Poniższe opracowanie jest aktualizacją analizy z października 2020 roku – ,,Stanowiska państw Zachodu i wybranych firm w tych państwach dotyczące współpracy z Huawei w ramach rozwoju sieci 5G”[1]. Zostały do niego dodane nowe fakty oraz informacje, które pokazują nam aktualny stan i dynamikę decyzji operatów sieci danych państw oraz ich rządów wobec potencjalnej współpracy z Huawei w ramach budowy i implementacji sieci 5G. Poniższa analiza nie ma na celu szczegółowego przedstawienia problemu, lecz zarysowanie nastawienia i narracji wiodących graczy.
W wyborze oceny stanowiska, brano zarówno opinie przedstawicieli rządów danego państwa, jak i operatorów sieci. Wybór stanowisk państw, jest moją subiektywną opinią. W wielu przypadkach trudno było przyporządkować dokładne stanowisko. W takiej sytuacji, kluczowy był dla mnie wybór operatorów sieci danych państw. Analiza zawiera też państwa niebędące członkami UE, czyli Wielką Brytanię, Norwegię, Islandię i Szwajcarię które stanowią jednak część szeroko rozumianego Zachodu.
Wyniki wskazują, że w większości przypadków, nie doszło do spektakularnych zmian stanowisk władz oraz operatorów sieci wobec Huawei. Na zbadanych 31 państw, 7 jest zdecydowanie przeciwko (poprzednio 3), 12 raczej nie przyjmie Huawei (poprzednio 17), 9 ma neutralne stanowisko (poprzednio 6), a 3 (poprzednio 5) raczej mogą przyjąć usługi chińskiego giganta w procesie rozwoju sieci 5G. W przypadku 5 państw doszło do pozytywnych zmian na korzyść Huawei, w 7 zaś do zmian negatywnych, a dla 19 ich stanowiska nie zmieniły się. Tabela z danymi poniżej w tekście.
Stanowiska neutralne często wiązałem z dalszą szansą dla Huawei, ale z analizy wynika, że większy rynek zagarniany jest mimo wszystko przez Ericssona i Nokię. Potwierdzają to też najnowsze dane z 2022 roku, według których, Huawei stracił swoją początkową pozycję lidera rynku sieci 5G w Europie. Obecnie zapewnia 22% sprzedaży, Ericsson 42% i Nokią na poziomie 32%[2].
Mam nadzieję, że poniższe zebrane dane, przysłużą się dalszej analizie aktywności Huawei w Europie. Chciałbym podziękować Jakubowi Iwanowi oraz Maciejowi Bojarowi, za wsparcie w poszukiwaniu informacji oraz Patrykowi Szczotce za konsultacje w kwestii wyboru stanowisk państw.
Tabela 1. Zmiana stanowiska państw wobec budowy sieci 5G przez Huawei 2020 rok vs 2022 rok
| Kraj | Stanowisko w 2020 roku | Stanowisko w 2022 roku | Pozytywna zmiana dla Huawei? |
| Austria | raczej negatywne | neutralne | Tak |
| Belgia | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Bułgaria | raczej negatywne | neutralne | Tak |
| Chorwacja | neutralne | neutralne | Bez zmian |
| Cypr | neutralne | raczej pozytywne | Tak |
| Czechy | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Dania | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Estonia | raczej negatywne | negatywne | Nie |
| Finlandia | neutralne | neutralne | Bez zmian |
| Francja | negatywne | negatywne | Bez zmian |
| Grecja | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Hiszpania | raczej pozytywne | neutralne | Nie |
| Holandia | neutralne | raczej negatywne | Nie |
| Irlandia | neutralne | neutralne | Bez zmian |
| Islandia | raczej pozytywne | neutralne | Nie |
| Litwa | negatywne | negatywne | Bez zmian |
| Luksemburg | neutralne | raczej negatywne | Nie |
| Łotwa | negatywne | negatywne | Bez zmian |
| Malta | raczej pozytywne | neutralne | Nie |
| Niemcy | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Norwegia | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Polska | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Portugalia | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Rumunia | raczej negatywne | negatywne | Nie |
| Słowacja | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
| Słowenia | raczej negatywne | neutralne | Tak |
| Szwajcaria | raczej pozytywne | raczej pozytywne | Bez zmian |
| Szwecja | negatywne | negatywne | Bez zmian |
| Węgry | raczej pozytywne | pozytywne | Tak |
| Wielka Brytania | negatywne | negatywne | Bez zmian |
| Włochy | raczej negatywne | raczej negatywne | Bez zmian |
Mapa 1. Stanowiska państw europejskich wobec 5G od Huawei (stan na 30.10.2022)
Austria (stanowisko raczej negatywne – zmiana na neutralne)
Kanclerz Sebastian Kurz powiedział w styczniu 2020 roku, że Austria „chce być neutralna technologicznie i jednocześnie zagwarantować maksymalne bezpieczeństwo” oraz ściśle współpracować z UE i Komisją Europejską[3]. Austriackie Ministerstwo Technologii wydało w 2019 roku oświadczenie, w którym uznało za pożyteczne zajęcie się kwestią budowy sieci 5G przez Huawei na szczeblu europejskim i określenie wspólnego podejścia. Dodało, że należy zagwarantować, aby konkurencja w Europie i Austrii nie była ograniczona[4].
1 listopada 2021 roku weszła w życie nowa austriacka ustawa telekomunikacyjna (TKG 2021)[5]. Główną intencją nowej wersji było wdrożenie Europejskiego Kodeksu Łączności Elektronicznej. Szczególny nacisk położono na bezpieczeństwo sieci, wykorzystanie infrastruktury firm trzecich oraz ochronę konsumentów.
Aktualnie wybór dostawców pozostawiono operatorom sieci komórkowych, którzy muszą jednak zwracać uwagę na bezpieczeństwo i ochronę danych. Austria prawdopodobnie skorzysta z budowy sieci 5G przy współpracy z chińską firmą Huawei. Powstała apolityczna rada do spraw dostawców wysokiego ryzyka, która ma co dwa lata dostarczać raport z ich działalności[6].
Belgia (stanowisko raczej negatywne – bez zmian)
W 2019 roku Belgijskie Centrum ds Cyberbezpieczeństwa nie znalazło dowodów świadczących o możliwym szpiegowaniu przez Huawei. „Do tej pory nie znaleźliśmy technicznych symptomów, które wskazywałyby na zagrożenie szpiegowskie” – powiedział rzecznik agencji[7]. W 2020 roku Minister telekomunikacji Philippe De Backer w rozmowie z dziennikiem „De Standaard” powiedział, że „nie ma powodu, aby być bardziej rygorystycznym. Analiza ryzyka wykazała, że jesteśmy bezpieczni”[8]. Tego samego roku, Rada Bezpieczeństwa Narodowego Belgii stwierdziła, że dostawcy „o wysokim ryzyku” – Huawei nie jest wymieniony z nazwy – nie powinni być częścią „rdzenia” przyszłej sieci telekomunikacyjnej 5G i mogą stanowić maksymalnie 35% całej sieci. Ich obecność nie powinna być również dozwolona w niektórych wrażliwych obszarach np. w pobliżu terenów wojskowych[9].
Według najnowszych informacji z października 2020 roku, firmy Orange i Proximus wybrały Nokię, aby pomogła w budowie sieci 5G w Belgii[10], co wskazuje na to, iż Huawei będzie miał małe szanse na rozbudowę siec w tym kraju. Od tego momentu, nie ma żadnych zmian.
Bułgaria (stanowisko raczej negatywne – zmiana na neutralne)
Początkowo władze Bułgarii nie przedstawiały stanowiska w sprawie sieci 5G i ewentualnego wykluczenia Huawei z prac[11]. Jednak firmy telekomunikacyjne, które działają w Bułgarii, miały zamiar współpracować z Huawei[12].W październiku 2020 roku Bułgaria podpisała porozumienie z USA w sprawie bezpieczeństwa szybkich sieci szerokopasmowych[13]. Pomimo wspomnianego powyżej porozumienia, jego implementacja pozostaje niejasna, więc współpraca z Chinami nie jest przekreślona. Jedna z firm telekomunikacyjnej Yettel wykorzystanie sprzętu Huawei w swojej sieci 5G[14]. Rośnie też chińska obecność i wpływy w Bułgarii[15].
