiędzy Azją, Europą i Afryką. Wymienia on sześć korytarzy lądowych i dwa szlaki morskie. Sześć korytarzy to: nowy Euroazjatycki Most Lądowy, Chiny-Mongolia-Rosja, Chiny-Azja Środkowa-Azja Zachodnia, Chiny-Półwysep Indochiński, a także dwa „blisko związane z BRI” – Chińsko-Pakistański Korytarz Gospodarczy oraz Korytarz Gospodarczy Bangladesz-Chiny-Indie-Birma. Pierwszy ze szlaków morskich wiedzie z wybrzeża Chin na zachód – przez Ocean Indyjski do Morza Śródziemnego, a drugi – z wybrzeża Chin na wschód, w kierunku południowego Pacyfiku. W Europie kończą się dwa z sześciu korytarzy lądowych i jeden z dwóch szlaków morskich.

BRI w Europie Środkowej i Wschodniej

W Europie Środkowej i Wschodniej (EŚW) BRI zostało przyjęte dość ciepło, głównie ze względu na czynniki ekonomiczne – nadal świeże było bowiem wspomnienie światowego kryzysu gospodarczego z lat 2007-2009. Do tamtej pory dla wielu państw regionu eksport do Europy Zachodniej stanowił niekwestionowany motor rozwoju gospodarczego. Wraz z kryzysem uwidoczniło się jednak uzależnienie od Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii i kilku innych krajów, a stolice państw EŚW musiały rozpocząć proces dywersyfikowania rynków zbytu. W tym zakresie Chiny wydawały się być idealnym partnerem. Ich rozwój gospodarczy spowolnił w wyniku światowego kryzysu, ale się nie załamał. Dodatkowo od momentu rozszerzenia Unii Europejskiej (UE) w 2004 roku, Pekin wyrażał coraz większe zainteresowanie EŚW, co szczególnie widoczne było w Polsce. Proces ocieplenia bilateralnych relacji Polski i Chin doprowadził do podpisania deklaracji o strategicznym partnerstwie podczas wizyty prezydenta Bronisława Komorowskiego w Pekinie w 2011 roku.

Dodatkowo w 2012 roku w Warszawie zainaugurowano mechanizm współpracy między Chinami a szesnastoma państwami EŚW – Albanią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czarnogórą, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Polską, Macedonią Północną, Rumunią, Serbią, Słowacją, Słowenią i Węgrami (format „16+1”, po dołączeniu Grecji
w 2019 roku przekształcił się w„17+1”). Głównym jego efektem były coroczne szczyty szefów rządów uczestników formatu, po których ogłaszane były wytyczne dla współpracy pomiędzy Chinami i regionem. Nie jest żadną tajemnicą, że dla EŚW od samego początku najważniejszym celem współpracy było (i jest do dzisiaj) uzyskanie korzyści gospodarczych. Według danych chińskiego biura statystycznego, w 2012 roku wymiana handlowa z wymienionymi wyżej szesnastoma państwami wyniosła ok. 52 mld USD, z czego niemal 39 mld USD przypadało na chiński eksport, a tylko nieco ponad 13 mld na import z EŚW. W tym samym czasie Chiny eksportowały do samych Niemiec towary o wartości 69 mld USD, a importowały o wartości 92 mld USD[2].

BRI bardzo szybko zostało skojarzone z formatem „16+1”. Wytyczne dla współpracy po szczycie w Suzhou (2015) po raz pierwszy odwołały się do BRI[3]. W trakcie każdego kolejnego szczytu szefów rządów ten temat wracał, najczęściej w kontekście rozbudowy infrastruktury transportowej (w synergii z transeuropejską siecią transportową, TEN-T) oraz tworzenia nowych mechanizmów finansowania inwestycji.

Pierwszy etap rozwoju BRI skończył się wraz z inauguracyjnym Forum Pasa i Szlaku dla Międzynarodowej Współpracy, który został zorganizowany w 2017 roku w Pekinie. W trakcie swojego przemówienia Xi Jinping przedstawiał wtedy Inicjatywę jako współpracę win-win, na której wszyscy zyskują. Przywódca Chin posunął się wtedy nawet do ogłoszenia komplementarności między BRI a lokalnymi planami rozwojowymi, wymieniając kilka narodowych przedsięwzięć, m.in. Wietnamu, Turcji czy Mongolii. Co ciekawe, wspomniał też o brytyjskim programie „Northern Powerhouse”, mimo że Londyn nie podpisał z Chinami memorandum o budowie Pasa i Szlaku, a także „inicjatywę Bursztynowego Szlaku” Polski, mimo że nie istnieje taki narodowy program rozwojowy[4]. W forum wzięło udział co najmniej 57 delegacji zagranicznych, w tym 29 szefów rządu lub głów państw[5]. Polskę reprezentowała premier Beata Szydło. Widoczne wtedy było poszerzenie geograficzne inicjatywy w kierunku Ameryki Łacińskiej – na forum przyjechali prezydent Argentyny Mauricio Macri i sekretarz do spraw strategicznych brazylijskiego rządu Hussein Ali Kalout.

