Artykuł w skrócie
- Ataki terrorystyczne w Federacji Rosyjskiej w latach 2015-2019, były związane działalnością Państwa Islamskiego oraz podjęciem przez nich współpracy z rebeliantami z Kaukazu.
- Centrum zmagań terrorystów z Rosją stał się muzułmański Dagestan, w którym doszło do kilkudziesięciu ataków terrorystycznych.
- Ze względu na bezpieczeństwo międzynarodowe, zarówno D. Trump, jak W. Putin przyznali, że zwalczanie terroryzmu może stanowić wspólną platformę dla poprawy napiętych stosunków między Rosją a Stanami Zjednoczonymi.
- W 2019 roku FSB rozbiło 78 międzynarodowych komórek terrorystycznych działających na terytorium Rosji.
- Należy zwrócić uwagę na to, jak rosyjski rząd może wykorzystać działania o charakterze antyterrorystycznym (a następnie czynność stricte kontrterrorystyczne) w ramach realizacji własnych celów.
Przez ostatnie 10 lat Rosja zmaga się z terroryzmem międzynarodowym. Co ważniejsze, ulega on ciągłym ewolucjom, na stałe destabilizując bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Działalność na jej terytoriach rozpoczęły nowo powstałe grupy terrorystyczne, zwiększył się napływ zwolenników terroryzmu (proces ten wcześniej był widziany głównie na Bliskim Wschodzie i w Afryce – m.in. Państwo Islamskie i Al.-Kaida oraz w Azji Środkowej – np. Islamski Ruch Turkiestanu Wschodniego) oraz zaktywizowały się grupy separatystyczne i narodowościowe, wcześniej walczące w wojnach na Kaukazie. Efektem takich działań była seria ataków terrorystycznych w Federacji Rosyjskiej.
Autor nie porusza w swoim opracowaniu przyczyn wybuchu wojen czeczeńskich, systemu rządów Władimira Putina, kwestii ukraińskich i rosyjskich ugrupowań uczestniczących w konflikcie zbrojnym na Ukrainie oraz działań odwetowych i militarnych podejmowanych przez Federację Rosyjską w regionie Kaukazu. Powyższe tematy będą opracowywane w przyszłości.
Terroryzm w Federacji Rosyjskiej w XXI wieku
Jeszcze w 2012 roku, przed serią zamachów w Republice Francuskiej, trwający konflikt na Kaukazie Północnym był określany jako najbrutalniejszy w Europie. W starciach między siłami Federacji Rosyjskiej a terrorystami (sklasyfikowanymi w ten sposób przez rząd FR) ginęło w tym regionie od 700 do 800 osób rocznie. W latach 1991 – 2011 na terytorium Federacji Rosyjskiej zdarzyło się blisko 1500 ataków noszących znamiona terrorystycznych, które przeprowadziły grupy terrorystyczne i ugrupowania z Kaukazu.
Ataki terrorystyczne w Federacji Rosyjskiej w latach 2015-2019, były związane z pojawieniem się grup ekstremistycznych takich jak Al-Kaida i Państwo Islamskie (Islamic State of Iraq and the Levant, Islamic State of Iraq and Syria, ISIL, ISIS) oraz podjęciem przez nich współpracy z rebeliantami z Kaukazu Południowego i Północnego. Grupy terrorystyczne o charakterze międzynarodowym rozpoczęły swoją ekspansję na całe terytorium Federacji Rosyjskiej, mobilizując do działań antyterrorystycznych tamtejszy rząd. Analiza tych zjawisk jest także ze względu na konsekwencje dla innych państw, które bezpośrednio graniczą z Rosją, w tym na możliwe następstwa o charakterze terrorystycznym dla Polski.
| Global Terrorism Index/ Rok | Miejsce w Europie | Miejsce na świecie |
| 2014 | 1 | 11 |
| 2015 | 2 | 23 |
| 2016 | 3 | 30 |
| 2017 | 3 | 33 |
| 2018 | 4 | 34 |
| 2019 | 4 | 37 |
Źródło: opracowanie własne na podstawie: IEP, Global Terrorism Index 2019 – Measuring the impact of terrorism, Sydney 2019.IEP, Global Terrorism Index 2016 – Measuring the impact of terrorism, Sydney 2016. IEP, Global Terrorism Index 2014 – Measuring the impact of terrorism, Sydney 2014.
Jeśli spojrzeć na problem regionalnie, to w latach 2002 – 2017 w zdefiniowanym przez Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) regionie Eurazji (w skład, którego wchodzą: Afganistan, Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Kazachstan, Kirgistan, Mongolia, Republika Mołdawii, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina i Uzbekistan) oraz Rosji zdarzyły się 3 852 ataki, a zginęło w nich 2 430 osób. Jednocześnie Rosja razem z Ukrainą zanotowały 99% wszystkich przypadków śmierci poniesionej w wyniku zamachów terrorystycznych w omawianym regionie. W Federacji Rosyjskiej zarejestrowano także najszybszy w Europie oraz ósmy w kolejności na świecie wzrost liczby przypadków śmierci poniesionej w wyniku terroryzmu, ze średnią 70 osób ginących w atakach rocznie. Należy jednak podkreślić, że według Grupy Soufan (www.soufangroup.com) ponad 17 000 osób z 50 krajów podróżowało walczyć we wschodniej Ukrainie, przyłączając się zarówno do ukraińskich nacjonalistów, jak i prorosyjskich separatystów. Takowe działania również możnaby uznać za terrorystyczne.