Chorwacja (stanowisko neutralne – bez zmian)
Brak stanowiska ze strony władz Chorwacji. Główny chorwacki dostawca usług komunikacyjnych, Hrvatski Telekom (HT), wybrał firmę Ericsson na swojego wyłącznego dostawcę produktów i usług sieci 5G[16].W marcu 2021 roku podpisano z tym operatorem, pięcioletnią umowę w celu budowy sieci 5G[17].
Cypr (stanowisko neutralne – zmiana na raczej pozytywne)
W 2019 roku MTN Cyprus, który jest jednym z największych dostawców telekomunikacyjnych na Cyprze, ogłosiło porozumienie w sprawie strategicznej współpracy z Huawei w zakresie rozwoju sieci 5G w tym kraju[18]. W lipcu 2020 roku zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Nauki, Innowacji i Strategii Cyfrowej, miał być ogłoszony przetarg publiczny ofert budowy sieci 5G. Huawei nie został wykluczony jako możliwy współpracownik[19].Według nowych danychCYTA dostawcą usług telekomunikacyjnych będzie korzystała ze sprzętu technologicznego Huawei i Ericssona[20], lecz zdecydowanie więcej tego pierwszego[21]. Według raportu Balkan Insight, Huawei zdominował wprowadzanie 5G na Cyprze[22].
Czechy (stanowisko raczej negatywne – bez zmian)
W 2018 roku Narodową Agencja ds. Cyberbezpieczeństwa i Bezpieczeństwa Informacji (NCISA) ostrzegała, że produkty Huawei i ZTE stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa[23]. W maju 2020 roku, Republika Czeska wraz z USA podpisały deklarację w sprawie bezpieczeństwa sieci 5G, co wskazuywało na bardzo możliwe wykluczenie Huawei z budowy sieci 5G w Czechach[24]. CETIN czeski operator sieci telekomunikacyjnej, ogłosił w październiku 2020 roku, że wykorzysta technologię firmy Ericsson do budowy sieci 5G[25]. Obecny rząd nie jest zwolennikiem bliskich relacji z Chinami, co na pewno utrudnia Huawei, ekspansję w Czechach.
Dania (stanowisko negatywne – bez zmian)
Minister Obrony Trine Bramsen powiedziała w czerwcu 2020 roku, że „aby chronić Danię i Duńczyków, chcemy współpracować z kimś, z kim mamy już sojusze”[26]. Duńska grupa telekomunikacyjna TDC wybrała szwedzką firmę Ericsson zamiast dotychczasowego dostawcy Huawei, do zbudowania i wdrożenia swojej sieci 5G[27]. W 2021 roku Duńscy ustawodawcy przyjęli przepisy umożliwiające kontrolę przyszłych inwestycji zagranicznych, aby upewnić się, że nie stanowią one zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego. Nowe przepisy zostały opracowane, po części z powodu obaw związanych z bezpieczeństwem w związku z ofertą chińskiego Huawei[28].
Estonia (stanowisko raczej negatywne – zmiana nanegatywne)
Estoński wywiad ostrzegał i kwestionował wykorzystywanie technologii chińskiej, takiej jak sieć 5G, sztuczna inteligencja, inteligentne miasta, które mimo korzystniejszej ceny mogą być długoterminowo mniej bezpieczne[29]. W październiku 2020 roku, Estonia wraz z USA podpisały wspólną deklarację w sprawie bezpieczeństwa sieci 5G[30], co wskazuje na bardzo możliwe wykluczenie Huawei z budowy sieci 5G. W odpowiedzi na deklarację, estońscy operatorzy Telia i Tele2, zaczęli rozważać użycie fińskiej Nokii lub szwedzkiej firmy Ericsson dla wprowadzenia technologii 5G w kraju[31]. 12 maja 2020 roku Estonia wprowadziła tzw. „Huawei law” – zbiór poprawek do istniejącej ustawy o komunikacji elektronicznej, która gwarantuje przeglądy bezpieczeństwa przeprowadzane przez organy krajowe pod kątem nowego sprzętu telekomunikacyjnego[32]. Trzej główni operatorzy telekomunikacyjni w Estonii – Telia, Elisa i Tele2, którzy używają sprzętu Huawei w swojej sieci 4G, muszą go usunąć do 2030 roku, zgodnie z nowymi przepisami[33]. Sieć 5G będzie budowała Nokia[34] oraz Ericsson[35].
Finlandia (stanowisko neutralne – bez zmian)
Wciąż rak oficjalnego stanowiska rządu przeciwko Huawei. Jedna z fińskich firm telekomunikacyjnych – Elisa – współpracuje z Huawei w budowie sieci 5G[36]. W grudniu 2020 roku parlament Finlandii zatwierdził ustawę, która pozwoliłaby władzom zakazać używania sprzętu sieci telekomunikacyjnej, gdy mają „poważne podstawy do podejrzeń, że korzystanie z urządzenia zagraża bezpieczeństwu narodowemu lub obronie narodowej”[37]. W 2021 rząd Finlandii złożył do notyfikacji w Komisji Europejskiej projekt rozporządzenia o krytycznych elementach sieci komunikacyjnych[38]. Nowelizacja wprowadziła zapis o możliwości nakazu usunięcie z sieci urządzeń, których działanie niesie poważne i uzasadnione ryzyko zagrożenia dla porządku i bezpieczeństwa narodowego[39]. Mimo wszystko chińscy eksperci zauważają, że Finlandia jest elastyczna i nie zabrania im współpracować w tej sferze[40]. Huawei w raporcie z pracy w 2021 roku wspomina o Finlandii jako miejscu, gdzie sieć 5G jest przez nich współtworzona[41].
Francja (stanowisko negatywne – bez zmian)
W lipcu 2020 roku Francja zdecydowała o de facto zakazie używania sprzętu 5G od Huawei od 2028 roku. Francuska krajowa agencja ds. cyberbezpieczeństwa ANSSI podała, że przyzna licencje zezwalające na używanie sprzętu Huawei tylko przez trzy do ośmiu lat. Co najważniejsze, te licencje nie zostaną odnowione po wygaśnięciu. Decyzja Francji dała operatorom telekomunikacyjnym czas do 2028 roku na wyeliminowanie sprzętu Huawei z ich sieci 5G. Operatorzy telekomunikacyjni, którzy obecnie nie używają sprzętu chińskiej firmy, nakłaniani są aby unikali nawiązania współpracy z Huawei. Skuteczny zakaz byłby szczególnie kłopotliwy dla Bouygues Telecom i Altice Europe SFR, dwóch francuskich operatorów telekomunikacyjnych, którzy już używają sprzętu Huawei w swojej obecnej sieci komórkowej[42]. Orange, największy francuski operator telekomunikacyjny, wybrał w 2022 Nokię (jako głównego partnera) i Ericssona jako budujących sieć 5G[43]. Inne sieci również wybrały tych dwóch dostawców[44].
Grecja (stanowisko raczej negatywne – bez zmian)
Jak powiedział minister ds. cyfryzacji Kyriakos Pierakakis na początku 2020 roku, grecki rząd czeka, aż Komisja Europejska opublikuje raport na temat rozwoju sieci 5G, zanim zdecyduje się na dostawcę tej technologii[45]. Ericsson został wybrany w marcu 2020 roku przez największego greckiego dostawcę usług telefonii komórkowej COSMOTE jako jedyny dostarczyciel sieci 5G[46]. Według informacji z października 2020 roku, Grecja rozważała wtedy wyłączenie sprzętu Huawei z budowy sieci 5G[47]. Firma Wind Hellas wybrała pod koniec 2020 roku Ericssona jako dostawce technologii 5G[48]. Podobnie firma COSMOTE[49]. Wraz z wykorzystywaniem technologii od Ericssona, niektóre firmy i startupy z Grecji współpracują z Huawei wykorzystuje rozwiązania bazujące na technologii 5G, np. we wczesnym wykrywaniu potencjalnych pożarów lasów. Przy inauguracji owego projektu, władze Grecji reprezentował Minister Rozwoju Wsi i Żywności[50]. Są to jednak mniejsze projekty, niż te telekomunikacyjne.
