Grupa Wyszehradzka to organizacja międzynarodowa zrzeszająca Polskę, Węgry, Czechy i Słowację. Została powołana 15 lutego 1991 roku w Wyszehradzie. Jej głównymi celami było:
– Odłączenie się od struktur radzieckich
– Wejście w skład NATO i EWG
– Pogłębianie współpracy regionalnej
Przez 30 lat swojego istnienia, organizacja przeżywała momenty pełne optymizmu, owocnej współpracy dającej wymierne korzyści jak i całkowitego zamrożenia politycznego. Jednak pomimo przeszkód, grupie udało się wykorzystać swój potencjał i zrealizować swoje najważniejsze cele; dołączenie do UE i NATO. W 2004 roku, podczas szczytu w Kromieryżu, grupa postanawia działać dalej na forum Unii Europejskiej. Tak jak w przeszłości przed grupą stoją wyzwania, które powodują wzmocnienie współpracy jak i jej rozluźnienie. W swojej pracy chciałbym przedstawić aktualne pola współpracy i konfliktów w Grupie Wyszehradzkiej
Antagonizmy:
- Konflikt Polski i Węgier z instytucjami UE o praworządność, nie ma poparcia wśród Słowaków i Czechów. Opowiadają się oni za pogłębieniem integracji europejskiej, czego może przykładem może być przyjęcie przez Słowacje waluty euro
- Trójkąt Sławkowski zrzeszający Austrie, Czechy i Słowacje, który jest alternatywą dla Grupy Wyszehradzkiej
- Czechy popierają budowę gazociągu Nord Stream 2, a Słowacja wycofała swój sprzeciw wobec niej
- Prymat własnych interesów narodowych wobec wspólnego. Przykładem może być szczyt w Jerozolimie w 2019 roku. Początkowo szczyt miał być odwołany, jednak doszło do spotkań dwustronnych między premierami Węgier, Czech, Słowacji i Izraela.
- Stanowisko wobec agresji rosyjskiej na Ukrainę. Pomimo początkowej zgody na nałożenie sankcji na Rosję, pojawiły się głosy nad celowością utrzymania ich. Węgry opowiadają się za zniesieniem sankcji i współpracą polityczną i gospodarczą z Rosją. Viktor Orban żąda wobec Ukrainy większych praw dla mniejszości węgierskiej mieszkającej na Zaporożu. Czechy i Słowacja uznają, iż aktualnie nie ma bezpośredniego zagrożenia ze strony Rosji, dlatego poddają krytyce utrzymanie sankcji.
- Czeskie embarga i kontrole polskiej żywności
- Współpraca węgiersko-rosyjska w zakresie energetyki i współpraca gospodarcza pomiędzy Słowacją i Rosją, oraz między Czechami a Rosją
Brak wspólnej strategii co to do Rosji, powoduje że może ona w prosty sposób mieszać nastrojami grupy. Jest ona kuszącym partnerem gospodarczym. Państwa mając wybór pomiędzy Rosją a Ukrainą, kierując się pragmatyzmem prawdopodobnie wybiorą Rosję. Rosja ma do wyboru wiele różnych narzędzi od inwestycji gospodarczych, przez szerzenie dezinformacji do wspierania głosów prorosyjskich w Europie. Drugim dużym czynnikiem powodującym konfliktu w V4 są odrębne interesy narodowe. Każdy naród inaczej postrzega rzeczywistość, tam gdzie inni widzą zagrożenie, tam niektórzy widzą szansę na osiągnięcie własnych korzyści. Dlatego też w niektórych sytuacjach państwa wolą ,,grać na siebie” niż wspólnie rozwiązywać problemy.
Pola współpracy:
- Stworzenie koalicji przeciw przymusowym relokacjom imigrantów
- Współpraca w ramach NATO – wzmocnienie wschodniej flanki, rozwój przemysłów obronnych
- Rozwijanie Partnerstwa Wschodniego, oraz wsparcie dla Bałkanów Zachodnich
- Współpraca w dziedzinie bezpieczeństwa- utworzenie Wyszehradzkiej Grupy Bojowej w 2016 roku.
