Autorzy: Mikołaj Woźniak, Konrad Falkowski
2.01. Chińsko-holenderskie tarcia o mikroczipy
Rząd holenderski wraz z nowym rokiem wprowadził nowe obostrzenia dotyczące handlu zaawansowanym sprzętem do wytwarzania mikroczipów firmy ASML z Chińską Republiką Ludową. ASML jest wiodącym na świecie liderem, jeśli chodzi o dostawy półprzewodników i spore zamieszanie w kontekście relacji z Chińczykami miały miejsce w ubiegłym roku. Jak podaje firma: ‘Licencja na dostawę systemów litograficznych NXT:2050i i NXT:2100i w 2023 r. została niedawno częściowo cofnięta przez rząd holenderski, wpływając na niewielką liczbę klientów w Chinach”. Strona chińska uznała to za cios wymierzony w ich interesy i nie omieszkała nie skomentować ruchu rządu Królestwa Niderlandów. Głos w tej sprawie zabrał rzecznik chińskiego MSZ Wang Wenbin. Stwierdził on, że Holandia powinna „zachować bezstronność, szanować zasady rynkowe i prawo, podejmować praktyczne działania mające na celu ochronę wspólnych interesów obu krajów i ich firm oraz zachować stabilność międzynarodowych łańcuchów dostaw”.
5.01. Chińskie antydumpingowe dochodzenie dotyczące importowanej brandy z UE
Chiny ogłosiły wszczęcie dochodzenia antydumpingowego w sprawie brandy importowanej z Unii Europejskiej, reagując na skargi krajowego stowarzyszenia producentów napojów alkoholowych. Dochodzenie ma na celu zbadanie, czy cena importowanego alkoholu jest niższa od wartości rynkowej. Rzecznik Komisji Europejskiej potwierdził, że dochodzenie obejmuje wyroby spirytusowe, zwane brandy, pochodzące z win destylowanych z UE, głównie z Francji. Dodatkowo chińskie ministerstwo handlu podało, że dochodzenie ma się skoncentrować na okresie od października 2022 roku do września 2023 roku i obejmuje także szkody przemysłowe w latach 2019-2023. Przewidziana data zakończenia dochodzenia to 5 stycznia 2025 roku, z możliwością wydłużenia o pół roku w szczególnych okolicznościach. Działanie Chin jest postrzegane jako odpowiedź na dochodzenie antysubsydyjne Unii Europejskiej w sprawie chińskich dotacji dla producentów pojazdów elektrycznych. W październiku UE rozpoczęła to dochodzenie, obawiając się, że chińskie praktyki handlowe stawiają europejskie przedsiębiorstwa w niekorzystnej sytuacji. Wówczas UE sygnalizowała również dążenie do zmniejszenia zależności od handlu z Chinami, szczególnie w obszarze technologii. Symboliczny rozwój w trwającym sporze handlowym między UE a Chinami, to kolejny krok w pogłębianiu napięć. Chiny podjęły kroki antydumpingowe w sprawie importowanego alkoholu z UE, mimo że wartość tego importu jest niewielka w porównaniu do eksportu pojazdów elektrycznych z Chin do UE. Warto zauważyć, że obie strony zgodziły się na potrzebę zrównoważonego handlu podczas grudniowego szczytu UE-Chiny. To wydarzenie wpisuje się w szerszy kontekst rosnących trudności w relacjach handlowych między UE a Chinami, pomimo deklaracji obu stron o dążeniu do zrównoważonego partnerstwa.
10.01. Finlandia i Chiny – dyskusja o uszkodzonym rurociągu
Prezydent Finlandii Sauli Niinistö poinformował, że 10 stycznia przeprowadził rozmowy z prezydentem Chin Xi Jinpingiem, podczas których omówili zniszczenia gazociągu Balticconector, łączącego Finlandię i Estonię, do których doszło w ubiegłym roku. Fińska policja wskazała kontenerowiec NewNew Polar Bear, pływający pod banderą Hongkongu, jako głównego podejrzanego w kwestii uszkodzenia gazociągu. Jednak oceniono, że zeszłoroczne wydarzenia były zbyt wczesne, aby jednoznacznie określić, czy doszło do wypadku, czy też celowego działania. 8 października 2023 roku, w miejscu blisko gazociągu, odnaleziono dużą kotwicę, prawdopodobnie należącą do chińskiego statku. Śledczy stwierdzili, że rura pękła podczas ciągnięcia kotwicy po dnie morskim. Oświadczenia zarówno z fińskiej, jak i chińskiej strony wskazały, że prezydenci odnotowali konstruktywny dialog. Jednak tylko w fińskim oświadczeniu wspomniano o sprawie uszkodzenia gazociągu, a status złożonej propozycji pomocy przez stronę chińską w listopadzie ubiegłego roku wciąż pozostaje niejasny. Liderzy obydwóch krajów omówili także tematy związane z sytuacją na Ukrainie, gdzie Xi Jinping podkreślił, że „w obliczu obecnej złożonej i ciężkiej sytuacji międzynarodowej Chiny wyrażają chęć zacieśnienia współpracy z Finlandią w celu zwiększenia stabilności w niespokojnym świecie”.