Hiszpania (stanowisko raczej pozytywne – zmiana na neutralne)
Telefónica w 2019 roku zdecydowała się przyznać Huawei tak zwany rdzeń swojej przyszłej sieci komórkowej 5G w Hiszpanii, ale też planowała kupić drugi rok później od innego producenta[51]. Hiszpania jako pierwszy kraj przyznała Huawei poświadczenie bezpieczeństwa dla produktu 5G, certyfikat Common Criteria Evaluation Assurance Level 4+ dla produktów 5G (CC EAL4+ Security Certificate). Certyfikat został przyznany 20 maja 2020 roku[52]. Według informacji z grudnia 2021 roku, główny operator usług telekomunikacyjnych w krajach hiszpańskojęzycznych Telefónica kupiła sprzęt sieciowy 5G od Ericssona, aby zastąpić część sprzętu Huawei. Hiszpanie zakup szwedzkiej technologii tłumaczą „rozwiązaniami technologicznymi” i dywersyfikacją dostawców instalacji[53]. Unijni audytorzy ujawnili w raporcie z 2022 roku, że m.in., trzy projekty wspierane z funduszy unijnych w Hiszpanii wykorzystywały chiński sprzęt 5G, który w Szwecji był zakazany i nie spełniał wymogów cyberbezpieczeństwa UE[54]. Według nowej ustawy o cyberbezpieczeństwie 5G w Hiszpanii z 2022 roku ustanawia ona m.in. procedurę i kryteria klasyfikacji dostawców jako niskiego, średniego i wysokiego ryzyka. Operatorzy sieci publicznych 5G nie będą mogli używać sprzętu od dostawców wysokiego ryzyka w rdzeniu sieci. Operatorzy są zobowiązani do uwzględnienia środków ograniczających zależność od jednego dostawcy oraz restrykcji dla dostawców klasyfikowanych jako wysokiego ryzyka[55]. Można przypuszczać na przykładzie innych państw UE, że znajdzie się tam Huawei, ale nie jest pewne, czy taka decyzja będzie podjęta.
Holandia (stanowisko neutralne – zmiana na raczej negatywne)
W 2019 roku Holenderska agencja bezpieczeństwa AIVD (General Intelligence and Security Service of the Netherlands) stwierdziła, że rząd powinien unikać sprzętu lub oprogramowania z krajów, które prowadzą aktywne działania przeciwko holenderskim interesom. Jako główne zagrożenie dla bezpieczeństwa wskazano chińskie i rosyjskie próby szpiegostwa cyfrowego, jednak nie powiedziano wprost o Huawei[56]. Niemniej, premier Mark Rutte w 2019 roku stwierdził, że nie chce wykluczać żadnej firmy w budowie sieci 5G w jego kraju[57]. Prowadzone były też projekty rozwiązań sieci 5G przy współpracy z Huawei[58]. W kwietniu 2021 roku wyszło na jaw, że Huawei mógł mieć dostęp do podsłuchiwania i zbierania informacji o użytkownikach holenderskiej sieci komórkowej KPN, która dostarcza swoje usługi między innymi dla rządu[59]. Chińska firma technologiczna Huawei nie dostarcza już komponentów do podstawowych sieci 5G głównych holenderskich dostawców telekomunikacyjnych według utajnionych informacji. Zgodnie z nimi, trzej najwięksi dostawcy sieci w Holandii, KPN, Vodafone i T-Mobile, otrzymali decyzję, jakie zmiany muszą wprowadzić w swoich sieciach w tym pewnie rezygnacji ze współpracy w Huawei[60]. W lipcu 2022 roku T-Mobile w Holandii wybrało Ericssona jako swojego dostawcę sprzętu 5G[61].
Irlandia (stanowisko neutralne – bez zmian)
Przedstawiciele rządu irlandzkiego twierdzą, że wprowadzą środki bezpieczeństwa, które obejmą wszystkie obszary określone przez UE[62]. Irlandzka firma telekomunikacyjna Eir, zgodnie ze stanowiskiem z września 2020 roku, nie planowała odrzucać współpracy z Huawei twierdząc, że jakiekolwiek zmiany w obecnym stanowisku ze strony UE byłyby kosztowne dla operatorów i klientów[63]. Rok wcześniej firma potwierdziła współpracę z Huawei w ramach technologii 5G[64]. Jednak w 2021 roku rząd Irlandzki stwierdził, że przyjmie regulacje pozwalające na wykluczanie dostawców dużego ryzyka. Jest to zgodne z wcześniejszymi zapowiedziami dostosowania się do unijnych zaleceń[65]. Nie podjęto jednak jeszcze żadnej decyzji w sprawie poszczególnych dostawców[66].
Islandia (stanowisko raczej pozytywne – zmiana na neutralne)
Operator telefonii komórkowej Nova w lutym 2019 roku podpisał umowę z Huawei na pierwszy projekt testów 5G na Islandii[67]. Według informacji z połowy 2020 roku współpraca wciąż trwała[68]. Trzeba mieć na uwadze, że Nova jest najmniejszym dostawcą wśród firm telekomunikacyjnych w Islandii[69]. Wiodący operator islandzki Síminn wybrał w 2019 roku do współpracy Ericssona[70]. W 2020 roku podpisali nowy pięcioletni kontrakt[71] Ze strony rządu, brakowało decyzji w sprawie wykluczania Huawei[72]. W listopadzie 2021 roku pojawił się jednak plan rządu wprowadzenia przepisów dotyczących bezpieczeństwa, które umożliwią wykluczenie dostawców usług telekomunikacyjnych „wysokiego ryzyka”[73].
Litwa (stanowisko negatywne – bez zmian)
Departament Bezpieczeństwa Państwowego Litwy, znany pod akronimem VSD, w raporcie z 2019 roku zwracał uwagę na zagrożenie wywiadowcze ze strony Chin[74]. Przedstawiając raport mediom, dyrektor VSD Darius Jauniskis stwierdził, że Huawei jest powiązana z chińskimi służbami wywiadowczymi[75]. Tego samego roku minister obrony Litwy Raimundas Karoblis powiedział, że do technologicznej i komunikacyjnej działalności wojskowej i państwowej, kraj ten raczej będzie poszukiwać innego partnera niż Huawei[76]. 17 września 2020 roku podpisano protokół ustaleń w sprawie bezpieczeństwa sieci 5G między USA i Litwą[77], co wskazywało na bardzo możliwe ograniczenia dla działalności Huawei. Operator komercyjny Telia, który wykorzystuje już chiński sprzęt powoli miał go zastępować innym według informacji z końcówki 2020 roku[78]. Litewski parlament w maju 2021 roku zagłosował za wykluczeniem „nierzetelnych” producentów i dostawców z krajowego rynku łączności elektronicznej, zwłaszcza w zakresie wdrażania technologii sieci komórkowych 5G[79]. Litewskie Ministerstwo Obrony w 2021 roku ostrzegało przed używaniem chińskich telefonów[80]. Trudno też sobie wyobrazić współpracę z Litwy z Huawei gdy oba Państwa są skonfliktowane, a podstawą do sporu jest litewska decyzja o powołaniu przedstawicielstwa na Tajwanie na Litwie, co skutkowała obniżeniem relacji dyplomatycznym i innym sankcjom przeprowadzonych przez Chiny[81].