Pozorny sukces

Na papierze BRI wygląda świetnie – Inicjatywa rozrasta się pod kątem ilości członków oraz nowych dziedzin politycznych. Mimo, że z powodu braku przejrzystości trudno jest dokładnie określić listę uczestników inicjatywy, to liczba państw, które podpisały z Chinami memorandum o budowie BRI lub odnoszące się bezpośrednio do BRI przekracza 100. Dodatkowo w 2019 roku, jako pierwsze państwo G7, do inicjatywy przystąpiły Włochy. Chiny zaproponowały również różnego rodzaju tematyczne inicjatywy, których celem jest wzmacnianie współpracy międzynarodowej. Przykładami takich programów są Green Belt and Road (zielone technologie i ochrona przyrody) i Health Silk Road (współpraca w zakresie powstrzymywania i kontroli chorób zakaźnych, rozbudowa infrastruktury medycznej, edukacja lekarzy), które pojawiły się w dokumencie programowym przy okazji I forum Pasa i Szlaku[6], czy chociażby Digital Silk Road (infrastruktura teleinformatyczna i rozwój technologii smart, m.in. smart city), który został opisany w dokumencie programowym opublikowanym przez Pekin przy okazji II forum w 2019 roku[7]. Nieprzerwanie kształtują się nowe programy, np. Space Silk Road. Pierwsze spekulacje odnośnie jego powstania pojawiły się gdy w 2016 roku chiński rząd opublikował Białą Księgę poświęconą systemowi satelitarnemu Beidou, zaznaczając, że będzie on służył rozwojowi BRI[8]. Do dzisiaj nie został on uwzględniony w żadnym dokumencie programowym, ale można się spodziewać, że to tylko kwestia czasu. Space Silk Road (chiń. taikong sichou zhi lu太空丝绸之路) regularnie pojawia się w notach prasowych po spotkaniach chińskich polityków z zagranicznymi partnerami. W pewnym momencie można było odnieść wrażenie, że każda aktywność Chin na arenie międzynarodowej ma w nazwie „pas i szlak” lub „jedwabny szlak”, a Pekin odnosi same sukcesy.

 Pozory jednak bywają mylące. Od 2013 roku diametralnie zmieniło się otoczenie międzynarodowe. Sam Xi Jinping często w swoich przemówieniach używa frazy „świat doświadcza wielkich i nagłych przeobrażeń nie widzianych od stulecia” (chiń. Shijie bainian weiyou zhi da bianju世界百年未有之大变局). Być może jednak sprawy zmierzają nie do końca w tym kierunku, jaki kierownictwo w Pekinie zaplanowało. Przez ostatnie siedem lat krytyka Chin na świecie diametralnie wzrosła. Waszyngton jest w stanie wojny gospodarczej z Pekinem, a polityka wobec Chin wydaje się być jednym z niewielu ponadpartyjnych konsensusów w Kongresie Stanów Zjednoczonych. Dodatkowo Sekretarz Stanu USA przy okazji swoich zagranicznych wizyt podnosi kwestie potrzeby powstrzymania Chin
i pułapki długu, w którą mają one rzekomo wpędzać swoich partnerów. Unia Europejska w ubiegłym roku określiła Państwo Środka „systemowym rywalem”, a w Afryce coraz gorętszym tematem jest rasizm Chińczyków wobec czarnoskórych, co szczególnie objawiło się w postaci kilku tegorocznych incydentów w mieście Guangzhou w południowych Chinach. Indie, z reguły dość sinosceptyczne, po incydentach na Płaskowyżu Doklam w 2017 roku oraz tegorocznym starciu w Dolinie Galwan obierają coraz twardszy kurs. Również wielu mniejszych sąsiadów Chin jest zaniepokojonych rosnącą asertywnością Pekinu. Część z nich (m.in. Birma i Malezja) renegocjowała warte miliardy dolarów kontrakty infrastrukturalne z chińskimi firmami – obniżając ich wartość, lub w zupełności z nich rezygnując.