Współczesne grupy terrorystyczne w Federacji Rosyjskiej
Wielu badaczy za najgroźniejszą grupę terrorystyczną w historii Rosji uznaje The Chechen Rebels (The Chechen Separatist Movement). Od 1999 do 2013 była ona odpowiedzialna za większość ataków określanych jako „terrorystyczne” na terytorium Federacji Rosyjskiej. Obecnie jej aktywność spadła. Kolejna organizacja terrorystyczna została utworzona 31 października 2007 roku przez jednego z liderów północnokaukaskich rebeliantów – Doku Umarowa. Zrezygnował on z pełnienia funkcji prezydenta Czeczeńskiej Republiki Iczkerii i powołał do życia Emirat Kaukaski(Caucasus Emirate) – islamistyczne quasi-państwo, które do dzisiaj jest bazową strukturą organizacyjną dla północnokaukaskich terrorystów. Według ekspertów proces powstawania struktur terrorystycznych rozpoczął się już w 1999 roku. Dżamaaty[1] funkcjonujące w: Dagestanie (dżamaat Szariat), Kabardyno-Bałkarii, Inguszetii (dżamaat Kalifat, dżamaat Taliban), Karaczajo-Czerkiesji i Północnej Osetii były ugrupowaniami, które przekształciły się później w Emirat Kaukaski. W grudniu 2009 roku Sąd Najwyższy Rosji zakazał działalności Emiratu Kaukaskiego, zaliczając go do grup terrorystycznych. Trzecią spośród najgroźniejszych współcześnie organizacji jest powstała w czerwcu 2015 roku Wilayat al-Qawqaz (Islamic State of Iraq and the Levant – Caucasus Province), na czele której stanął Rustam Asildarov, Wielu przywódców dżamaatów zobowiązało się do wierności nowo powstałej organizacji, przez co Państwo Islamskie wchłonęło dużą liczbę zwolenników Emiratu Kaukaskiego. Szacuje się, że do wojny w Syrii przeciwko Rosji dołączyło około 2800 bojowników z Czeczenii, Dagestanu, Inguszetii i Kabardyno-Bałkarii, a także z republik środkowoazjatyckich, takich jak Azerbejdżan, Kirgistan, Uzbekistan i Tadżykistan. Obecnie Federalna Służba Bezpieczeństwa Rosji (FSB), zgodnie z ustawodawstwem Federacji Rosyjskiej, uznaje za terrorystyczne 31 organizacji[2] o charakterze krajowym, międzynarodowym i zagranicznym.
W 2015 roku zagrożenie terroryzmem w Rosji uległo znacznej intensyfikacji. Nie tylko ze strony Czeczenów-Dagestańczyków i innych organizacji kaukaskich walczących o niepodległość, ale także ze strony Państwa Islamskiego. Gdy Rosja rozpoczęła we wrześniu 2015 roku ofensywę wojskową przeciwko rebeliantom w Syrii, od razu spotkało się to z odpowiedzią odłamu Al-Kaidy – organizacji Dżabhat an-Nusra (Front Obrony Ludności Lewantu, również Front an-Nusra w Syrii). Przywódca grupy terrorystycznej Abu Muhammad al-Julani wezwał wówczas do ataków odwetowych na rosyjskich obywateli znajdujących się w Syrii. Reakcja osób popierających organizację terrorystyczną była prawie natychmiastowa i już 13 października 2015 roku dwie rakiety uderzyły w ambasadę Rosji w Damaszku. Tym samym ugrupowania terrorystyczne, funkcjonujące dotychczas w Afryce i na Bliskim Wschodzie, rozpoczęły intensyfikację działań przeciwko Federacji Rosyjskiej.
W 2017 roku w Rosji i regionie Eurazji pojawiły się dwie kolejne groźne grupy. Pierwszą z nich była Kaukaska Prowincja Państwa Islamskiego (Islamic State of Iraq and the Levant – Caucasus Province), odpowiedzialna za pierwszy atak na rosyjską bazę wojskową w południowym Dagestanie, który zdarzył się 2 września 2015 roku. W wideo, które ukazało się w mediach społecznościowych, Abu Muhammad al-Adnani al-Shami[3] wezwał zwolenników ISIL (ISIS) na Kaukazie do przyłączenia się do walk na terenie Rosji. Powiedział, iż będą one skuteczniejsze niż sam przyjazd na Bliski Wschód, aby wspomóc terrorystów w Iraku i Syrii. Było to swego rodzaju novum, które bez wątpienia potęgowało możliwości terrorystów i jednocześnie pozwalało skutecznie indoktrynować zwolenników na odległość, zachęcając ich do ataków w kraju zamieszkania. Drugą grupą był oddział Al-Kaidy – Katibat Imam Shamil (Imam Shamil Battalion), określający siebie jako „Rycerze Islamu”. Batalion przyznał się do dokonania 3 kwietnia 2017 roku samobójczego ataku na metro w Petersburgu, między stacjami Sennaya Ploshchad i Tekhnologichesky Institut, w którym zginęło 15 osób, a 45 zostało rannych. Druga bomba została znaleziona na innej stacji metra i rozbrojona, zanim zdążyła wybuchnąć. Rosyjskie władze zatrzymały w związku z tym atakiem 11 osób i potwierdziły, że pochodziły one z Azji Środkowej. Obie grupy dokonały w 2017 roku najkrwawszych ataków w swojej historii, co wskazuje na zwiększoną obecność terroryzmu związanego z islamistami w Rosji i regionie Eurazji.
Tabela 2. Miejsce w rankingu wg Global Terrorism Index w latach 2002 – 2016 oraz w 2019 roku, opisujące funkcjonowanie państw w regionie Rosji i Azji w kontekście rozwoju terroryzmu
| Państwo | Miejsce na świecie w latach 2002–2016 | Miejsce na świecie w 2019 roku |
| Ukraina | 17. | 24. |
| Rosja | 33. | 37. |
| Tadżykistan | 72. | 50. |
| Kazachstan | 67. | 85. |
| Kirgistan | 79. | 87. |
| Armenia | 75. | 94. |
| Gruzja | 77. | 89. |
| Azerbejdżan | 95. | 103. |
| Mołdawia | 107. | 123. |
| Uzbekistan | 123. | 135. |
| Białoruś | 128. | 138. |
| Turkmenistan | 134. | 138. |
Źródło: opracowanie własne na podstawie: IEP, Global Terrorism Index 2017 – Measuring and understanding the impact of terrorism, Sydney 2017, s. 48. IEP, Global Terrorism Index 2019 – Measuring and understanding the impact of terrorism, Sydney 2019, s. 8-9.
Dziewięć z dwunastu krajów, Rosja i region Eurazji, oceniono wyżej, a dwa utrzymały ocenę „neutralną”. Pogorszyła się jedynie ocena Tadżykistanu. Mimo ogólnie mniejszej aktywności terrorystycznej, zauważono wzrost działalności ISIL (w latach 2015-2018 organizacja była odpowiedzialna za co najmniej 30 ataków, w wyniku których zginęło 90 osób). Co ważne, 72% ataków nie zostało przypisane żadnej grupie (chociaż część z nich nieoficjalnie przypisuje się czeczeńskim separatystom lub grupom, które biorą udział w konflikcie na Ukrainie).