Luksemburg (stanowisko neutralne – zmiana na raczej negatywne)
Premier Luksemburga Xavier Bettel powiedział w 2020 roku, że rynek krajowy jest otwarty dla wszystkich dostawców sprzętu – co oznacza, że operatorzy luksemburscy mogą pozyskiwać dostawy od wybranej firmy w celu rozwoju sieci 5G – dodając, że przy poszukiwaniu dostawców należy brać pod uwagę „wrażliwość geostrategiczną”. POST Luxembourg – firma pocztowa i telekomunikacyjna – potwierdziła w 2020 roku, że będzie korzystać z rozwiązań 5G Ericssona[82]. Spośród innych głównych operatorów nikt nie zrezygnował z Huawei[83]. Proximus oraz Orange Luxembourg wybrali fińską Nokię do budowy sieci 5G[84]. Chociaż rząd Luksemburga nie zakazał dotychczas Huawei dostępu do sieci 5G, najwyraźniej bacznie obserwuje sytuację geopolityczną i reakcje swoich europejskich sąsiadów. Żaden z operatorów nie wybrał na razie Huawei i nie wygląda, żeby miało być inaczej.
Łotwa (stanowisko negatywne – bez zmian)
Według Biuro Ochrony Konstytucji (SAB) – najważniejszej służby specjalnej Łotwy – Chiny na równi z Rosją zostały wymienione jako główne zagrożenie cybernetyczne dla NATO i UE. Wśród rekomendacji dotyczących bezpieczeństwa technologii informatycznych, uwaga została zwrócona na potrzebę szczególnego sprawdzania i unikania produktów i usług, które są wyprodukowane, lub których dostawcy mieszkają w krajach, prowadzących ofensywne programy cybernetyczne przeciwko członkom NATO i UE. Wśród nich wymieniono m.in. Chiny[85]. W lutym 2020 roku łotewski rząd podpisał ze Stanami Zjednoczonymi deklarację dotyczącą bezpieczeństwa sieci 5G[86]. W wypowiedzi z 2021 roku Jānis Garisons, sekretarz stanu w łotewskim ministerstwie obrony podkreślił, że Huawei nigdy nie było brane pod uwagę przy tworzeniu sieci 5G w tym kraju, ponieważ protokoły cyberbezpieczeństwa przyjęte przez rząd zeszłego lata wymagają aby wszystkie komponenty 5G używane na Łotwie były produkowane w krajach NATO lub UE[87]. Firma telekomunikacyjna Bite, podpisała w 2022 roku umowę z Ericssonem na wprowadzenie technologii 5G na Łotwie. Wyjście Łotwy z formatu 17+1 również nie powinno przyczynić się do rozwoju relacji z Huawei[88].
Malta (stanowisko raczej pozytywne – zmiana na neutralne)
Malta i Huawei podpisały 14 lipca 2018 roku protokół ustaleń w sprawie testowania sieci 5G w tym kraju[89]. Maltański sekretarz parlamentarny ds. gospodarki cyfrowej Silvio Schembri powiedział, że jest bardzo szczęśliwy, że Huawei wybrał Maltę do przetestowania swojej „awangardowej technologii 5G”, dodając, że relacje te będą nadal zacieśniane w nadchodzących latach[90]. Według najnowszych informacji z 2021 roku, maltańska firma telekomunikacyjna Melita została pierwszym lokalnym operatorem, który uruchomił usługi sieci komórkowej piątej generacji na terenie całego kraju, przy współpracy z Ericssonem[91]. Inny operator GO Malta, wybrała Nokię do współpracy w technologii 5G[92].
Niemcy (stanowisko raczej negatywne – bez zmian)
Zwolennikiem kompromisowego rozwiązania, które obejmuje zgodę na udział Huawei przy zaostrzonych standardach bezpieczeństwa była m. in. kanclerz Angela Merkel. W listopadzie 2019 roku oświadczyła ona, że sprzeciwia się idei całkowitego zakazu: „ufam, że zdołamy zdefiniować wysokie standardy bezpieczeństwa, wyższe niż w przypadku 4G, 3G i 2G, ale nie po to, by wykluczać dostawców od samego początku”[93]. W lipcu 2020 roku głos w dyskusji zabrał minister gospodarki Peter Altmaier przekonując, że: „międzynarodowe stosunki handlowe nie mogą opierać się tylko na tym, jak demokratyczne jest dane państwo”[94]. Swoje zdanie przedstawił także Bruno Kahl, który jest szefem Federalnej Agencji Wywiadowczej (Bundesnachrichtendienst, BND). W przesłuchaniu przed panelem Bundestagu, Kahl zarekomendował powstrzymanie budowy sieci przez Huawei, przekonując, że 5G stanowić będzie w przyszłości element infrastruktury krytycznej państwa i jako taka nie może angażować „grup, którym nie można w pełni zaufać”[95]. Według najnowszych doniesień, Huawei najprawdopodobniej nie znajdzie się wśród dostawców, którzy rozbudują sieć 5G w Niemczech. Bazując na informacjach Welt Am Sonntag, rząd federalny ma zamiar przedstawić projekt nowej ustawy o bezpieczeństwie IT, której zapisy będę nieprzychylne dla chińskiego dostawcy[96]. Angela Merkel, według informacji z września 2020 roku była wciąż przeciwko całkowitemu odrzuceniu oferty Huawei[97]. Niemcy przyjęły w 2021 roku ustawę o bezpieczeństwie systemów informatycznych[98]. Przyjęte zapisy nie wykluczają wprost Huawei, ale stwarzają możliwości do blokowania tego producenta i innych które są wspierane przez autorytarne rządy[99]. Niemieckie Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ujawniło, że zastrzega sobie prawo do zlecenia operatorom sieci usunięcia krytycznych komponentów od „niewiarygodnych” producentów – nawet jeśli są już w użyciu[100].
Norwegia (stanowisko raczej negatywne – bez zmian)
Zgodnie z informacjami z początku 2019 roku, Norwegia rozważa wykluczała Huawei z budowy części nowej infrastruktury telekomunikacyjnej 5G. „Podzielamy te same obawy, co Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, a mianowicie szpiegostwa przeciw podmiotom prywatnym i państwowym w Norwegii” – powiedział agencji Reuters minister sprawiedliwości Tor Mikkel Wara[101]. Także Norweska policyjna agencja wywiadowcza PST (Politiets Sikkerhetstjeneste) wzywała do ostrożności w prowadzeniu interesów z Huawei[102]. Telenor, norweska firma telekomunikacyjna będąca w dużej mierze własnością państwa, pod koniec 2019 roku ogłosiła decyzję o budowie sieci 5G przez Ericssona[103]. Także inny norweski operator telekomunikacyjny, Telia Norge, wybrał tę firmę[104]. Według informacji z 2022 roku Nokia ogłosiła, że podpisała pięcioletnią umowę z norweskim operatorem telefonii komórkowej Ice na modernizację i rozbudowę infrastruktury sieci bezprzewodowej 5G[105].