11-12.01. Premier Belgii w Pekinie
Na zaproszenie chińskiego premiera Li Qianga premier Królestwa Belgii Alexander De Croo odbył oficjalną dwudniową wizytę w Pekinie. Premier Belgii jest pierwszym w tym roku z europejskich polityków, którzy oficjalnie odwiedzili Chińską Republikę Ludową. Jest to związane z przede wszystkim z trwającą od 1 stycznia półroczną belgijską prezydencją w Radzie Unii Europejskiej. Jak podają chińskie media, wizyta De Croo jest postrzegana jako „kontynuację częstych kontaktów na wysokim szczeblu między Chinami a UE z poprzedniego roku, a także wyznacza początek serii nowych wymian w nowym roku, z nadzieją na rozszerzenie współpracy i rozwiązanie tarć między Chinami a UE”. Podobnie wypowiedział się chiński minister spraw zagranicznych Wang Yi, który mówił o „nowych pespektywach”, „nowym początku” oraz „nowej podróży” w nawiązaniu do przyszłych relacji Chin zarówno z samą Belgią, jak i Unią Europejską. Z kolei słowem przewodnim samego przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinpinga, nie zmieniając ogólnej narracji nastawionej na współpracę, było słowo „mosty”, a dokładniej ich budowanie. Xi podczas rozmowy z belgijskim premierem oznajmił, że „w obliczu zmieniającej się i niestabilnej sytuacji międzynarodowej Chiny i Europa muszą budować więcej »mostów«”. Premier De Croo natomiast oświadczył, że jego kraj sprzeciwia się „decouplingowi i zrywaniu połączeń”, jednocześnie zapraszając chińskie firmy do współpracy w Belgii. Wyraził także nadzieję na pogłębianie wymiany międzyludzkiej (personelu) oraz kulturowej z Chinami. Jednakże belgijski premier wyraźnie zaznaczył również podczas swojej wizyty w czasie rozmowy z chińskim premierem, aby Chińczycy trzymali się z daleka wewnętrznych spraw Belgii, to tym samym odpłaci się Belgia Chinom. De Croo wyraził swoje nadzieje na możliwość dyskusji na szereg tematów z rządem ChRL, w tym samym momencie podkreślając, że takiej sytuacji musi towarzyszyć poszanowanie – „stuprocentowe, wzajemne poszanowanie systemów politycznych – i to szanowania bez ingerencji”. Słowa te odnosiły się do niedawnej afery w Belgii z chińskimi pieniędzmi i szpiegostwem w tle.
13.01. Unia Europejska gratuluje tajwańskim wyborcom
13 stycznia Unia Europejska wydała oświadczenie, w którym – jak to zostało określone – „z zadowoleniem przyjęła wybory” na Tajwanie i pogratulowała przede wszystkim tajwańskim wyborcom demokratycznego sukcesu, nie wspominając przy tym w tej krótkiej notce na stronie internetowej Europejskiego Biura Gospodarczo-Handlowego na Tajwanie ani razu o charakterze tajwańskich wyborów, ani też nazwiska zwycięzcy. Niemniej jednak podkreślono, że w mniemaniu Unii Europejskiej „pokój i stabilność w Cieśninie Tajwańskiej są kluczem do regionalnego i globalnego bezpieczeństwa i dobrobytu”. Unia zaznaczyła także, że jest zaniepokojona rosnącymi napięciami w regionie i sprzeciwia „jednostronnym próbom zmiany status quo”.
14.01. Francja i Niemcy również gratulują Tajwanowi demokratycznych wyborów
Następnego dnia po unijnym oświadczeniu swoje gratulacje wystosowały Francja i Niemcy. Obydwa oświadczenia są do siebie bardzo podobne w konstrukcji i słowach. Po pierwsze Francuzi i Niemcy pochwalili „mocno zakorzenioną” na Tajwanie demokrację. Pogratulowali zarówno wyborcom, jak i kandydatom tajwańskich wyborów. Po drugie Tajwan został określony jako „bliski partner” i obydwa państwa europejskie dążą do współpracy z nim – co zostało podkreślone – „w ramach polityki jednych Chin”. Po trzecie natomiast i Francja, i Niemcy w swoich oświadczeniach zwróciły uwagę na „pokój i stabilność” w regionie Cieśniny Tajwańskiej oraz potrzebę „utrzymania status quo”. Francuskie i niemieckie gratulacje zakończyły się wyrazami nadziei na wznowienie dialogu pomiędzy zwaśnionymi stronami w regionie.