Jeśli chodzi o zagranicznych bojowników w Syrii, to największa ich liczba pochodzi z Rosji, Tunezji, Jordanii, Arabii Saudyjskiej i Turcji. Według statystyk aż 5000 rekrutów było obywatelami Federacji Rosyjskiej. Ze względu na bliskość Turcji oraz Syrii, która ułatwia wzmożoną migrację, przeważnie rosyjskojęzycznymi terrorystami są osoby z Czeczenii i Dagestanu. Warto zwrócić uwagę na to, że w 2015 roku rosyjscy obywatele stanowili około ośmiu procent wszystkich bojowników walczących dla ISIS. Również język rosyjski był trzecim najczęściej używanym przez Państwo Islamskie, zaraz po arabskim i angielskim. Wskazuje to także na fakt, że rosyjski stał się jednym z głównych języków komunikacji międzynarodowej pomiędzy terrorystami. Główną tego przyczyną jest wzmożona aktywność organizacji ekstremistycznych na terytorium Rosji oraz w krajach sąsiadujących. Należy również wskazać, że blisko 1800 kobiet pochodzących z Rosji (ok. 1000, głównie z prowincji Czeczeni i Dagestanu) i regionu Euroazji walczyło w szeregach ISIL, z czego ok. 2% wróciło Rosji.
Dekada ataków terrorystycznych w Federacji Rosyjskiej
Ataki terrorystyczne w najnowszej historii Rosji nie różnią się od tych przeprowadzonych na terytorium Republiki Francuskiej, Belgii, czy Wielkiej Brytanii. Ich specyfika oraz sposób działania pozostaje niezmienny. Różni się tylko umotywowanie i teren działania sprawców. Terroryści, którzy podejmowali wcześniej działania na rzecz walki o niepodległość w regionie Kaukazu, teraz zdecydowali się na działania na całym terytorium Federacji Rosyjskiej. Są to głównie separatyści pochodzący z północnego regionu Kaukazu (zwanego także Przedkaukaziem). Wielu z tych rebeliantów zmieniło swoją długotrwałą kampanię terroru Rosji na rzecz wsparcia Państwa Islamskiego.
W 2015 roku centrum zmagań terrorystów z Rosją stał się muzułmański Dagestan, w którym doszło do kilkudziesięciu ataków terrorystycznych. Początkowo większość inspirowanych przez Państwo Islamskie ataków była przeprowadzana przeciwko rosyjskim siłom bezpieczeństwa. Oprócz zamachów na policję, ostrzeliwania hoteli i kościołów ISIS bezustannie wysyłało wiadomości oraz oświadczenia na portalach internetowych, nawołując do ciągłego atakowania Rosji. Terroryści wykorzystywali również Internet do przyznawania się do poszczególnych zamachów. Jednocześnie organizacja ponownie wezwała wszystkich zwolenników Państwa Islamskiego do rozpoczęcia samodzielnych ataków na terytorium Federacji.
Dekadę temu miał miejsce zamach bombowy w moskiewskim metrze. Do jego popełnienia przyznali się terroryści z Emiratu Kaukaskiego. Do wybuchów doszło na dwóch stacjach (Łubianka i Park Kultury), w odstępie około 40 minut. Zginęło co najmniej 40 osób, a ponad 100 zostało rannych. Już wówczas przywódca Emiratu Kaukazu, Doku Umarov, opublikowanym w Internecie w filmie stwierdził, że takie ataki w Rosji będą kontynuowane, o ile państwa muzułmańskie w regionie Północnego Kaukazu nie będą miały zapewnionej niepodległości.
Muzułmański Związek Religijny w Rosji wielokrotnie publicznie potępiał terroryzm i ekstremizm jako działania niemające poparcia w Islamie. W odpowiedzi na ataki terrorystyczne w moskiewskim metrze najwyższy Mufti Rosji, Talgat Tajuddin, powiedział, że: społeczności muzułmańskie Rosji piętnują tych, którzy odważają się popełnić te barbarzyńskie nieludzkie zbrodnie.
24 stycznia 2011 roku o godzinie 16:30 doszło do ataku bombowego na międzynarodowe lotnisko Domodiedowo, które jest zlokalizowane 42 kilometry na południowy wschód od centrum Moskwy. Ówcześnie było to największe lotnisko w Rosji, zdolne obsłużyć ponad 20 milionów pasażerów rocznie (obecnie liczba ta wzrosła do 30 milionów, ale na pierwszym miejscu w kraju znajduje się Szeremetiewo z ruchem na poziomie 40 milionów pasażerów rocznie). 8 lutego 2011 roku do ataku przyznała się organizacja terrorystyczna Emirat Kaukaski (Kavkazskiy Emirat)[4], za pośrednictwem nagrania wideo udostępnionego w Internecie przez jej przywódcę Doku Umarova. Do samobójczego zamachu, którego dokonał Magomed Yevloyev, doszło w międzynarodowej hali przylotów. W wyniku ataku zginęło 37 osób, a 173 – zostały ranne. Komitet Śledczy Federacji Rosyjskiej rok po ataku na lotnisko Domodiedowo ustalił, że zamachu dokonała grupa Emirat Kaukaski. Rok po ataku oskarżono 17 osób z tej organizacji terrorystycznej. Ostatecznie w 2013 roku Sąd Okręgowy w Moskwie skazał Islama i Ileza Yandiyevów oraz Bashira Khamkhoyeva na dożywocie za dostatecznie zamachowcowi materiałów wybuchowych, pomoc w przedostaniu się z Kaukazu Północnego oraz zorganizowanie dla niego pobytu w Moskwie. Na karę 10 lat pozbawienia wolności skazano brata terrorysty-samobójcy – Ahmeda Yevloyeva. Łącznie w latach 1992-2011 terroryści z Kaukazu Północnego przeprowadzili 749 ataków bombowych.