Polska (raczej negatywnie – bez zmian)
Premier Polski Mateusz Morawiecki w wypowiedzi z 15 lipca 2020 roku dla Daily Telegraph przedstawił swoje stanowisko dotyczące rozwoju sieci 5G. Jego zdaniem Europa powinna kontynuować sojusz z USA także na poziomie technologicznym. Dodał, że dostawcy technologii muszą więc pochodzić z krajów szanujących nasze podstawowe wartości: demokrację, transparentność, prawa człowieka i praworządność, inaczej nie da się ich kontrolować[106]. 8 września 2020 roku, polskie Ministerstwo Cyfryzacji opublikowało projekt ustawy otwierający prawną drogę do wykluczenia dostawców sprzętu telekomunikacyjnego, którzy stwarzają potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa krajowego systemu cybernetycznego. Zmiany te należy rozpatrywać w kontekście próby faktycznego wyeliminowania bądź wyraźnego ograniczenia udziału koncernu Huawei w tworzeniu polskiej infrastruktury 5G[107]. W tym samym miesiącu Polska i USA podpisały wspólną deklarację w sprawie technologii 5G[108]. Janusz Cieszyński, pełnomocnik rządu ds. cyberbezpieczeństwa, powiedział jasno w 2021 roku, że technologia ma narodowość[109]. 25 marca 2022 roku na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji, pojawił się nowy projekt nowelizacji ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa[110]. To już 7 wariant nowelizacji ustawy[111]. W nowelizacji KSC wciąż nie pojawia się nazwa żadnego dostawcy, ale jest mowa o możliwość uznania dostawcy sprzętu lub oprogramowania za „dostawcę wysokiego ryzyka”, a wcześniejsze informacje wskazywały, że może dotyczyć to chińskiego dostawcy[112]. W 2022 roku Nokia ogłosiła dziesięcioletni kontrakt, który rozszerzy współpracę z T-Mobile Polska o modernizację istniejącej infrastruktury sieci radiowej operatora i wprowadzenie usług 5G[113]. Tego samego roku fiński dostawca infrastruktury telekomunikacyjnej poinformował, że podobną umowę podpisał z Orange Polska. Nowa umowa, obejmuje 50% sieci Orange w Polsce północnej[114]. Orange Polska i T-Mobile Polska nie rozstrzygnęły natomiast jeszcze, kto będzie modernizował i budował drugą część ich sieci[115].
Portugalia (stanowisko raczej negatywne – bez zmian)
Trzy firmy (NOS, Vodafone, Altice), które dominują na portugalskim rynku telefonów komórkowych, oświadczyły, że nie będą używać technologii Huawei w swoich podstawowych sieciach 5G, mimo że rząd nie zakazał chińskiej grupie dostarczania infrastruktury krytycznej. Minister infrastruktury Pedro Nuno Santos powiedział w 2020 roku agencji Reuters, że „nie ma żadnych problemów „a priori” z żadnym producentem”[116]. Według najnowszych informacji, wciąż nie ma sprzeciwu rządu, ale żaden z operatorów, nie współpracuje z Huawei w budowie sieci 5G.
Rumunia (stanowisko raczej negatywne – zmiana na negatywne)
Rumunia prawdopodobnie wykluczy Huawei z kontraktów na budowę sieci 5G. Wskazują na to przygotowywane przepisy, które zgodnie z postanowieniami wspólnej amerykańsko-rumuńskiej deklaracji o bezpieczeństwie 5G, eliminują dostawców, którzy nie wykazują etycznego zachowania korporacyjnego i nie podlegają przejrzystemu porządkowi prawnemu. Zarówno prezydent Klaus Iohannis, jak i jego sojusznicy w centroprawicowym rządzie wielokrotnie wyrażali sprzeciw wobec udzielenia Huawei kontraktu na wdrożenie technologii 5G w Rumunii[117]. Prezydent w czerwcu 2021 roku podpisał ustawę, która skutecznie zabrania Chinom i Huawei udziału w rozwoju sieci telekomunikacyjnych 5G, ze względów bezpieczeństwa[118]. Co ciekawe, w 2022 roku na budowę sieci nie zezwolono też Noki[119]. Rumunia wybrała do współpracy Ericssona[120].
Słowacja (raczej negatywne – bez zmian)
W 2019 roku ówczesny premier Peter Pellegrini powiedział, że Słowacja nie uważa chińskiego dostawcy telekomunikacyjnego Huawei za zagrożenie dla bezpieczeństwa[121]. Czterech słowackich operatorów komórkowych decyduje o dostawcach przyszłej sieci 5G[122]. Jak dotychczas dwóch z nich wybrało ofertę Ericssona i Nokię[123]. W październiku 2020 roku, władze Słowacji zdecydowały się na podpisanie z USA, rezolucji w sprawie bezpieczeństwa sieci 5G[124]. Narodowy Urząd Bezpieczeństwa opracowuje dekret w sprawie środków bezpieczeństwa sieci 5G[125].
Słowenia (raczej negatywne – zmiany na neutralne)
Słowenia i USA podpisały w sierpniu 2020 roku, wspólną deklarację w sprawie 5G której celem jest powstrzymanie niezaufanych dostawców usług telekomunikacyjnych[126], co wskazywało na możliwe wykluczenie Huawei z budowy sieci 5G w Słowenii. Główny operator telekomunikacyjny w Słowenii Telekom Slovenije w 2022 roku razem z Ericssonem uruchomili pierwszy komercyjną sieć 5G w Słowenii[127]. W lutym 2022 roku słoweński parlament głosami opozycji odrzucił projekt ustawy o komunikacji elektronicznej, który wykluczyłby z rynku dostawców wysokiego ryzyka[128]. W związku z tym, Komisja Europejska złożyła pozew przeciwko Słowenii za brak transpozycji dyrektywy UE o komunikacji elektronicznej[129]. Uchwalona we wrześniu 2022 roku nowa ustawa o łączności elektronicznej, nie zabrania Huawei współpracy w budowie sieci 5G i nie stanowi takich przesłanek ku temu[130]. Huawei za sprawą działań lobbingowych[131], jak na razie skutecznie próbuje utrzymać szansę na współpracę ze Słowenią w budowie sieci 5G.
Szwajcaria (stanowisko raczej pozytywne – bez zmian)
Rzecznik Urzędu Komunikacji (OFCOM) powiedział, że zgodnie z obowiązującą podstawą prawną rząd nie ma możliwości wpływania na pozyskiwanych dostawców sprzętu przez operatorów sieci[132]. Mimo to kwestia współpracy z Huawei była podjęta przez Zgromadzenie Federalne, które uznało, że dywersyfikacja operatorów jest korzystna oraz nie ma dowodów na działalność szpiegowską chińskiego koncernu[133]. Jeden ze szwajcarskich operatorów, Sunrise współpracuje przy 5G w Huawei[134]. Pozostałe dwa, czyli Salt i Swisscom, współpracują z Nokią[135] i Ericssonem[136]. Co warto dodać, Szwajcaria posiada setki anten 5G w kraju[137], co czyni ją jednym z pionierów wdrażania sieci 5G na świecie. W 2021 roku, operator Sunrise UPC wdrożył anteny Huawei BladeAAU Pro w swojej sieci 5G w Szwajcarii[138].
Szwecja (stanowisko negatywne – bez zmian)
Anders Ygeman, szwedzki minister ds. energii i rozwoju cyfrowego, „nie widzi problemu z korzystaniem przez operatora Tele2 z technologii 5G Huawei”[139]. Chińska firma technologiczna Huawei nie zostanie automatycznie wykluczona z procesu przetargowego, ale każda firma, która chce wziąć udział w przetargu, musi najpierw zostać sprawdzona przez szwedzkie siły zbrojne i służby bezpieczeństwa[140].
Jednak według najnowszych informacji z października 2020 roku Urząd poczty i Telekomunikacji Szwecji poinformował, że w budowaniu sieci 5G w Szwecji zakazane będzie korzystanie ze sprzętu chińskich koncernów telekomunikacyjnych Huawei i ZTE lub ich dostawców. Do 2025 roku będzie musiał również zostać wycofany już używany w Szwecji sprzęt produkcji Huawei i ZTE[141]. Decyzja była następstwem opinii sił zbrojnych i służb bezpieczeństwa tego kraju, które określiły Chiny jako „jedno z największych zagrożeń dla Szwecji”[142]. W czerwcu 2022 roku, szwedzki sąd apelacyjny podtrzymał orzeczenie sądu niższej instancji zakazujące Huawei sprzedaży sprzętu 5G w tym kraju[143]. Chiński gigant nie odpuszcza i stawia Szwecję przed międzynarodowe centrum rozstrzygania sporów grupy banku światowego[144].