Duża część niepokoju wobec Chin wynika z ich wewnętrznej polityki. Xi Jinping, który początkowo był postrzegany jako reformator, nie wprowadził większego pluralizmu, próbuje maksymalizować kontrolę partii nad wszystkimi aspektami życia społecznego, a także swoją kontrolę nad partią. W tym celu doprowadził nawet do zlikwidowania limitu kadencji urzędu Przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL), jednego ze swoich kluczowych stanowisk (pełni jeszcze funkcje Sekretarza Generalnego Komunistycznej Partii Chin i Przewodniczącego Centralnej Komisji Wojskowej), dzięki którym kontroluje sytuację w państwie. W Xinjiangu prowadzona jest polityka etniczna, która coraz częściej na zachodzie jest nazywana „ludobójstwem”. W Hongkongu wobec protestujących użyto wyjątkowo brutalnych technik, a przyjętą w tym roku ustawę o bezpieczeństwie narodowym wielu określa jako koniec ustroju „jedno państwa – dwa systemy”.

Krytyka wobec polityki Pekinu płynie nie tylko z zagranicy. Po zlikwidowaniu limitu kadencji przewodniczącego ChRL zintensyfikowały się publiczne wystąpienia przeciwko władzy. Nie jest to ruch masowy, ale raczej pojedyncze incydenty. Wychodzą one jednak od ludzi będących albo byłymi członkami Komunistycznej Partii Chin, albo wysoko postawionych w instytucjach publicznych, ściśle kontrolowanych przez partię. Przykładami takich osób są Ren Zhiqiang (potentat branży nieruchomości, syn byłego wiceministra handlu i były członek Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej w Pekinie), Cai Xia (była profesor w Centralnej Szkole Partyjnej) oraz Xu Zhangrun (konstytucjonalista z Uniwersytetu Tsinghua, czołowej chińskiej uczelni i zarazem alma mater Xi Jinpinga). Ren Zhiqiang i Xu Zhangrun są obecnie w areszcie, podczas gdy Cai Xia od dłuższego czasu przebywa na emigracji, co daje jej szerszą możliwość swobodnego wyrażania krytycznych opinii.

Największym cieniem na prestiżu Pekinu kładzie się jednak epidemia COVID-19. Dla niektórych państw jest to pretekst jak każdy inny, aby krytykować Chiny. Inne wykorzystują okazję, aby zrzucić na Pekin część odpowiedzialność za błędy w zakresie powstrzymywania epidemii. Najbardziej oburzające dla wielu państw były jednak działania Chin po opanowaniu sytuacji wewnętrznej. Z jednej strony pojawiły się próby przerzucenia odpowiedzialności na inne państwa, m.in. poprzez sugerowanie, że to żołnierze amerykańscy przywieźli wirus do Wuhan. Z drugiej zaś, bardzo źle została odebrana „dyplomacja maseczkowa” Pekinu i sprzedaż do innych krajów sprzętu medycznego niespełniającego wymogów bezpieczeństwa.

Niezrealizowane oczekiwania

Największym problemem w realizacji BRI w EŚW nie jest jednak krytyka ze strony państw regionu dotycząca sytuacji wewnętrznej w Chinach, a po prostu niezrealizowanie przez nie oczekiwań swoich partnerów. Co prawda wymiana handlowa z Chinami wzrosła, ale nie w sposób, który preferowałyby państwa EŚW. Jej całkowita wartość osiągnęła w 2018 roku ok. 82 mld USD, jednak aż 59 mld USD przypadało na chiński eksport, a tylko 23 mld USD na import[9]. Stosunek pomiędzy chińskim eksportem i importem pozostał praktycznie bez zmian, zwiększył się przede wszystkim deficyt handlowy państw europejskich. Sytuacji nie zmienił dość dynamiczny rozwój połączeń kolejowych pomiędzy Chinami a Europą. Bardzo często w Polsce BRI niesłusznie było redukowane tylko do aspektu jednego z sześciu korytarzy gospodarczych. Rok 2020 jest pod tym względem dość specyficzny, ponieważ epidemia nie zakłóciła funkcjonowania transportu towarowego przy użyciu pociągów w takim stopniu jak lotnisk i portów morskich, a wyroby medyczne okazały się optymalnym towarem do transportu tą drogą. Prawdopodobnie jednak powiększy to deficyt handlowy EŚW, a nie zmniejszy go.