29 grudnia 2013 roku doszło do samobójczego zamachu na stacji kolejowej Wołgograd-1 w mieście Wołgograd, w obwodzie wołgogradzkim, położonym w południowej Rosji. W wyniku ataku zginęło 18 osób (w tym dwóch zamachowców), a co najmniej 44 zostały ranne. Atak nastąpił około godziny 12:45 czasu moskiewskiego. Bomba zawierała równowartość 10 kilogramów trotylu. Ataku dokonała organizacja terrorystyczna z Dagestanu. Dwa miesiące wcześniej w Wołgogradzie zbombardowano dwa autobusy.
W październiku 2015 roku rosyjski samolot lecący z Szarm el-Szejk w Egipcie do Petersburga rozbił się w północnej części półwyspu Synaj. Władze rosyjskie stwierdziły, że katastrofa została spowodowana przez urządzenie wybuchowe na pokładzie samolotu. W wyniku ataku terrorystycznego zginęli wszyscy pasażerowie Metrojet Flight 9268, który był międzynarodowym lotem czarterowym obsługiwanym przez rosyjskie linie lotnicze Kogalymavia (oznaczone jako Metrojet). 31 października 2015 roku o godzinie 6:13 czasu lokalnego Airbus A321-231 obsługujący lot został zniszczony przez bombę niedługo po jego odlocie z międzynarodowego lotniska w Szarm el-Szejk, w drodze na lotnisko Pułkowo w Rosji. Łącznie zginęły 224 osoby, w tym 212 obywateli Rosji (7 osób załogi), 4 obywateli Ukrainy i jedna osoba z Białorusi. Zamach został przygotowany przez organizację terrorystyczną ISIS która przyznała się do przeprowadzenia ataku.
3 kwietnia 2017 roku doszło do ataku terrorystycznego przy użyciu materiału wybuchowego w metrze w Petersburgu, pomiędzy stacjami Sennaya Ploshchad i Tekhnologichesky Institut. W związku z tym incydentem łącznie 15 osób (w tym sprawca) zginęło, a co najmniej 50 zostało rannych. Materiał wybuchowy znajdował się w teczce niesionej przez sprawcę Akbarzhona Jalilova, obywatela rosyjskiego urodzonego w Kirgistanie. Był on związany z Imam Shamil Battalion (jest to kaukaski/rosyjski odłam Al-Kaidy) Tego samego dnia Petersburg odwiedzał prezydent Rosji Władimir Putin.
27 grudnia 2017 roku w supermarkecie w Petersburgu zdetonowano bombę, która zraniła 13 osób. Był to samodzielnie zbudowany ładunek, który umieszczono w jednej z szafek w sklepie. Żadna z organizacji terrorystycznych nie przyznała się do tego ataku. Władimir Putin określił ten wybuch jako akt terrorystyczny.
4 maja 2018 roku w Niżny Nowogród mężczyzna zaczął strzelać do Policji podczas kontroli. W wyniku ataku trzech policjantów zostało rannych, a zamachowiec został zabity. W trakcie śledztwa ustalono, że pochodził on z organizacji Państwo Islamskie.
Ze względu na bezpieczeństwo międzynarodowe, zarówno Donald Trump, jak Władimir Putin przyznali w 2017 r., że zwalczanie terroryzmu może stanowić wspólną platformę dla poprawy napiętych stosunków między Rosją a Stanami Zjednoczonymi. W grudniu 2019 roku W. Putin podziękował D. Trumpowi za przekazanie informacji nt. planowanych ataków terrorystycznych w Petersburgu. Wg informacji przekazanych przez Federalną Służbę Bezpieczeństwa, 27 grudnia zatrzymano dwóch Rosjan, którzy mieli przygotowywać atak podczas noworocznych obchodów. Kreml oświadczył, że zarówno prezydent Putin jak i Trump planują utrzymać dwustronną współpracę na rzecz zwalczania terroryzmu (relacje pomiędzy Waszyngtonem a Moskwą są napięte z powodu sporów dotyczących Ukrainy i Syrii oraz zarzutów dla Rosji jakoby ingerowała w amerykańskie wybory prezydenckie). Należy też wskazać, że informacje z Rosji były również przekazywane do USA, jak np. w 2011 roku, kiedy FSB ostrzegło FBI, że rosyjski imigrant Tamerlan Tsarnaev może być związany z grupami dżihadystycznymi. Amerykańska służba sprawdziła ten wątek, ale zamknęła sprawę z powodu braku dowodów. Dwa lata później Tsarnaev i jego brat Dzhokhar zdetonowali bomby (własnej roboty) podczas maratonu w Bostonie. W ataku zginęły 3 osoby, a 264 zostało rannych.
Źródło : opracowanie własne na podstawie: Fondation Pour L’Innovation Politique, Les attentats islamistes dans le monde 1979-2019, Paris 2019. Grafika przedstawia ataki terrorystyczne w wybranych państwach w Europie. Procent zabitych obliczono na podstawie oznaczonych państw.
Ustawodawstwo antyterrorystyczne w Federacji Rosyjskiej
Największe ataki terrorystyczne w Federacji Rosyjskiej z przełomu XX i XXI wieku, które wymusiły na władzach rosyjskich doskonalenie systemu antyterrorystycznego oraz utworzenie regulacji prawnych, to: zamachy w Budionnowsku (1995 r.), Władykaukazie (1999 r.), na moskiewskiej Dubrowce (2002) oraz pierwszy atak w metrze moskiewskim (2002 r.) Już pod koniec lat 90., XX wieku z inicjatywy Rosji, powołano Centrum Antyterrorystyczne Wspólnoty Państw Niepodległych. Jego głównym zadaniem było opracowanie instrumentów prawnych, pozwalających na międzynarodową (w ramach WNP) współpracę na rzecz walki z terroryzmem. Warto zauważyć, że to Federacja Rosyjska była inicjatorem utworzenia Regionalnej Struktury Antyterrorystycznej (RATS) w ramach Szanghajskiej Organizacji Współpracy[5]). Powołano ją na szczycie, który odbył się w Taszkencie w Uzbekistanie w dniach 16–17 czerwca 2004 roku. 21 kwietnia 2006 roku SCO ogłosiła plany zwalczania transgranicznych przestępstw oraz walkę z terroryzmem.