Węgry (stanowisko raczej pozytywne – zmiana na pozytywne)
W 2018 roku Huawei podpisało umowę o współpracy z rządem Węgier, w celu ulepszenia usług szerokopasmowych oraz sieci 5G[145]. Jak powiedział w 2019 roku minister innowacji i technologii Laszlo Palkovics, „dopóki nie zostanie udowodnione, że Huawei, Cisco lub jakakolwiek inna technologia stwarza jakiekolwiek zagrożenie dla naszej społeczności, czyli Węgier, NATO czy Unii Europejskiej, będziemy traktować technologię Huawei jak każdą inną technologię”[146]. W listopadzie tego samego roku minister spraw zagranicznych Peter Szijjarto powiedział, że Huawei będzie współpracował z Vodafone i Deutsche Telekom w węgierskim rozwoju sieci 5G[147]. Węgrzy nie podzielają negatywnych opinii na temat chińskiego koncernu. Huawei w Budapeszcie wybuduje swoje centrum badawczo-rozwojowe[148]. Pod koniec 2021 podpisali z chińską firmą protokół ustaleń w sprawie długoterminowej współpracy[149].
Wielka Brytania (stanowisko negatywne – bez zmian)
14 lipca 2020 roku brytyjski rząd podjął decyzję o wykluczeniu chińskiego koncernu Huawei z możliwości współtworzenia krajowej sieci telekomunikacyjnej 5G. Zgodnie z nowymi przepisami, od 31 grudnia 2020 roku zakup urządzeń 5G marki Huawei będzie całkowicie zakazany, a do końca 2027 roku ma natomiast nastąpić wyeliminowanie wszystkich komponentów, które zostały zakupione w okresie nieobjętym sankcjami. Decyzja zapadła na posiedzeniu Narodowej Rady Bezpieczeństwa (NSC) po przewodnictwem premiera Borisa Johnsona w oparciu o rekomendacje Narodowego Centrum Cyberbezpieczeństwa (NCSC)[150].
Wielka Brytania nie zmieniła swojego zdania odnoście Huawei. Brytyjczycy zamieszają usunąć wszystkie komponenty systemów produkcji Huawei[151]. Przedłużono jednak termin usunięcia sprzętu i usług z chińskiego dostawcy w podstawowych funkcjach sieciowych do 31 grudnia 2023 roku, z początkowej daty wyznaczonej na 28 stycznia 2023 roku [152].
Włochy (raczej negatywne – bez zmian)
Rząd włoski początkowo nie podjął decyzji o wykluczeniu Huawei z budowy sieci 5G. Trwała dyskusja w tej sprawie[153]. Największa włoska firma Telecom Italia (TIM) wykluczyła Huawei z przetargu na dostawę technologii 5G[154]. Wybrała ona Ericssona do współpracy przy sieci 5G[155]. Według doniesień z 2021 roku, Rzym negatywnie odnosił się do chińskiego producenta. Rząd wykorzystał swoje specjalne uprawnienia, aby zablokować Fastweb, który jest włoskim oddziałem Swisscom, możliwość zawarcia umowy na dostawę sieci 5G przez Huawei, prosząc Fastweb o dywersyfikację dostawców[156]. Po początkowo twardym stanowisku wobec Huawei, rząd Włoch w 2021 roku zezwolił na współpracę z włoskim oddziałem Vodafone przy tworzeniu jego własnej sieci 5G[157]. Mimo wszystko Telecom Italia tego samego roku, miała w planach anulowanie kontraktu z Huawei[158].
[1] https://ine.org.pl/stanowiska-panstw-zachodu-i-wybranych-firm-w-tych-panstwach-dotyczace-wspolpracy-z-huawei-w-ramach-rozwoju-sieci-5g/
[2] https://www.politico.eu/article/us-china-huawei-europe-market/
[3] https://www.reuters.com/article/us-austria-5g-huawei-tech-idUSKBN1ZJ10R
[4] https://www.reuters.com/article/huawei-europe-austria/austria-calls-for-european-stance-on-huawei-to-ensure-competition-idUKL5N2086S7
[5] https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=20011678
[6] https://www.euractiv.com/section/5g/news/austria-to-also-rely-on-huawei-in-5g-rollout/
[7] https://www.euractiv.com/section/5g/news/belgian-cybersecurity-agency-finds-no-threat-from-huawei-as-us-increase-pressure/
[8] https://www.brusselstimes.com/news/belgium-all-news/121568/belgium-will-not-join-uk-in-banning-huawei-from-its-telecom-networks/
[9] https://www.hln.be/ihln/belgie-zet-huawei-niet-aan-de-deur~abb1615c/?referer=https%3A%2F%2Fwww.brusselstimes.com%2F
[10] https://www.reuters.com/article/us-orange-nokia-security-5g-idUSKBN26U0YY?taid=5f804d3d8911f900016cdeea&utm_campaign=trueAnthem:+Trending+Content&utm_medium=trueAnthem&utm_source=twitter
[11] http://www.themobileglobe.com/5g-in-bulgaria-economic-and-technological-challenges-and-national-security-implications/
[12] https://www.reuters.com/article/us-czech-security/chinas-huawei-excluded-from-czech-tax-tender-after-security-warning-idUSKCN1PO10G
[13] https://www.dw.com/en/us-signs-5g-security-deal-with-bulgaria-north-macedonia-and-kosovo/a-55381594
[14] https://www.dw.com/pl/bu%C5%82garia-europejska-brama-dla-chin/a-62653760
[15] https://ecfr.eu/publication/let-a-thousand-contacts-bloom-how-china-competes-for-influence-in-bulgaria/
[16] https://insidetelecom.com/ericsson-wins-first-5g-deal-in-croatia/
[17] https://www.ericsson.com/en/news/2021/9/a1-opts-for-ericsson-5g-core-in-croatia-and-bulgaria
[18] https://cyprus-mail.com/2019/02/27/%CE%BC%CF%84%CE%BD-cyprus-and-huawei-cooperate-for-5g-roll-out-in-cyprus/
[19] https://knews.kathimerini.com.cy/en/news/cyprus-readies-launch-of-5g-bid
[20] https://www.financialmirror.com/2021/02/01/cyprus-joins-5g-era/
[21] https://balkaninsight.com/2021/12/07/data-dominance-in-cyprus-a-chinese-outpost-inside-the-eu/
[22] Tamże.