Bardziej skomplikowana jest kwestia chińskich inwestycji w regionie, głównie z powodu odmiennych metodologii dokonywania obliczeń przez różne instytucje. Według American Enterprise Institute (AEI), między 2012 a 2020 rokiem Chiny zainwestowały w państwach formatu „17+1” łącznie 31 mld USD, z czego aż 10 mld USD w Serbii. Według obliczeń AEI 17 mld USD z tej kwoty przypada na państwa członkowskie UE (najwięcej Grecja: 4,5 mld USD)[10]. Inne obliczenia przedstawia niemiecki Mercator Institute for China Studies (MERICS). W raporcie opublikowanym w kwietniu br. podsumował on skumulowane inwestycje chińskie w UE i Wielkiej Brytanii w latach 2000-2019. W państwach członkowskich UE działających w formacie „17+1” wyniosły one łącznie tylko 9 mld euro (tym razem najwięcej na Węgrzech: 2,4 mld USD). To mniej niż w samej Finlandii, Francji, Niderlandach, Niemczech czy Włoszech[11]. Dodatkowym problemem z punktu widzenia EŚW pozostaje fakt, że w przytłaczającej większości są to przejęcia już istniejących zakładów, a nie inwestycje typu greenfield, które generowałyby nowe miejsca pracy i rozwój gospodarczy.

W sytuacji braku wymiernych efektów gospodarczych część państw EŚW zdaje się nie widzieć korzyści w realizowaniu chińskiej inicjatywy. Zwłaszcza, że korzyści ze współpracy kulturalnej (gdzie trzeba przyznać pewne sukcesy) są niczym w porównaniu z presją wywieraną przez Stany Zjednoczone na zakończenie współpracy z Pekinem. Doprowadziło to do wydarzeń, które jeszcze w 2017 roku były nie do pomyślenia. Dla przykładu, w 2019 roku premier Polski w wywiadzie dla prasy zagranicznej wprost stwierdził, że zagrożenie dla wolnego świata płynie nie tylko z Moskwy, ale także z Pekinu[12], a we wrześniu 2020 roku Tajwan odwiedziła delegacja z Czech z Przewodniczącym Senatu na czele. Trudno będzie budować wspólnie z Chinami Pas i Szlak, jeżeli takie incydenty będą się powtarzały.

BRI będzie częścią polityki Pekinu dopóki rządzi Xi Jinping – jej rozwijanie zostało wraz z „myślą Xi Jinpinga o socjalizmie z chińską charakterystyką nowej ery” wpisane w 2018 roku do konstytucji Chińskiej Republiki Ludowej. Sama inicjatywa coraz bardziej przypomina „globalny jedwabny szlak”. Natomiast w Europie nadal rządzą przywódcy, którzy wydają się widzieć przyszłość swoich państw w bliższej kooperacji z Pekinem – jak Viktor Orbán na Węgrzech czy Aleksandar Vučić w Serbii. Jednak trend jest zauważalny – oraz więcej państw EŚW jest rozczarowanych dotychczasowymi efektami i sceptycznie zerka na działania Pekinu. Chinom trudno będzie teraz go odwrócić i zająć pozycję, którą miały siedem lat temu – państwa wychodzącego z inicjatywą budzącą nadzieję na szybszy wzrost gospodarczy. Wydaje się, że wraz z epidemią zakończył się drugi etap rozwoju BRI. Kwestią otwartą pozostaje czy Pekin będzie w stanie zrewitalizować swoją inicjatywę.

Rekomendacje dla Polski

Stan relacji Polski z Chinami jest pochodną trzech czynników – współpracy gospodarczej z Pekinem, różnicy w wyznawanych wartościach politycznych oraz stosunków z Waszyngtonem. Każdy z tych aspektów wymaga zaznaczenia w ramach BRI i formatu „17+1”. W kwestii współpracy gospodarczej jasnym sygnałem byłoby obniżenie rangi polskich delegacji na szczyty tych dwóch mechanizmów. Miał już miejsce precedens uczestnictwa polskiego wicepremiera w spotkaniu „17+1”. Być może warto rozważyć, aby w tym roku (jeżeli dojedzie do szczytu) Polskę reprezentował szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub minister bez teki. Również w przypadku Forum Pasa i Szlaku w Pekinie w 2021 roku można obniżyć rangę delegacji). W kwestii różnic w wyznawanych wartościach politycznych należy zadbać, aby dobra transportowane w ramach BRI nie były wytworzone w miejscach, gdzie łamane są najbardziej elementarne prawa człowieka, w tym w Xinjiangu. Do rozważenia jest zainicjowanie rozwiązań, które to uniemożliwią w całej UE.

W zakresie relacji z Waszyngtonem należy poczekać na rozstrzygnięcie listopadowych wyborów prezydenckich i ewentualne ukształtowanie się nowej strategii wobec Chin. Nawet w przypadku zwycięstwa kandydata Demokratów można spodziewać się kontynuacji konfrontacyjnego kursu wobec Chin, jednak może on mieć podejście do takich kwestii jak współpraca z sojusznikami, przenoszenie łańcuchów dostaw czy blokowanie handlu pewnymi towarami.