Pierwsza ustawa regulująca walkę z terroryzmem na terytorium Federacji Rosyjskiej obowiązywała w latach 1998–2006. Definiowała ona regulacje prawne i podstawy organizacyjne zwalczania terroryzmu. W 2006 roku, ze względu na wzmożoną aktywność grup terrorystycznych i rozwój sytuacji na Kaukazie, uchwalano ustawę o przeciwdziałaniu terroryzmowi. Akt prawny wszedł w życie 6 marca 2006 roku. Na mocy nowelizacji z 5 maja 2014 roku zredefiniowano pojęcie aktu terrorystycznego: „Akt terrorystyczny to dokonanie eksplozji, podpalenia lub innych czynności zastraszających ludność i stwarzających niebezpieczeństwo zgładzenia człowieka, przyczynienia się do znaczącego materialnego uszczerbku lub innych ciężkich następstw w celu destabilizacji funkcjonowania organów władzy lub organizacji międzynarodowych lub wpływu na podejmowanie przez nie decyzji, a także grożenie spełnieniem wymienionych działań w tym celu” (Kaj, 2016, s. 205).
Co ważne, rosyjski ustawodawca wskazuje, iż w celu zwalczania terroryzmu możliwe jest użycie Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Może się to wiązać z: zatrzymaniem statku powietrznego, działaniami na morzach i wodach należących do FR oraz na wodach otwartych w celu ochrony jej transportów morskich, uczestnictwem w specjalnych operacjach kontrterrorystycznych, a także podjęciem szczególnych działań poza granicami kraju w przypadku zagrożeń dla Federacji lub wsparcia wojsk stacjonujących w regionach narażonych na ataki terrorystyczne.
Ponadto rosyjskie ustawodawstwo antyterrorystyczne staje się coraz bardziej surowe. W 2016 roku zaimplementowano nowe prawo – „Yarovaya law” – które narzuca zwiększenie nadzoru nad danymi FSB, odpowiedzialność karną za niezgłoszenie planowania przestępstwa terrorystycznego oraz karę więzienia (nawet dla osób w wieku 14 lat) za ekstremizm, terroryzm i udział w masowych zamieszkach. Poprawki Yarovaya wprowadzają także zakaz prozelityzmu, modlenia się lub rozpowszechniania materiałów religijnych poza „specjalnie wyznaczonymi miejscami” takimi jak oficjalnie uznane instytucje religijne. Definicje są na tyle niejasne, że wiele z nich można swobodnie interpretować. Zatem rosyjskie służby mogą aresztować wszystkie osoby podejrzewane o działalność terrorystyczną.
Niezwykle ważnym w procesie badania zagrożeń wydaje się sposób charakteryzowania terroryzmu przez Rosję. Według tamtejszej definicji terroryzm to grożenie osobom i organizacjom lub stosowanie przemocy wobec nich poprzez zniszczenie (również uszkodzenie) majątku, obiektów oraz działanie mogące spowodować śmierć. Rząd Rosji ustalił również, że grupy takie jak Hamas i Hezbollah nie są organizacjami terrorystycznymi, ponieważ:
- nie podejmują działalności, która zmierza do zmiany konstytucyjnego ustroju państwa poprzez stosowanie metod terrorystycznych,
- nie mają związku z grupami ekstremistycznymi z Kaukazu Północnego.
Niezwykle istotnym w akcjach antyterrorystycznych podejmowanych przez Federację Rosyjską przeciwko grupom terrorystycznym, jest ich dotychczasowe doświadczenie w działaniach wojennych podczas konfliktów zbrojnych. Rosja już wcześniej angażowała się w zwalczanie terroryzmu, który jest współcześnie określany jako religijny (islamistyczny). Początkowo Federacja doświadczyła ataków ze strony separatystów (których określiła mianem terrorystów) w ogarniętym wojną północnym regionie Kaukazu. Było to podczas tłumienia wojen niepodległościowych Czeczenii w latach 1994–1996 i 1999–2007, a następnie w latach 2008–2015 w trakcie tłumienia wieloetnicznego ugrupowania powstańczego dżihadu Emiratu Kaukaskiego (miał on być w zamierzeniu państwem, w skład którego, oprócz Czeczenii, miały wejść również Dagestan, Inguszetia, Osetia, Kabardo-Bałkaria i Karaczajo‑Czerkiesja). Emirat Kaukaski został uznany za organizację terrorystyczną przez Stany Zjednoczone i Federację Rosyjską.
Mając na uwadze rozwój systemu antyterrorystycznego w Rosji, warto wziąć pod uwagę również przyczyny jego powstania. Aż do dzisiaj kontrowersje wywołuje fakt, iż nie jest znany pełny przebieg zamachów terrorystycznych na szkołę w Biesłanie z 2004 roku. Upominały się o to niektóre władze, rodziny ofiar oraz niezależni eksperci. Śledztwo, które prowadzi rosyjska prokuratura generalna, jest wciąż otwarte. W 2009 roku w tamtejszej prasie pojawiły się informacje, że atak został przygotowany przez rosyjskie służby bezpieczeństwa, jednocześnie ujawniono listę powiązań służb z terrorystami. Wskazano, iż głównym motywem władz rosyjskich było dążenie do wzmocnienia uprawnień służb oraz chęć wzmocnienia kontroli wojskowej w regionie. Uzasadnione wątpliwości budzi dodatkowo fakt, że przed atakami zatrzymano co najmniej 11 terrorystów, pobrano od nich odciski palców, a następnie wypuszczono. Niewyjaśnioną kwestią jest także sposób dotarcia do szkoły w Biesłanie 32 terrorystów, ponieważ podczas przejazdu z Inguszetii na terytorium Osetii Północnej zatrzymał ich tylko jeden patrol milicji (który zamachowcy obezwładnili), a był to region nadzwyczaj strzeżony. Nigdy w historii Rosji atak terrorystyczny na taką skalę się nie powtórzył.
Oprócz tego, co jest również istotne z punktu widzenia podejmowania przez Rosję działań antyterrorystycznych, atmosfera międzynarodowa po zamachach z 11 września 2001 roku w Stanach Zjednoczonych pomogła Federacji Rosyjskiej w osiągnięciu taktycznego zbliżenia z Zachodem (w ramach wspólnego zwalczania terroryzmu) oraz usprawiedliwiła w oczach świata zdecydowane działania na Kaukazie.
