W dniach 17-18 lutego br. w Brukseli odbył się szósty wspólny szczyt UE i Unii Afrykańskiej (UA). Jego głównymi tematami były wsparcie dla państw afrykańskich w zakresie szczepień przeciwko Covid-19 i postpandemicznej odbudowy ich gospodarek. Unijne wsparcie w tym zakresie ma stanowić przeciwwagę dla rosnących wpływów Chin i Rosji na omawianym kontynencie.
Postanowienia Szczytu
Szczyt zdominowała kwestia szczepień przeciw Covid-19. W jego konkluzjach zapisano, że w 2022 r. UE dostarczy do Afryki 450 mln dawek szczepionek mRNA. Ogłoszono też, że zgodnie ze schematem WHO Egipt, Kenia, Nigeria, RPA, Senegal i Tunezja będą pierwszymi państwami afrykańskimi, które otrzymają technologię niezbędną do ich produkcji. Ponadto tegoroczne wsparcie ze strony UE dla realizacji procesu szczepień w Afryce ma wynieść 3 mld euro.
UE dąży do odgrywania ważniejszej niż dotychczas roli w Afryce
UE zamierza mobilizować swoje państwa członkowskie do udzielenia dobrowolnego wsparcia procesu postpandemicznej odbudowy afrykańskich gospodarek. Jego docelowa kwota ma wynieść 100 mld dol. w 2022 r. Pomoc ma być dystrybuowana za pośrednictwem UA. Dotychczas udało się przeznaczyć na ten cel 13 mld dol. Ponadto do 2030 r. UE ma przeznaczyć 150 mld euro na inwestycje w energetykę, transport, cyfryzację, elektryfikację, edukację i służbę zdrowia w Afryce w ramach Agendy UA 2063.
Pozostałe konkluzje szczytu zostały określone w sposób mniej konkretny. Wskazano w nich m.in. na konieczność podjęcia wspólnej walki z rajami podatkowymi, praniem brudnych pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, a także uznano potrzebę wzmocnienia współpracy naukowej i rozszerzenia programu Erasmus+ o kraje afrykańskie. UE ma przeznaczyć także środki w ramach pomocy rozwojowej na wsparcie prywatnej przedsiębiorczości w Afryce oraz promować budowę Afrykańskiego Kontynentalnego Obszaru Wolnego Handlu. UE i UA mają również kontynuować realizację działań wskazanych w Memorandum of Understanding z 2018 r., dot. Pokoju, Bezpieczeństwa i Zarządzania, polegające na wspólnej walce z terroryzmem i szkoleniu w tym zakresie oraz doposażaniu w niezbędne wyposażenie wojsk i służb bezpieczeństwa państw afrykańskich. W celu z jednej strony ograniczenia skali nieuregulowanej migracji, a z drugiej wyeliminowania łamania praw człowieka w ramach walki z tym zjawiskiem, zrewitalizowana ma zostać grupa zadaniowa UA-UE-ONZ. Służyć temu mają też inwestycje w edukację. Co więcej, UE zadeklarowała udzielanie wsparcia w transformacji energetycznej w Afryce, w tym poparcie dla organizacji szczytu COP 27 w listopadzie br. w egipskich Sharm-el-Sheik.
Współpraca UE z państwami Afrykańskimi przynosi najlepsze efekty w zakresie zwalczania terroryzmu i nieuregulowanej migracji
Wyzwania dla UE
UE dąży do odgrywania ważniejszej niż dotychczas roli w Afryce. Jej wpływy słabną jednak na rzecz Chin – dokonujących na tym kontynencie ekspansji gospodarczej – a także Rosji, która buduje swoją pozycję poprzez wysyłanie do kolejnych państw najemników z tzw. Grupy Wagnera. Chiny są największym zagranicznym inwestorem na kontynencie od 2010 r., natomiast rosyjscy najemnicy współuczestniczyli w operacjach na terenie Republiki Środkowo-Afrykańskiej, Sudanu, Madagaskaru i Mozambiku, a obecnie kontrolują część pól naftowych we wschodniej Libii. Co więcej, rosyjskie siły aktualnie udzielają wsparcia nowym władzom w Mali, które z końcem stycznia wydaliły ze swojego terytorium ambasadora Francji. Przewagami chińsko-rosyjskiego aliansu nad UE w relacjach z afrykańskimi rządami są: wyższa akceptacja ryzyka, większa tolerancja dla reżimów autorytarnych oraz sprawniejsze wykorzystywanie mechanizmów korupcji. Wiarygodność Chin i Rosji zwiększa też fakt, iż w przeszłości państwa nie uczestniczyły w procesie kolonizacji terenów afrykańskich. Koncentracja Szczytu UE-UA na kwestii szczepionek ma również znaczenie w kontekście rywalizacji z Chinami i Rosją. Preparaty wspomnianych państw zostały najszybciej dostarczone do państw afrykańskich w 2021 r. W wielu krajach szczepienia nimi rozpoczęto już w styczniu 2021 r.
Wyzwaniem dla UE jest też pogodzenie potrzeb rozwojowych Afryki z ekologiczną transformacją kontynentu. Obecnie tylko 42% afrykańskich gospodarstw domowych jest zelektryfikowana. Położenie nowych linii elektrycznych i efektywne wytworzenie prądu dla obszarów obecnie go pozbawionych stwarza pokusę inwestowania m.in. w niskoemisyjne źródła energii. Podobnie konieczność budowy nowych dróg i miast nie sprzyja redukcji emisji CO₂. Jednocześnie w interesie UE jest budowa instalacji OZE w Afryce. Oprócz realizacji celów klimatycznych, zwiększa ona również możliwości eksportu afrykańskiego gazu do UE, zmniejszając jej zależność w tym zakresie od Rosji.
Współpraca UE z państwami Afrykańskimi przynosi najlepsze efekty w zakresie zwalczania terroryzmu i nieuregulowanej migracji. W latach 2010-2020 liczba ataków terrorystycznych na terenie UE zmniejszyła się z 245. do 118., natomiast w latach 2015-2021 liczba nielegalnych przekroczeń granic UE na szlakach prowadzących z Afryki zmalała z 947 tys. do 103 tys.
JEŻELI DOCENIASZ NASZĄ PRACĘ, DOŁĄCZ DO GRONA NASZYCH DARCZYŃCÓW!
Z otrzymanych funduszy sfinansujemy powstanie kolejnych publikacji.
Możliwość wsparcia to bezpośrednia wpłata na konto Instytutu Nowej Europy:
95 2530 0008 2090 1053 7214 0001 tytułem: „darowizna na cele statutowe”.
Źródło zdjęcia głównego: European Commission.
Comments are closed.