[1]Vision And Actions On Jointly Building Silk Road Economic Belt And 21st-Century Maritime Silk Road, Belt and Road Portal, https://eng.yidaiyilu.gov.cn/qwyw/qwfb/1084.htm [dostęp: 23.09.2020].

[2]China Statisical Yearbook 2013, http://www.stats.gov.cn/tjsj/ndsj/2013/indexeh.htm [dostęp: 23.09.2020].

[3]The Suzhou Guidelines for Cooperation between China and Central and Eastern European Countries, https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/zxxx_662805/t1318039.shtml [dostęp: 23.09.2020].

[4]Full text of President Xi’s speech at opening of Belt and Road forum, http://www.xinhuanet.com//english/2017-05/14/c_136282982.htm, [dostęp 23.09.2020].

[5]Belt and Road Attendees List,https://thediplomat.com/2017/05/belt-and-road-attendees-list/, [dostęp: 23.09.2020].

[6]Building the Belt and Road: Concept, Practice and China’s Contribution,  https://eng.yidaiyilu.gov.cn/zchj/qwfb/12731.htm, [dostęp: 23.09.2020].

[7]The Belt and Road Initiative Progress, Contributions and Prospects, https://eng.yidaiyilu.gov.cn/zchj/qwfb/86739.htm [dostęp: 23.09.2020].

[8]China’s BeiDou Navigation Satellite System, http://www.scio.gov.cn/32618/Document/1480601/1480601.htm [dostęp: 23.09.2020].

[9]China Statistical Yearbook 2019, http://www.stats.gov.cn/tjsj/ndsj/2019/indexeh.htm [dostęp: 23.09.2020].

[10]China Global Investment Tracker, https://www.aei.org/china-global-investment-tracker/ [dostęp: 23.09.2020].

[11]Chinese FDI in Europe: 2019 Update, https://merics.org/en/report/chinese-fdi-europe-2019-update [dostęp: 23.09.2020].

[12]Premier Polski: Zagrożenie dla wolnego świata płynie nie tylko z Moskwy, lecz także z Pekinu, https://www.tvp.info/44078692/premier-polski-zagrozenie-dla-wolnego-swiata-plynie-nie-tylko-z-moskwy-lecz-takze-z-pekinu [dostęp: 23.09.202]

JEŻELI DOCENIASZ NASZĄ PRACĘ, DOŁĄCZ DO GRONA NASZYCH DARCZYŃCÓW!

Z otrzymanych funduszy sfinansujemy powstanie kolejnych publikacji.

Możliwość wsparcia to bezpośrednia wpłata na konto Instytutu Nowej Europy:

95 2530 0008 2090 1053 7214 0001 tytułem: „darowizna na cele statutowe”.

  • Facebook
  • Twitter
  • Tumblr
  • Pinterest
  • Google+
  • LinkedIn
  • E-Mail
Adrian Brona Adrian Brona. Doktorant na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor newslettera "Obserwator Chin". Ekspert specjalizujący się w kwestiach związanych z chińską polityką oraz relacjami polsko-chińskimi.

PODOBNE MATERIAŁY

Zobacz wszystkie Publikacje
  • Publikacje, Rosja

Oko na Rosję: Przegląd wydarzeń – maj 2025

Autorzy: Ksawery Stawiński, Adam Jankowski 08.05.25 Umowa Surowcowa Ósmego maja ukraiński parlament ratyfikował tak zwany Mineral Deal. Oficjalna, mniej dźwięczna,…
  • Adam Jankowski
  • 15 czerwca, 2025
  • Chiny, Indo-Pacyfik, Publikacje, Unia Europejska

PRZEGLĄD WYDARZEŃ UE-CHINY MAJ 2025

Autorzy: Mikołaj Woźniak, Konrad Falkowski. Wsparcie merytoryczne: Łukasz Kobierski 9.05. Słowacko-chińskie rozmowy w Moskwie Na tle uroczystości związanych z obchodami…
  • Mikołaj Woźniak
  • 15 czerwca, 2025
  • Analiza, Nowe technologie, Publikacje

Suwerenność technologiczna – nowe wyzwanie dla geopolityki europejskiej

W XXI wieku bardziej niż kiedykolwiek rywalizacja państw przeniosła się do sfery technologii. W związku z tym od kilkunastu lat…
  • dr Tomasz Pawłuszko
  • 8 czerwca, 2025
Zobacz wszystkie Publikacje

Comments are closed.