Zagrożenia terrorystyczne w Federacji Rosyjskiej
Istnieje niebezpieczeństwo, że komórki terrorystyczne składające się z powstańców dżihadystów, którzy pozostali w dotkniętym wojną regionie północnego Kaukazu, zwłaszcza w Dagestanie i Czeczenii, będą próbować przeprowadzać ataki terrorystyczne w całej Rosji. Współcześnie najbardziej aktywną grupą pozostaje dagestański odłam tzw. Państwa Islamskiego. Ze względu na stałe prowadzenie działań w Syrii oraz nieustabilizowaną sytuację na południu kraju Federacja Rosyjska musi na bieżąco monitorować zmieniające się trendy oraz presje w regionach konfliktów zbrojnych.
Potencjalne zagrożenie stwarzane przez „samotne wilki” lub „samozwańczych terrorystów”, którzy przyjechali do Rosji, a zdecydowali się wspierać organizacje terrorystyczne, może stanowić współcześnie największe wyzwanie dla rosyjskiego rządu. Jest to związane z masowymi wyjazdami obywateli rosyjskich na Bliski Wschód, ich indoktrynacją, a następnie powrotem do Rosji i podejmowaniem przez nich działań o charakterze terrorystycznym. Dokładna liczba takich osób nie jest znana, ale służby bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej mają świadomość, jakie zagrożenie może ze sobą nieść indywidualna działalność terrorystyczna na terytorium kraju. Kluczowe w tym aspekcie pozostaje ustalenie, w jaki sposób (za pomocą jakich środków i narzędzi) oraz gdzie może zostać dokonany zamach. Jednym z głównych sposobów kontaktowania się terrorystów i omawiania poszczególnych celów są internetowe sieci społecznościowe oraz platformy do gier. Są w nich udostępniane materiały szkoleniowe, a także zachęcające i mobilizujące do ataków. Dzięki temu indoktrynowani terroryści mają stały kontakt ze swoim zwierzchnikiem w Afryce lub na Bliskim Wschodzie. Dlatego też weryfikacja wszystkich poszlak oraz źródeł wymaga stałego zaangażowania rosyjskich służb. Rosyjski rząd bierze również pod uwagę podobne zagrożenia wynikające z ciągłej migracji i rozwoju cyberterroryzmu.
Mimo że liczba ofiar walk w północnym Kaukazie zmniejszyła się w ostatnich pięciu latach, to nadal dochodzi tam do ataków i potyczek pomiędzy grupami rebeliantów oraz siłami rosyjskimi w republikach Dagestanu, Czeczenii, Inguszetii i Kabardyno-Bałkarii. Rosyjski rząd jest świadomy, że zagrożenie terroryzmem może szybko wzrosnąć, jeśli nastąpi eskalacja przemocy i konfliktów w północnym Kaukazie. Dlatego też rosyjskie oddziały antyterrorystyczne prowadzą działania w tych regionach stale, na bieżąco monitorując pojawiające się zagrożenia.
Co również istotne, politykom z kaukaskich republik autonomicznych może w pewnym stopniu zależeć na utrzymaniu realnego poziomu zagrożeń terrorystycznych, ponieważ w negocjacjach z rządem rosyjskim jest to istotny argument na rzecz zwiększenia dofinansowań. Pomoc finansowa, a tym samym zwielokrotnione wsparcie z Moskwy, było zauważalne zwłaszcza podczas ataków, które miały miejsce w Inguszetii i Dagestanie.
Od początku 2017 roku rosyjskie siły bezpieczeństwa podejmują działania profilaktyczne w największych miastach kraju, w tym w Moskwie, Petersburgu, Niżnym Nowogrodzie i Stawropolu. Są one ukierunkowane na ochronę transportu publicznego, miejsc o dużym natężeniu ruchu oraz imprez masowych. Wiąże się to z oddelegowaniem policji i żołnierzy do patrolowania ulic, a także z wydzielaniem stref wzmożonych kontroli, które umożliwią utrzymanie bezpieczeństwa w krytycznych rejonach miast. Ważnym elementem jest także kontrola na granicy oraz współpraca międzynarodowa. Dotychczasowe doświadczenia związane z atakami terrorystycznymi na terytorium Rosji oraz powtarzające się groźby terrorystów są bez wątpienia podstawą do intensyfikacji ochrony. Jest to spowodowane głównie tym, że organizacje terrorystyczne, takie jak Al-Kaida i ISIS, wciąż wzywają w swoich oświadczeniach do przeprowadzania ataków na terytorium Rosji, nawołując do dołączenia do grup poprzez indywidualne zamachy.
W 2018 roku rosyjskie służby zapobiegły 6 atakom terrorystycznym. Dwa z nich miały zostać przeprowadzone w dzień wyborów prezydenckich, tj. 18 marca. Łącznie zatrzymano 189 podejrzanych i rozwiązano 12 komórek terrorystycznych. W 2017 roku rosyjskie służby bezpieczeństwa udaremniły 18 ataków terrorystycznych, z czego jeden miał być przeprowadzony 1 września, a inny – 31 grudnia. Według informacji przekazanej przez Narodowy Komitet Antyterrorystyczny w Moskwie, terroryści pochodzili głównie z Inguszetii, Dagestanu oraz Państwa Islamskiego. W październiku 2018 roku, po zatrzymaniu w Moskowie 18 osób (w tym 11 obywateli Rosji), którzy posiadali broń, materiały wybuchowe oraz flagi Państwa Islamskiego, dyrektor FSB A. Bortnikov zaznaczył, że międzynarodowe organizacje terrorystyczne próbują coraz częściej tworzyć swoje komórki w Rosji angażując jej obywateli.
W pierwszej połowie 2019 roku wykryto blisko 13 000 naruszeń ochrony antyterrorystycznej w kraju. Rosyjski polityk wskazał, że miejsca masowego pobytu ludności powinny w pełni odpowiadać charakterowi zagrożeń, środowisku operacyjnemu i być chronione poprzez efektywne wykorzystanie zasobów, sił i środków. Łącznie w 2019 roku rosyjskie służby zapobiegły około 21 atakom o charakterze terrorystycznym (tylko te działania antyterrorystyczne zostały ujawnione mediom)[6].