[23] https://www.zdnet.com/article/czech-cyber-security-agency-warns-huawei-and-zte-products-pose-security-threat/
[24] https://www.state.gov/joint-statement-on-united-states-czech-republic-joint-declaration-on-5g-security/
[25] https://www.reuters.com/article/czech-telecoms-5g/update-1-czech-telecoms-group-cetinchooses-ericsson-for-5g-network-idINL8N2HA380
[26] https://uk.reuters.com/article/telecoms-5g-denmark/denmark-wants-5g-suppliers-from-closely-allied-countries-says-defence-minister-idUSC7N2B2016
[27] https://www.thelocal.dk/20190319/denmarks-tdc-shuns-chinas-huawei-for-5g-rollout
[28] https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/denmark-passes-law-to-screen-foreign-investments-for-security-risks/articleshow/82428065.cms
[29] https://warsawinstitute.org/pl/o-chinach-w-raporcie-wywiadu-estonii/
[30] https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/united-states-estonia-joint-declaration-5g-security/
[31] https://icds.ee/wp-content/uploads/2020/08/ICDS-Brief_Between-the-Chinese-Dragon-and-American-Eagle-5G-development-in-the-Baltic-states_August-2020.pdf
[32] https://www.riigiteataja.ee/en/eli/ee/Riigikogu/act/528052020005/consolide
[33] https://news.err.ee/1143507/huawei-plans-to-challenge-estonia-5g-ban oraz https://news.err.ee/1608414737/legislation-barring-huawei-5g-tech-passes-riigikogu
[34] https://www.nokia.com/about-us/news/releases/2021/07/14/nokia-builds-5g-standalone-network-extension-for-estonian-cyber-range/
[35] https://www.ericsson.com/en/news/2020/11/estonia-switches-on-5g
[36] https://venturebeat.com/2018/06/28/finlands-elisa-is-second-carrier-to-launch-worlds-first-5g-network/
[37] https://www.reuters.com/article/finland-5g-idINL1N2IN1O4
[38] https://ec.europa.eu/growth/tools-databases/tris/en/index.cfm/search/?trisaction=search.detail&year=2021&num=137&mLang=PL
[39] https://www.telko.in/finowie-chca-kontrolowac-tylko-rdzen-sieci-5g
[40] https://www.globaltimes.cn/content/1209308.shtml
[41] https://www.huawei.com/en/news/2022/3/huawei-annual-report-2021
[42] https://www.reuters.com/article/us-france-huawei-5g-security-exclusive-idUSKCN24N26R
[43] https://www.reuters.com/business/media-telecom/orange-picks-nokia-rollout-standalone-5g-france-2022-02-28/ oraz https://www.ericsson.com/en/news/3/2022/orange-france-selects-ericsson-for-its-5g-converged-charging-solution
[44] https://www.bnnbloomberg.ca/france-s-huawei-ban-begins-to-kick-in-with-purge-in-urban-areas-1.1570288
[45] https://www.ekathimerini.com/news/248241/greece-to-wait-for-commission-report-before-deciding-on-5g-says-minister/
[46] https://www.ericsson.com/en/press-releases/2020/3/cosmote-greece-selects-ericsson-5g
[47] https://asia.nikkei.com/Spotlight/Huawei-crackdown/Greece-joins-anti-Huawei-camp-as-US-seals-stronger-ties
[48] https://www.ericsson.com/en/press-releases/2020/12/ericsson-brings-5g-to-greece-with-wind-hellas
[49] https://www.cosmote.gr/cs/otegroup/en/nea_ependysh_yphresion5g.html
[50] https://www.telepolis.pl/wiadomosci/wydarzenia/5g-grecja-pozary-lasow-wczesne-wykrywanie
[51] https://www.expansion.com/empresas/tecnologia/2019/12/06/5de9788e468aebe15a8b45fb.html
[52] https://business-review.eu/tech/first-security-certification-granted-to-huawei-in-spain-211249
[53] https://www.reuters.com/markets/deals/telefonica-buys-ericsson-5g-equipment-replace-some-huawei-gear-2021-12-27/
[54] https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/SR22_03/SR_Security-5G-networks_EN.pdf
[55] https://www.lamoncloa.gob.es/lang/en/gobierno/news/Paginas/2022/20220428_cybersecurity-law.aspx
[56] https://www.scmp.com/news/world/europe/article/3004389/dutch-security-agency-warns-against-using-undesirable-chinese
[57] https://www.dw.com/en/eu-leaders-we-wont-follow-trumps-huawei-ban/a-48768000
[58] https://www.overons.kpn/en/news/2018/kpn-shell-and-partners-test-industrial-5g-applications-in-the-port-of-rotterdam
[59] https://warsawinstitute.org/huawei-scandal-netherlands-diminishes-prospects-europe/
[60] https://nltimes.nl/2021/05/21/huawei-blocked-core-5g-networks-major-dutch-providers
[61] https://newsroom.t-mobile.nl/wereldwijde-koploper-5g-en-beste-klantervaring-door-nieuwe-samenwerking/
[62] https://www.irishexaminer.com/news/arid-40023479.html
[63] https://www.cnbc.com/2020/09/11/irish-telco-eir-says-it-will-stick-with-huawei.html
[64] https://www.siliconrepublic.com/comms/huawei-eir
[65] https://www.irishexaminer.com/news/munster/arid-40751043.html
[66] https://www.independent.ie/business/technology/government-to-address-security-of-telecoms-network-41086361.html
[67] https://www.huawei.com/en/news/2019/2/Huawei-Icelandic-Operator-Nova-Agreement-5G-Testing
[68] https://www.chinadaily.com.cn/a/202005/06/WS5eb2279da310a8b2411539f4.html
[69] https://prepaid-data-sim-card.fandom.com/wiki/Iceland
[70] https://www.intelligentcio.com/eu/2019/05/15/siminn-and-ericsson-move-towards-5g-and-massive-iot-in-iceland/
[71] https://www.ericsson.com/en/news/3/2022/siminn-mila-and-ericsson-to-build-the-backbone-of-icelands-telecom-infrastructure
[72] https://www.visir.is/g/20201998191d
[73] https://www.irishexaminer.com/news/munster/arid-40751043.html
[74] https://www.vsd.lt/wp-content/uploads/2019/02/2019-Gresmes-internetui-EN.pdf
[75] https://www.dw.com/en/huaweis-plans-in-lithuania-under-threat-after-spying-allegations/a-47859040
[76]https://www.baltictimes.com/lithuanian_defmin_says_decisions_on_huawei_technologies_must_be_made_at_nato__eu_level/
[77] https://www.state.gov/united-states-republic-of-lithuania-memorandum-of-understanding-on-5g-security/
[78] http://www.wilnoteka.lt/artykul/siec-5g-juz-na-litwie-ruszylo-testowanie
[79] https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1417429/lithuania-bans-unreliable-technologies-from-its-5g-network
[80] https://www.bbc.com/news/technology-58652249
[81] https://www.ft.com/content/ecfa39a3-bd85-4674-a0b9-96ad84934e31
[82] https://today.rtl.lu/news/luxembourg/a/1559647.html
[83] https://paperjam.lu/article/huawei-ou-pas-huawei-coeur-lux
[84] https://www.lightreading.com/5g/proximus-dumps-huawei-in-luxembourg-too/d/d-id/766126
[85] https://warsawinstitute.org/pl/kontrwywiad-lotwy-o-chinach/
[86] https://www.state.gov/joint-statement-on-united-states-latvia-joint-declaration-on-5g-security/
[87] https://www.c4isrnet.com/battlefield-tech/2021/04/01/could-latvia-become-natos-5g-military-test-hub/
[88] https://www.politico.eu/article/down-to-14-1-estonia-and-latvia-quit-chinas-club-in-eastern-europe/
[89] http://www.xinhuanet.com/english/2018-07/14/c_137324156_2.htm
[90] http://www.xinhuanet.com/english/2018-07/14/c_137324156.htm
[91] https://insidetelecom.com/melita-first-to-launch-nation-wide-5g-network-in-malta/
[92] https://www.mobileworldlive.com/featured-content/top-three/nokia-is-go-with-new-5g-contract-in-malta/
[93] https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-11-27/merkel-calls-for-high-5g-security-but-no-full-huawei-ban
[94] https://www.handelsblatt.com/politik/international/beziehungen-zu-china-altmaier-warnt-vor-konsequenzen-wegen-sicherheitsgesetz-in-hongkong/25996370.html?ticket=ST-4999987-dm09r7Cw5GeKuXefWTeA-ap
