Ustawa o ustanowieniu gwarancji prawnych i socjalnych dla obywateli RP zamieszkałych w Ukrainie

W czwartek 28 lipca Rada Najwyższa Ukrainy w drugim czytaniu przyjęła projekt ustawy o ustanowieniu gwarancji prawnych i socjalnych dla obywateli RP zamieszkałych w Ukrainie. Jest on odpowiedzią na polską ustawę z 12 marca 2022 roku: „O pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa”. Projekt poparło jednogłośnie 283 deputowanych, nikt nie był przeciw i nikt się nie wstrzymał. By ustawa weszła w życie, wymagany był podpis prezydenta Ukrainy. Projekt ustawy został złożony przez prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego 11 lipca.

„Dzisiaj Ukraina poprzez ten akt i poprzez gest prezydenta składa symboliczne zaproszenie: »Wy jesteście tutaj na szczególnych prawach witani«. Niechże to też będzie dla nas jakimś znakiem, w tych wszystkich sprawach, o których mówić często trudno” – mówił tego samego dnia prezydent Polski Andrzej Duda.

Projekt otrzymał status pilnego, co oznacza, że musiał on trafić pod obrady maksymalnie w ciągu czternastu dni. Werchowna Rada zajęła się nim jednak znacznie szybciej.

W poniedziałek 18 lipca parlamentarny komitet opiniujący projekt Zełenskiego zarekomendował szybszą niż zwykle ścieżkę legislacyjną. Podjęto decyzję, by „jednorazowo odstąpić” od regulaminu Rady Najwyższej i tym samym skrócić o połowę (tj. o siedem dni) przewidywany czas na zgłaszanie projektów alternatywnych. Członkowie komitetu opiniujący projekt zwracali uwagę na aktualność i społeczne znaczenie ustawy zarówno w aspekcie krajowym, jak i międzynarodowym oraz podkreślali, że przyjęcie tej inicjatywy ustawodawczej przyczyni się do realizacji zasady wzajemności w stosunkach między narodem ukraińskim i polskim.

Zgodnie z treścią ustawy przewiduje się zapewnienie obywatelom RP i członkom ich rodzin – małżonkom i dzieciom (niezależnie od obywatelstwa) przybyłym na Ukrainę z RP możliwość legalnego pobytu na terytorium Ukrainy przez 18 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Obywatele Polski legalnie przebywający na terytorium Ukrainy będą mieli prawo do zatrudnienia oraz prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Ukrainy na takich samych zasadach jak obywatele Ukrainy, czyli bez zezwolenia na pracę cudzoziemców. Będą mogli także uzyskać ukraiński identyfikator podatkowy.

Polakom będzie też przysługiwać ochrona socjalna, która obejmuje prawo do wsparcia w przypadku całkowitej, częściowej lub czasowej utraty zdolności do pracy, utraty żywiciela rodziny, bezrobocia z powodu okoliczności od nich niezależnych, zgodnie z ustawodawstwem i umowami międzynarodowymi Ukrainy. Możliwe będzie również otrzymywanie pomocy z Funduszu Ochrony Socjalnej Osób Niepełnosprawnych, a także opieki medycznej na takich samych zasadach jak obywatele Ukrainy.

Polscy studenci będą mogli studiować na ukraińskich uczelniach na takich samych zasadach jak Ukraińcy. Będą także mieli możliwość korzystać z praw do otrzymywania stypendiów czy pomocy finansowej. Ponadto, obywatele Polski, którzy posiadają kwalifikacje lekarza, pielęgniarki, opiekuna medycznego lub położnej, uzyskane na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej, będą mogli prowadzić działalność zawodową na terytorium Ukrainy przez 18 miesięcy.

Projekt ustawy ma w głównej mierze wyraz symboliczny. Taki zresztą był zamysł. Realizuje on zasadę wzajemności oraz wyraża wdzięczność narodowi polskiemu za solidarność i wsparcie udzielone w czasie wojny z Rosją. Niemniej, można przypuścić, że władze Ukrainy w pewnym stopniu liczą, że te wprowadzone gwarancje prawne i socjalne zachęcą Polaków, szczególnie przedsiębiorców, do lokowania inwestycji oraz otwierania oddziałów firm na terenie Ukrainy. Tym samym, w sposób bezpośredni lub pośredni (poprzez płacenie podatków) zaangażują się w odbudowę Ukrainy po wojnie.

Foto: Ukraine Presidency/ Keystone Press Agency