Adrian Brona Adrian Brona. Doktorant na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor newslettera "Obserwator Chin". Ekspert specjalizujący się w kwestiach związanych z chińską polityką oraz relacjami polsko-chińskimi.
Program Europa tworzą:

Marcin Chruściel

Dyrektor programu. Absolwent studiów doktoranckich z zakresu nauk o polityce na Uniwersytecie Wrocławskim, magister stosunków międzynarodowych i europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prezes Zarządu Instytutu Nowej Europy.

dr Artur Bartoszewicz

Przewodniczący Rady Programowej Instytutu Nowej Europy. Doktor nauk ekonomicznych Szkoły Głównej Handlowej. Ekspert w dziedzinie polityki publicznej, w tym m. in. strategii państwa i gospodarki.

Michał Banasiak

Specjalizuje się w relacjach sportu i polityki. Autor analiz, komentarzy i wywiadów z zakresu dyplomacji sportowej i polityki międzynarodowej. Były dziennikarz Polsat News i wysłannik redakcji zagranicznej Telewizji Polskiej.

Maciej Pawłowski

Ekspert ds. migracji, gospodarki i polityki państw basenu Morza Śródziemnego. W latach 2018-2020 Analityk PISM ds. Południowej Europy. Autor publikacji w polskiej i zagranicznej prasie na temat Hiszpanii, Włoch, Grecji, Egiptu i państw Magrebu. Od września 2020 r. mieszka w północnej Afryce (Egipt, Algieria).

Jędrzej Błaszczak

Absolwent studiów prawniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na Inicjatywie Trójmorza i polityce w Bułgarii. Doświadczenie zdobywał w European Foundation of Human Rights w Wilnie, Center for the Study of Democracy w Sofii i polskich placówkach dyplomatycznych w Teheranie i Tbilisi.

Program Bezpieczeństwo tworzą:

dr Aleksander Olech

Dyrektor programu. Wykładowca na Baltic Defence College, absolwent Europejskiej Akademii Dyplomacji oraz Akademii Sztuki Wojennej. Jego główne zainteresowania badawcze to terroryzm, bezpieczeństwo w Europie Środkowo-Wschodniej oraz rola NATO i UE w środowisku zagrożeń hybrydowych.

dr Agnieszka Rogozińska

Członek Rady Programowej Instytutu Nowej Europy. Doktor nauk społecznych w dyscyplinie nauki o polityce. Zainteresowania badawcze koncentruje na problematyce bezpieczeństwa euroatlantyckiego, instytucjonalnym wymiarze bezpieczeństwa i współczesnych zagrożeniach.

Aleksy Borówka

Doktorant na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Przewodniczący Krajowej Reprezentacji Doktorantów w kadencji 2020. Autor kilkunastu prac naukowych, poświęconych naukom o bezpieczeństwie, naukom o polityce i administracji oraz stosunkom międzynarodowym. Laureat I, II oraz III Międzynarodowej Olimpiady Geopolitycznej.

Karolina Siekierka

Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku stosunki międzynarodowe, specjalizacji Bezpieczeństwo i Studia Strategiczne. Jej zainteresowania badawcze obejmują politykę zagraniczną i wewnętrzną Francji, prawa człowieka oraz konflikty zbrojne.

Stanisław Waszczykowski

Podoficer rezerwy, student studiów magisterskich na kierunku Bezpieczeństwo Międzynarodowe i Dyplomacja na Akademii Sztuki Wojennej, były praktykant w BBN. Jego zainteresowania badawcze obejmują m.in. operacje pokojowe ONZ oraz bezpieczeństwo Ukrainy.

Leon Pińczak

Student studiów drugiego stopnia na Uniwersytecie Warszawskim na kierunku stosunki międzynarodowe. Dziennikarz polskojęzycznej redakcji Biełsatu. Zawodowo zajmuje się obszarem postsowieckim, rosyjską polityką wewnętrzną i doktrynami FR. Biegle włada językiem rosyjskim.

Program Indo-Pacyfik tworzą:

Łukasz Kobierski

Dyrektor programu. Współzałożyciel INE oraz prezes zarządu w latach 2019-2021. Stypendysta szkoleń z zakresu bezpieczeństwa na Daniel Morgan Graduate School of National Security w Waszyngtonie, ekspert od stosunków międzynarodowych. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Wiceprezes Zarządu INE.

dr Joanna Siekiera

Prawnik międzynarodowy, doktor nauk społecznych, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Bergen w Norwegii. Była stypendystką rządu Nowej Zelandii na Uniwersytecie Victorii w Wellington, niemieckiego Institute of Cultural Diplomacy, a także francuskiego Institut de relations internationales et stratégiques.