17.01. Premier ChRL Li Qiang w Irlandii
„Istnieje ogromny potencjał dla naszej współpracy” – w taki sposób wypowiedział się premier Chińskiej Republiki Ludowej Li Qiang podczas swojej wizyty w Dublinie 17 stycznia. Prezes Rady Ministrów Irlandii Leo Varadkar oznajmił natomiast, że jego państwo pragnie „silnej i konstruktywnej relacji” z Państwem Środka, mając na względzie fakt istnienia pewnych kwestii spornych. Jedną z nich jest przestrzegania praw człowieka w Chinach. Irlandia wyraziła swoje zaniepokojenie w związku z Sinciangiem, Tybetem, Hongkongiem, Makau czy też procesem prodemokratycznego potentata medialnego z Hongkongu Jimmy’ego Lai. Varadkar dodał również, że wspomniane wcześniej stosunki z irlandzko-chińskiej muszą opierać się z jednej strony na zaufaniu i szacunku, z drugiej zaś „na naszych wartościach i systemie wielostronnym”, w którym to udział biorą i Irlandczycy, i Chińczycy. Irlandzki premier zaznaczył również, że ma świadomość tego, jaką rolę odgrywają we współczesnym świecie Chin w rozwiązywaniu wszelkiej maści wyzwań globalnych, określając ją mianem „niezbędnej”. Li ze swojej strony zadeklarował, że Chiny zastosują jednostronną politykę bezwizową wobec Irlandii w celu ułatwienia wymiany personelu między krajami. Bardzo istotną sprawą dla Irlandii podczas omawianej wizyty było również ogłoszenie przez Vadarkara, że Chińczycy ponownie otwierają się na irlandzką wołowinę. Eksport tego produktu do Chin został zawieszony w ubiegłym roku w wyniku odkrycia nietypowej odmiany BSE (gąbczasta encefalopatia bydła, czyli potocznie choroba szalonych krów) u jednej z krów podczas kontroli.
21.01. Wizyta delegacji litewskiej na Tajwanie.
21 stycznia do Tajpej na Tajwanie przybyła 11-osobowa litewska delegacja, w skład której wchodzili Matas Maldekis, szef Tajwańskiej Grupy Przyjaźni, oraz trzech wicemarszałków parlamentu – Vytautas Mitalas, Radvilė Morkūnaitė-Mikulėnienė i Julius Sabatauskas. Była to pierwsza delegacja zagraniczna od przeprowadzonych wyborów na Tajwanie 13 stycznia bieżącego roku. Podczas sześciodniowego pobytu delegaci spotkali się z prezydentką Tsai Ing-wen, wiceprezydentem i przyszłym prezydentem-elektem Lai Ching-te, ministrem spraw zagranicznych Josephem Wu oraz przewodniczącym Yuan-u (parlamentu tajwańskiego) Yu Shyi-kunem. Spotkania skupiły się na zagrożeniach związanych z rosnącym autorytarnym ekspansjonizmem, a szczególnie na próbach ingerencji Chin w rozwijające się stosunki między Tajwanem a Litwą. Obie strony podkreśliły wspólnie wyznawane wartości demokracji, wolności, praw człowieka i praworządności. Zwróciły także uwagę, że skutecznie zbudowały podstawy współpracy w dziedzinach takich jak półprzewodniki, ultraszybkie lasery i biotechnologia. Minister Wu i członkowie delegacji wymienili także szczegółowe poglądy na temat współpracy Tajwanu i Litwy na rzecz: Ukrainy, stosunków gospodarczych i handlowych Tajwanu z Europą, bezpieczeństwa i współpracy w regionie Indo-Pacyfiku, przeciwdziałania zagrożeniom totalitarnym, zwalczania dezinformacji i innych kwestii. Obie strony wyraziły nadzieję, że partnerstwo między Tajwanem a Litwą będzie nadal się rozwijać i umacniać na istniejących solidnych podstawach.