[95] https://warsawinstitute.org/pl/bitwa-o-5g-w-niemczech/
[96] https://www.welt.de/politik/deutschland/article216111500/5G-Netzausbau-Huawei-besitzt-kaum-Chancen-auf-Beteiligung.html
[97] https://www.bloombergquint.com/china/merkel-resists-full-ban-on-huawei-making-germany-an-outlier
[98] https://www.bmi.bund.de/SharedDocs/pressemitteilungen/DE/2021/05/it-sicherheitsgesetz.html
[99] https://www.euractiv.com/section/digital/news/eu-countries-keep-different-approaches-to-huawei-on-5g-rollout/
[100] https://www.handelsblatt.com/technik/cybersecurity/it-sicherheit-bundesregierung-droht-huawei-mit-rauswurf/28541284.html
[101] https://www.reuters.com/article/us-norway-huawei-tech/norway-considering-whether-to-exclude-huawei-from-building-5g-network-idUSKCN1P31LJ
[102] https://www.newsinenglish.no/2019/02/04/norways-pst-warns-against-huawei/
[103] https://www.newsinenglish.no/2019/12/13/ericsson-wins-over-huawei-in-norway/
[104] https://www.tnp.no/norway/tech/swedish-ericsson-will-build-norways-5g-technology?fbclid=IwAR0GjmlpsJEHGvg63zGLgTP4czObCkCS25Kzaojl9PnsmsOyHXmJncxMmC8
[105] https://www.nokia.com/about-us/news/releases/2022/07/05/nokia-wins-five-year-nationwide-5g-deal-with-ice-norway/
[106] https://www.telegraph.co.uk/news/2020/07/15/europe-must-stand-america-5g/
[107] https://warsawinstitute.org/pl/polska-o-krok-blizej-od-wyeliminowania-huawei-z-sieci-5g/
[108] https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/u-s-poland-joint-declaration-5g/
[109] https://finanse.wp.pl/bedzie-lex-anty-huawei-to-oznaczaloby-gospodarcza-wojne-z-chinami-6682533193083392a
[110] https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12337950/katalog/12716639#12716639
[111] https://cyfrowa.rp.pl/opinie-i-komentarze/art36026661-to-juz-7-wariant-nowelizacji-ustawy-o-krajowym-systemie-cyberbezpieczenstwa
[112] https://spidersweb.pl/plus/2021/10/siec-5g-w-polsce-juz-sie-zbliza-juz-puka-do-naszych-drzwi-wraz-z-wykluczeniem-huawei-i-panstwowym-operatorem
[113] https://www.nokia.com/about-us/news/releases/2022/03/22/nokia-extends-partnership-with-t-mobile-polska-in-ten-year-deal/
[114] https://www.nokia.com/about-us/news/releases/2022/06/07/nokia-wins-ten-year-network-expansion-deal-with-orange-polska/
[115] https://www.parkiet.com/technologie/art36469051-nokia-przejmie-czesc-sieci-orange-polska-od-huawei
[116] https://www.reuters.com/article/us-huawei-5g-portugal-exclusive-idUSKCN24V22L
[117] https://balkaninsight.com/2020/08/05/romanian-conditions-for-5g-race-would-rule-out-huawei/
[118] https://www.reuters.com/business/media-telecom/romanian-president-signs-bill-into-law-ban-huawei-5g-2021-06-11/
[119] https://www.reuters.com/business/nokia-says-has-launched-legal-challenge-5g-exclusion-romania-2022-03-31/
[120] https://www.mobileworldlive.com/featured-content/top-three/ericsson-gets-green-light-for-romania-5g/
[121] https://www.reuters.com/article/us-usa-china-huawei-slovakia-idUSKCN1PO1TO
[122] https://martes-specure.com/2020/03/07/slovak-operators-decide-on-5g-suppliers/
[123] https://spectator.sme.sk/c/20698014/slovakia-may-get-5g-network-between-2020-and-2022.html
[124] https://www.tasr.sk/tasr-clanok/TASR:20201023TBB00055
[125] https://www.nbu.gov.sk/2020/08/06/stat-a-mobilni-operatori-na-bezpecnosti-5g-sieti-nam-zalezi/index.html
[126] https://www.scmp.com/news/china/article/3097304/us-secretary-state-mike-pompeo-secures-slovenia-support-clean-network
[127] https://www.ericsson.com/en/press-releases/2020/8/telekom-slovenije-and-ericsson-roll-out-first-5g-commercial-network-in-slovenia
[128] https://www.euractiv.com/section/politics/short_news/opposition-in-slovenia-defeats-governments-anti-huawei-bill/
[129] https://www.total-slovenia-news.com/politics/10295-last-week-in-slovenia
[130] https://sloveniatimes.com/new-electronic-communications-act-passed/
[131] https://cepa.org/chinese-influence-in-slovenia/
[132] https://www.swissinfo.ch/eng/safe-bet-_5g-tests-switzerland-s-limits-on-cybersecurity/45298646
[133] https://www.parlament.ch/en/ratsbetrieb/suche-curia-vista/geschaeft?AffairId=20193051
[134] https://www.huawei.com/en/news/2019/2/switzerland-first-5g-sunrise-commercial-march
[135] https://www.thefastmode.com/technology-solutions/12001-swiss-operator-salt-hits-4-5gbps-in-5g-trial-in-3-5ghz-frequency-band-with-nokia
[136] https://www.rcrwireless.com/20180907/5g/swisscom-ericsson-complete-key-5g-test-switzerland
[137] https://map.geo.admin.ch/?topic=funksender&lang=en&bgLayer=ch.swisstopo.pixelkarte-farbe&layers=ch.bakom.mobil-antennenstandorte-5g,ch.bakom.radio-fernsehsender,ch.bakom.mobil-antennenstandorte-gsm,ch.bakom.mobil-antennenstandorte-umts,ch.bakom.mobil-antennenstandorte-lte&catalogNodes=403,408&layers_visibility=true,false,false,false,false&E=2616067.13&N=1213541.70&zoom=0
[138] https://www.huawei.com/en/news/2021/9/huawei-sunrise-bladeaau-pro
[139] http://www.xinhuanet.com/english/2020-05/26/c_139089821.htm
[140] https://news.cgtn.com/news/2020-02-09/No-Huawei-ban-as-Sweden-takes-next-step-toward-5G-rollout-NW5TURnjws/index.html
[141] https://tvn24.pl/biznes/ze-swiata/szwecja-zakazuje-wykorzystywania-sprzetu-huawei-i-zte-w-budowie-sieci-5g-4726093
[142] https://www.reuters.com/article/us-sweden-huawei/sweden-bans-huawei-zte-from-upcoming-5g-networks-idUSKBN2750VZ
[143] https://www.reuters.com/business/media-telecom/swedish-court-upholds-ban-huawei-sale-5g-gear-2022-06-22/
[144] https://icsid.worldbank.org/cases/case-database/case-detail?CaseNo=ARB/22/2
[145] https://emerging-europe.com/business/huawei-seals-hungarian-5g-partnership/
[146] https://www.reuters.com/article/us-hungary-telecoms-huawei-idUSKBN1XF12U
[147] Tamże.
[148] https://www.wirtualnemedia.pl/centrum-prasowe/artykul/huawei-otworzyl-nowe-centrum-badawczo-rozwojowe-w-budapeszcie
[149] https://developingtelecoms.com/telecom-technology/enterprise-ecosystems/12205-hungary-huawei-sign-mou-on-long-term-cooperation.html
[150] https://warsawinstitute.org/pl/brytyjska-siec-5g-bez-udzialu-huawei/
[151] https://biznesalert.pl/wielka-brytania-mysli-o-usunieciu-huawei-do-konca-2027-roku/ dostęp: 8.04.2022
[152] https://www.reuters.com/business/media-telecom/uk-extends-deadline-remove-huawei-equipment-5g-network-core-2022-10-13/
[153] https://www.reuters.com/article/us-huawei-italy-5g-network/italy-government-to-discuss-security-of-key-networks-huawei-in-5g-sources-idUKKCN26F2PZ
[154] https://www.reuters.com/article/us-huawei-italy-idUSKCN24L0IM
[155] https://www.ericsson.com/en/news/2019/7/tim-5g-goes-live-in-italy-with-ericsson
[156] https://uk.reuters.com/article/us-huawei-italy-5g/italy-vetoes-5g-deal-between-fastweb-and-chinas-huawei-sources-idUKKBN2782A5
[157] https://www.reuters.com/technology/italy-gives-vodafone-5g-deal-with-huawei-conditional-approval-sources-2021-05-31/
[158] https://www.reuters.com/technology/telecom-italia-looking-drop-huawei-italy-5g-network-sources-2021-04-29/
Foto: Wikimedia Commons
DOŁĄCZ DO GRONA NASZYCH DARCZYŃCÓW!
Z otrzymanych funduszy sfinansujemy powstanie kolejnych publikacji.
Możliwość wsparcia to bezpośrednia wpłata na konto Instytutu Nowej Europy:
95 2530 0008 2090 1053 7214 0001 tytułem: „darowizna na cele statutowe”
Comments are closed.