Paweł Paszak

Absolwent stosunków międzynarodowych (spec. Wschodnioazjatycka) na Uniwersytecie Warszawskim oraz stypendysta University of Kent (W. Brytania) i Hainan University (ChRL). Doktorant UW i Akademii Sztuki Wojennej. Jego zainteresowania badawcze obejmują politykę zagraniczną ChRL oraz strategiczną rywalizację Chiny-USA.

Jakub Graca

Magister stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Jagiellońskim; studiował także filologię orientalną (specjalność: arabistyka). Analityk Centrum Inicjatyw Międzynarodowych (Warszawa) oraz Instytutu Nowej Europy. Zainteresowania badawcze: Stany Zjednoczone (z naciskiem na politykę zagraniczną), relacje transatlantyckie.

Patryk Szczotka

Absolwent filologii dalekowschodniej ze specjalnością chińską na Uniwersytecie Wrocławskim oraz student kierunku double degree China and International Relations na Aalborg University oraz University of International Relations (国际关系学院) w Pekinie. Jego zainteresowania naukowe to relacje polityczne i gospodarcze UE-ChRL oraz dyplomacja.

The programme's team:

Marcin Chruściel

Programme director. Graduate of PhD studies in Political Science at the University of Wroclaw and Master studies in International Relations at the Jagiellonian University in Krakow. President of the Management Board at the Institute of New Europe.

PhD Artur Bartoszewicz

Chairman of the Institute's Programme Board. Doctor of Economic Sciences at the SGH Warsaw School of Economics. Expert in the field of public policy, including state and economic strategies. Expert at the National Centre for Research and Development and the Digital Poland Projects Centre.

Michał Banasiak

He specializes in relationship of sports and politics. Author of analysis, comments and interviews in the field of sports diplomacy and international politics. Former Polsat News and Polish Television’s foreign desk journalist.

Maciej Pawłowski

Expert on migration, economics and politics of Mediterranean countries. In the period of 2018-2020 PISM Analyst on Southern Europe. Author of various articles in Polish and foreign press about Spain, Italy, Greece, Egypt and Maghreb countries. Since September 2020 lives in North Africa (Egypt, Algeria).

Jędrzej Błaszczak

Graduate of Law at the University of Silesia. His research interests focus on the Three Seas Initiative and politics in Bulgaria. He acquired experience at the European Foundation of Human Rights in Vilnius, the Center for the Study of Democracy in Sofia, and in Polish embassies in Tehran and Tbilisi.

PhD Aleksander Olech

Programme director. Visiting lecturer at the Baltic Defence College, graduate of the European Academy of Diplomacy and War Studies University. His main research interests include terrorism, international cooperation for security in Eastern Europe and the role of NATO and the EU with regard to hybrid threats.

PhD Agnieszka Rogozińska

Member of the Institute's Programme Board. Doctor of Social Sciences in the discipline of Political Science. Editorial secretary of the academic journals "Politics & Security" and "Independence: journal devoted to Poland's recent history". Her research interests focus on security issues.

Aleksy Borówka

PhD candidate at the Faculty of Social Sciences in the University of Wroclaw, the President of the Polish National Associations of PhD Candidates in 2020. The author of dozen of scientific papers, concerning security studies, political science, administration, international relations. Laureate of the I, II and III International Geopolitical Olympiad.

Karolina Siekierka

Graduate of International Relations specializing in Security and Strategic Studies at University of Warsaw. Erasmus student at the Université Panthéon-Sorbonne (Paris 1) and the Institut d’Etudes Politique de Paris (Sciences Po Paris). Her research areas include human rights, climate change and armed conflicts.

Stanisław Waszczykowski

Reserve non-commissioned officer. Master's degree student in International Security and Diplomacy at the War Studies University in Warsaw, former trainee at the National Security Bureau. His research interests include issues related to UN peacekeeping operations and the security of Ukraine.

Leon Pińczak

A second-degree student at the University of Warsaw, majoring in international relations. A journalist of the Polish language edition of Belsat. Interested in the post-Soviet area, with a particular focus on Russian internal politics and Russian doctrines - foreign, defense and information-cybernetic.

Łukasz Kobierski

Programme director. Deputy President of the Management Board. Scholarship holder at the Daniel Morgan Graduate School of National Security in Washington and an expert in the field of international relations. Graduate of the University of Warsaw and the Nicolaus Copernicus University in Toruń

PhD Joanna Siekiera

International lawyer, Doctor of social sciences, postdoctor at the Faculty of Law, University of Bergen, Norway. She was a scholarship holder of the New Zealand government at the Victoria University of Wellington, Institute of Cultural Diplomacy in Germany, Institut de relations internationales et stratégiques in France.