Jednocześnie w 2019 roku FSB miało rozbić 78 międzynarodowych komórek terrorystycznych działających na terytorium Rosji. Prawie wszystkie były związane z Państwem Islamskim. Największym zagrożeniem dla kraju mają być migracje terrorystów. Przemieszczają się oni trasą z Afganistanu przez Tadżykistan, Uzbekistan i Kazachstan aż do Rosji. A. Bortnikov wskazuje, że Chiny nie są chętne do podjęcia współpracy na rzecz migrujących terrorystów z Azji Środkowej, dlatego Rosja będzie dążyła do wzmocnienia bezpośredniej współpracy ze służbami z Tadżykistanu.
Członek prezydium Rady Stosunków Międzyetnicznych i jednocześnie zastępca dyrektora Instytutu Etnologii i Antropologii Rosyjskiej Akademii Nauk, Vladimir Zorin wskazywał, że nierówności społeczne i ekonomiczne, brak szans dla młodych ludzi oraz korupcja, tworzą środowisko, które umożliwia promowanie ekstremistycznych idei w Federacji Rosyjskiej. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się radykalnej ideologii, Zorin zaproponował zintensyfikowanie pracy edukacyjnej w przedszkolach i miejscach pracy, w tym na uczelniach wyższych oraz specjalnych placówkach edukacyjnych. Zaznaczył, że konieczna jest poprawa wskaźnika zatrudnienia, zwłaszcza w przypadku młodych ludzi, którzy opuszczają republiki Północnego Kaukazu w celu znalezienia pracy. W tym samym tonie wypowiedział się członek Prezydenckiej Rady ds. Społeczeństwa Obywatelskiego i Praw Człowieka, Alexander Brod. W wywiadzie dla Vestnika Kavkaza wskazał, że obecna sytuacja na Kaukazie jest trudna, gdyż powracają ludzie, którzy walczyli w radykalnych grupach w Syrii. Według rosyjskich organów ścigania rekrutacja do organizacji terrorystycznych wciąż trwa. Region Kaukazu Północnego jest strefą ryzyka, gdzie istnieje duża liczba grup ekstremistycznych. Niski poziom życia, brak organów sądowych oraz nieskuteczność władz miejskich i regionalnych, mają wpływ na stan bezpieczeństwa. Przypadkowe nie jest to, że tysiące młodych ludzi z regionu Północnego Kaukazu pojechały do Syrii. Według ekspertów, ten niebezpieczny trend może się rozprzestrzenić się na regiony Azji Środkowej. Ważnym jest zaangażowanie sił i środków w długofalową strategię walki z ekstremizmem, w której na pierwszym miejscu będą nie działania zbrojne, a edukacja i wsparcie dla młodych obywateli, celem zaoferowania im szansy rozwoju.
Zakończenie
Terroryzm jako zjawisko nieustannie powtarzające się, wciąż ewoluuje. Jego zmiany i regularność są nie do przewidzenia ze względu na szereg podmiotów wzajemnie na siebie oddziałujących. Niezwykle trudno jest określić rodzaj terroryzmu występującego w Federacji Rosyjskiej. Dotychczas najbardziej komponował się on swoją charakterystyką z pojęciem terroryzmu separatystycznego, określanego również jako antynacjonalistyczny lub narodowowyzwoleńczy. Od 2017 roku, kiedy na terytorium Rosji zaktywizowały się grupy islamskie, mamy do czynienia z terroryzmem religijnym.
Mimo aktywności organizacji terrorystycznych na terytorium Rosji, to obywatele kraju nie są ukierunkowani na działalność stricte dżihadystyczną w takim stopniu, jak miało to miejsce we Francji w latach 2014-2019. Muzułmanie stanowią około 10% populacji Federacji Rosyjskiej, ale dużą jej część tworzą osoby pochodzące z regionu Eurazji. Wyznawcy Allaha (zwłaszcza w Moskwie) są postrzegani jako osoby zasymilowane, mówiące w języku rosyjskim i przestrzegające zasad moralności.
Wydaje się, że rząd Federacji Rosyjskiej jest świadomy pojawiających się zagrożeń oraz konsekwencji, jakie może ponieść w wyniku kolejnych ataków terrorystycznych. Dotychczasowe doświadczenia oraz kolejne groźby skłaniają do ponownej analizy bieżących uwarunkowań oraz określenia celów działań antyterrorystycznych. Istotną kwestią pozostaje to, że zagrożenie jest powszechnie znane, a terroryści nie ukrywają, iż będą podejmować kolejne akcje przeciw Federacji Rosyjskiej.
Ważnym jest również zwrócić uwagę na praktykę, jak rosyjski rząd może wykorzystać działania o charakterze antyterrorystycznym (a następnie czynność stricte kontrterrorystyczne) w ramach realizacji własnych celów. Współcześnie nazywanie grupy (ludzi lub przeciwników) terrorystami stało się bardzo powszechne. Jest to jeden z rodzajów racjonalizowania działań o charakterze ofensywnym, które mogą zostać odebrane jako negatywne, w ramach osiągania swoich celów. Terroryzm bardzo łatwo wpisuje się w ogólną ideologię zwalczania niebezpieczeństw, pozwalając na podjęcie zdecydowanych akcji, które w bezpardonowy sposób zatrzymają jego eskalację. Dlatego też istotą w działaniach antyterrorystycznych i kontrterrorystycznych jest faktyczne określenie czym jest terroryzm i kim są terroryści. Z pierwszą formułą jest od zawsze problem, gdyż istnieje ponad 300 różnych definicji tego zjawiska. Drugi zbiór stanowią osoby reprezentujące negatywne działania, zmierzające do uczynienia krzywdy postronnym osobom (cywilom), co również nie egzemplifikuję w całości wybranych przedstawicieli organizacji (grup) w precyzyjny sposób określając ich jako terrorystów. W związku z tym urzędnicy w Federacji Rosyjskiej mogą zatrzymać kogoś pod zarzutem terroryzmu, jeśli tylko będzie istniało podejrzenie o taką działalność – Палка о двух концах.
Źródła:
11 killed, over 50 injured in St. Petersburg Metro blast.(2017, 4 kwietnia). Russia Today. Pobrane z: https://www.rt.com/news/383202-st-petersburg-blast-metro/.
A Year After St. Petersburg Subway Blast, Russia Says Probe Almost Finished. (2018, 3 kwietnia). Radio Free Europe Radio Liberty. Pobrane z: https://www.rferl.org/a/russia-peterburg-subway-bombing-probe-almost-finished/29141942.html.