24.01. Niemieckie firmy a ich obecność w Chinach
Zgodnie z wynikami sondażu przeprowadzonego przez Niemiecką Izbę Handlową w Chinach wzrósł odsetek niemieckich firm, które wycofują się z Chińskiej Republiki Ludowej bądź mają takie zamiary. W ciągu ostatnich czterech lat odsetek ten wzrósł ponad dwukrotnie do 9%. Zdaniem Niemieckiej Izby Handlowej niemieckie firmy borykają się z różnymi wyzwaniami, do których można zaliczyć zwiększoną konkurencję ze strony lokalnych przedsiębiorstw, nierówny dostęp do rynku czy ryzyko geopolityczne. Wyniki wskazują, że 2% spośród ankietowanych między 5 września a 6 października ubiegłego roku wyprzedaje swoją działalność w Chinach, natomiast 7% rozważa taką sytuację. Niemniej jednak z drugiej strony około 54% niemieckich firm biorących udział w sondażu zadeklarowało, że planuje zwiększyć inwestycje, co pozwoli im zachować konkurencyjność.
24.01. Plany bezpieczeństwa gospodarczego Unii Europejskiej i kwestia Chin
24 stycznia w Brukseli Komisja Europejska, pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen, zaprezentowała strategię mającą na celu wzmocnienie bezpieczeństwa gospodarczego Unii Europejskiej. Plany te stanowią reakcję na rosnące zagrożenia związane z intensyfikacją rywalizacji geopolitycznej na świecie, zwłaszcza w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę oraz ekonomicznej rywalizacji między Chinami a Stanami Zjednoczonymi. Komisja proponuje zmiany w ustawie dotyczącej monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), co skutkować ma obowiązkiem państw UE dokładnego sprawdzania i blokowania inwestycji, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa UE. Monitorowanie obejmie wszystkie inwestycje, w których inwestor jest kontrolowany przez zagraniczną spółkę na terenie UE. Dodatkowo Komisja apeluje o większą koordynację w zakresie kontroli eksportu produktów mogących być wykorzystanymi przez zagraniczne służby wojskowe czy wywiadowcze. Zachęca również instytuty badawcze do większego zwracania uwagi na kwestie bezpieczeństwa w pracach nad kluczowymi technologiami, szczególnie jeśli są zaangażowane w to państwa trzecie. Wystosowana została także propozycja wprowadzenia 12-miesięcznego okresu monitorowania oceny ryzyka wycieku strategicznych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, półprzewodniki, obliczenia kwantowe czy biotechnologia. Inne elementy strategii to wzmocnienie konkurencyjności UE, dywersyfikacja rynków dostaw i eksportu, promowanie badań i inwestycji w kluczowe technologie oraz zacieśnianie partnerstw z sojusznikami. Niektórzy unijni dyplomaci wyrażają obawy co do trudności wdrażania i koordynacji unijnych środków ze względu na różnice w pojmowaniu decyzji dotyczących kontroli eksportu i inwestycji przez państwa członkowskie, które traktują te kwestie jako swoją indywidualną politykę zagraniczną. W strategii nie wymieniono konkretnych państw, jednak pojęcia takie jak „wiarygodni partnerzy”, „państwa budzące obawy” oraz „zmniejszanie ryzyka”. Odnoszą się one do polityki UE zmierzającej do ograniczenia ekonomicznej zależności od Chin, zwłaszcza w kontekście bliskich relacji z Federacją Rosyjską. W odpowiedzi na te działania Chińska Izba Handlowa wyraziła swoje zaniepokojenie.
29.01. Rozwój relacji fińsko-chińskich po wyborach prezydenckich w Finlandii
Fiński dzienniki „Helsinki Times”, w ramach trwających w Finlandii wyborów prezydenckich, przedstawił dwa scenariusze rozwoju relacji Finlandii i Chińskiej Republiki Ludowej, gdyby drugą turę wyborów wygrał Pekka Haavisto bądź Alexander Stubb. W przypadku tego pierwszego może podejrzewać, że podejście Finlandii do Chin będzie charakteryzować się ostrożnym balansowaniem. Haavisto podczas kampanii swojej kampanii wyborczej sugerował pełne niuansów zrozumienie złożonych stosunków między Finlandią, UE i Chinami. Podkreślił on znaczenie stosunków USA-Chiny i ich implikacje dla Finlandii i UE. W jego mniemaniu pogarszające się stosunki między supermocarstwami nie sprzyjają zwalczaniu globalnych wyzwań.
Jeśli chodzi natomiast o Stubba, to polityka potencjalnego nowego prezydenta Finlandii wobec ChRL mogłaby polegać w większej mierze na asertywności fińskich decydentów. Potwierdzać to mogą jego poglądy na temat dynamiki chińskiego rozwoju i rywalizacji technologicznej kształtującej porządek świata. Stubb wyraził także zaniepokojenie wzrostem cyfrowego autorytaryzmu i wpływem postępu technologicznego na procesy demokratyczne.
Zdjęcie: Pexels https://www.pexels.com/
Comments are closed.