Paweł Paszak

Graduate of International Relations (specialisation in East Asian Studies) from the University of Warsaw and scholarship holder at the University of Kent (UK) and Hainan University (China). PhD candidate at the University of Warsaw and the War Studies University. His research areas include the foreign policy of China and the strategic rivalry between China and the US in the Indo-Pacific.

Jakub Graca

Master of International Relations at the Jagiellonian University in Krakow. He also studied Arabic therein. An analyst at the Center for International Initiatives (Warsaw) and the Institute of New Europe. Research interests: United States (mainly foreign policy), transatlantic relations.

Patryk Szczotka

A graduate of Far Eastern Philology with a specialization in China Studies at the University of Wroclaw and a student of a double degree “China and International Relations” at Aalborg University and University of International Relations (国际关系学院) in Beijing. His research interests include EU-China political and economic relations, as well as diplomacy.

Three Seas Think Tanks Hub is a platform of cooperation among different think tanks based in 3SI member countries. Their common goal is to strengthen public debate and understanding of the Three Seas region seen from the political, economic and security perspective. The project aims at exchanging ideas, research and publications on the region’s potential and challenges.

Members

The Baltic Security Foundation (Latvia)

The BSF promotes the security and defense of the Baltic Sea region. It gathers security experts from the region and beyond, provides a platform for discussion and research, promotes solutions that lead to stronger regional security in the military and other areas.

The Institute for Politics and Society (Czech Republic)

The Institute analyses important economic, political, and social areas that affect today’s society. The mission of the Institute is to cultivate the Czech political and public sphere through professional and open discussion.

Nézöpont Institute (Hungary)

The Institute aims at improving Hungarian public life and public discourse by providing real data, facts and opinions based on those. Its primary focus points are Hungarian youth, media policy and Central European cooperation.

The Vienna Institute for International Economic Studies (Austria)

The wiiw is one of the principal centres for research on Central, East and Southeast Europe with 50 years of experience. Over the years, the Institute has broadened its expertise, increasing its regional coverage – to European integration, the countries of Wider Europe and selected issues of the global economy.

The International Institute for Peace (Austria)

The Institute strives to address the most topical issues of the day and promote dialogue, public engagement, and a common understanding to ensure a holistic approach to conflict resolution and a durable peace. The IIP functions as a platform to promote peace and non-violent conflict resolution across the world.

The Institute for Regional and International Studies (Bulgaria)

The IRIS initiates, develops and implements civic strategies for democratic politics at the national, regional and international level. The Institute promotes the values of democracy, civil society, freedom and respect for law and assists the process of deepening Bulgarian integration in NATO and the EU.

The European Institute of Romania

EIR is a public institution whose mission is to provide expertise in the field of European Affairs to the public administration, the business community, the social partners and the civil society. EIR’s activity is focused on four key domains: research, training, communication, translation of the EHRC case-law.

The Institute of New Europe (Poland)

The Institute is an advisory and analytical non-governmental organisation active in the fields of international politics, international security and economics. The Institute supports policy-makers by providing them with expert opinions, as well as creating a platform for academics, publicists, and commentators to exchange ideas.

YouTube

Zachęcamy do subskrypcji!

Co dwa tygodnie będziesz otrzymywać aktualizacje dotyczące najnowszych publikacji INE i dodatkowych materiałów.

Najnowsze publikacje

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org
  • Oko na Rosję: Przegląd wydarzeń – maj 2025
    przez Adam Jankowski
    15 czerwca, 2025
  • PRZEGLĄD WYDARZEŃ UE-CHINY MAJ 2025
    przez Mikołaj Woźniak
    15 czerwca, 2025
  • Suwerenność technologiczna – nowe wyzwanie dla geopolityki europejskiej
    przez dr Tomasz Pawłuszko
    8 czerwca, 2025

Kategorie

NAJPOPULARNIEJSZE TAGI:

  • Zaloguj się
  • Kanał wpisów
  • Kanał komentarzy
  • WordPress.org

Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo międzynarodowe Chiny Geopolityka NATO Polityka międzynarodowa Polska Rosja Ukraina Unia Europejska USA

  • About
  • Publications
  • Europe
  • Security
  • O nas
  • Publikacje
  • Europa
  • Bezpieczeństwo
  • Indo-Pacific
  • Three Seas Think Tanks Hub
  • People
  • Contact – Careers
  • Indo-Pacyfik
  • Trójmorze
  • Ludzie
  • Kontakt – Kariera

Financed with funds from the National Freedom Institute - Center for Civil Society Development under the Governmental Civil Society Organisations Development Programme for 2018-2030.

Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030.



© 2019-2024 Fundacja Instytut Nowej Europy · Wszystkie prawa zastrzeżone · Wesprzyj nas