- Wspólne stanowisko w sprawie polityki spójności
- Stanowisko przeciwne ,, Europie wielu prędkości”
- Wspólny kandydat do wysokich stanowisk unijnych
- Wspólne stanowisko wobec Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021-2027 i wobec projektu Europejskiego Funduszu Odbudowy
Dla Grupy Wyszehradzkiej naturalnym polem do współpracy jest forum Unii Europejskiej. To na nim grupa wykorzystuje swoje zdolności koalicyjne, do przeforsowania decyzji na swoją korzyść. Także w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, grupa ma szansę na tworzenie europejskiej polityki zagranicznej. Jest ona dodatkowym miejscem do współpracy jak i polem do konfliktów. Naturalnym jest, że Węgry nie będą tak samo zainteresowane Białorusią jak Polska, mimo to wszystkie kraje popierają postulat rozszerzenia UE. Cieszy fakt, że UE jest głównym polem współpracy Grupy Wyszehradzkiej. Silna i trwała koalicja pozwala na równe negocjacje z silniejszymi członkami UE. Spotkanie w Lednicy na południu Moraw, jest pierwszym spotkaniem premierów Grupy Wyszehradzkiej w czasie epidemii. Jest ono również pozytywnym sygnałem, że wszyscy szefowie rządów traktują V4 jako skuteczny twór mogący reprezentować wspólne interesy i skutecznie o nie walczyć. Pokrzepiająca jest również postawa Polski i Słowacji, które według ustaleń Europejskiego Funduszu Odbudowy zyskały by dużo, solidarnie wsparły Czechy i Węgry. Uważają one podział środków z Funduszu za niesprawiedliwy.
Tak jak pisałem wcześniej Unia Europejska jest głównym i najbardziej angażującym polem współpracy. Dzięki Unii grupa, może pozyskiwać nowych partnerów do działania, wykorzystując format ,,Visegrad Plus”. Zaglądając na stronę główną V4, można zauważyć regularne spotkania z Beneluksem, Niemcami, czy innymi aktorami stosunków międzynarodowych jak na przykład przyjazd Kanclerz Angeli Merkel do Bratysławy 7 lutego 2019 roku na uroczystości związane z trzydziestą rocznicą demokratycznych przemian w Europie Środkowej. Mimo, że wielokrotnie padały zdania o śmierci V4, jest ona z nami już niemal od trzydziestu lat i mimo wszystko nie zanosi się by miała w najbliższym czasie upaść. 1 lipca Polska przejęła po raz kolejny przewodnictwo w grupie pod hasłem ,,Back on track”. Wyjście z kryzysu wywołanego pandemią będzie wymagało czasu, odpowiednich zasobów i solidarnej postawy wśród wszystkich partnerów. Jest kolejne z wyzwań XXI wieku, z pewnością pojawią się też kolejne. Jednak grupa już przeżywała już wiele różnych kryzysów i z nich wychodziła. Wśród badaczy, którzy zajmują Europą Środkową pojawiają się głosy reformy w V4. Taka reforma z pewnością by się przydała, ale przez te 30 lat można zauważyć, że grupa najlepiej działa w ramach UE. Może grupa zamiast dogłębnej reformy potrzebuje ustalenia swojej polityki od nowa, swoich celów jakie chcą osiągnąć, co jest im do tego potrzebne? Gra w ramach UE mogłaby być właśnie tym kierunkiem. V4 ma możliwości do odgrywania dużej roli w ramach Unii Europejskiej i z pewnością są one w zasięgu ręki, jednak trzeba po nie sięgnąć. Żeby to zrobić potrzeba najpierw dostrzeżenia tego faktu, dostosowania odpowiednich narzędzi i ich umiejętnego wykorzystania.
Comments are closed.