Adamska-Rękawek, P. (2016). Terroryzm islamski w Europie. Islamofobia czy integracja? W: P. Sienkiewcz, P. Dela (red.). Metodologia badań bezpieczeństwa narodowego. T. VIII (10–21). Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
Amos, H. (2015, 8 czerwca). Investigators Turn on Moscow’s Domodedovo Airport. The Moscow Times. Pobrane z: https://www.themoscowtimes.com/2015/06/08/investigators-turn-on-moscows-domodedovo-airport-a47237.
Attaques dans l’Aude: Radouane Lakdim était fiché S depuis 2014. (2018, 23 marca). Le Figaro. Pobrane z: http://www.lefigaro.fr/actualite-france/2018/03/23/01016-20180323ARTFIG00222-qui-etait-redouane-lakdim-le-terroriste-presume-des-attaques-dans-l-aude.php.
Beslin, J., Ignjatijevic, M. (2017, 16 czerwca). Balkan foreign fighters: from Syria to Ukraine, European Union Institute for Security Studies, Brief – Issue, (20), 1–4.
Chechen warlord Doku Umarov admits Moscow airport bomb. (2011, 8 lutego). BBC News. Pobrane z: https://www.bbc.com/news/world-europe-12388681.
Dearden, L. (2015, 31 października) Egyptian plane crash: Isis claims militants downed Metrojet flight but officials find no evidence of attack.The Independent. Pobrane z: https://www.independent.co.uk/news/world/africa/egyptian-plane-crash-isis-claims-militants-downed-metrojet-flight-but-officials-find-no-evidence-of-a6716241.html.
Death Toll in St. Petersburg Terror Attack Rises to 15. (2017, 12 kwietnia). The Moscow Times. Pobrane z: https://www.themoscowtimes.com/2017/04/12/death-toll-in-st-petersburg-terror-attack-rises-to-15-a57707.
Designations of Foreign Terrorist Fighters. (2015, 29 września). U.S. State Department. Pobrane z: https://2009-2017.state.gov/r/pa/prs/ps/2015/09/247433.htm.
Ellyatt, H. (2017, 28 grudnia). Putin says St Petersburg supermarket bombing was an act of terrorism.CNCB. Pobrane z: https://www.cnbc.com/2017/12/28/putin-says-st-petersburg-supermarket-bombing-was-an-act-of-terrorism.html.
Grabowski, T. W. (2017). Terroryzm Północnokaukaski – źródła, przejawy i przeciwdziałanie zjawisku.Kraków: Ignatianum.
Griffin, A. (2017, 3 kwietnia). St Petersburg attacks: Isis celebrates explosions that killed 10 people. The Independent. Pobrane z: https://www.independent.co.uk/news/world/europe/st-petersburg-attacks-isis-russia-bombings-celebrate-islamic-state-response-a7664656.html.
Grotowicz, V. (2000). Terroryzm w Europie Zachodniej, Warszawa – Wrocław: PWN.
Hanoush, F. (2016, 14 września). Fighters from the Caucasus Join ISIS to Fight Russia. Atlantic Council. Pobrane z: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/syriasource/fighters-from-the-caucasus-join-isis-to-fight-russia.
Institute for Economics & Peace. (2014). Global Terrorism Index 2014 – Measuring and Understanding the Impact of Terrorism. Sydney: Institute for Economics & Peace.
Institute for Economics & Peace. (2017). Global Terrorism Index 2017 – Measuring and understanding the impact of terrorism, Sydney: Institute for Economics & Peace.
Institute for Economics & Peace. (2018). Global Terrorism Index 2018 – Measuring the impact of terrorism. Sydney: Institute for Economics & Peace.
Institute for Economics &Peace. (2015). Global Terrorism Index 2015 – Measuring and Understanding the Impact of Terrorism. Sydney: Institute for Economics & Peace
Institute for Economics & Peace. (2019). Global Terrorism Index 2019 – Measuring the impact of terrorism. Sydney: Institute for Economics & Peace.
International Crisis Group. (2012, 19 października). The North Caucasus: The Challenges of Integration (II), Islam, the Insurgency and Counter-Insurgency. Europe Report, 221, 1–40. Pobrane z: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/221-the-north-caucasus-the-challenges-of-integration-ii-islam-the-insurgency-and-counter-insurgency.pdf.
Joscelyn, T. (2015a, 13 października). Head of al Qaeda’s Syrian branch threatens Russia in audio message. FDD’s Long War Journal. Pobrane z: https://www.longwarjournal.org/archives/2015/10/head-of-al-qaedas-syrian-branch-threatens-russia-in-audio-message.php.
Joscelyn, T. (2015b, 2 września) Islamic State’s Caucasus ‘province’ claims first official attack on Russian forces, FDD’s Long War Journal. Pobrane z: http://www.derechos.org/peace/russia/doc/cauc30.html.
Joscelyn, T. (2017, 29 grudnia). Islamic State claims its men planted bomb at St. Petersburg supermarket, FDD’s Long War Journal. Pobrane z: https://www.longwarjournal.org/archives/2017/12/islamic-state-claims-its-men-planted-bomb-at-st-petersburg-supermarket.php.
Karpov, S. (2013, 29 grudnia). Suicide bomber kills at least 16 at Russian train station.Reuters. Pobrane z: https://www.reuters.com/article/us-russia-blast/suicide-bomber-kills-at-least-16-at-russian-train-station-idUSBRE9BS02S20131229.
Lia, B. (2005). Globalisation and the Future of Terrorism. Patterns and Predictions, London: Routledge.
Lokshina, T. (2016, 23 czerwca). Draconian Law Rammed Through Russian Parliament. Human Rights Watch. Pobrane z: https://www.hrw.org/news/2016/06/23/draconian-law-rammed-through-russian-parliament.
Mamok, R. (2010). Islam w Federacji Rosyjskiej. Pisma Humanistyczne (7), 81–95.
Mareschal, E., Piquet, C. (2018, 24 marca). Attaques dans l’Aude : une proche du suspect placée en garde à vue, Le Figaro. Pobrane z : http://www.lefigaro.fr/actualite-france/2018/03/23/01016-20180323LIVWWW00116-en-direct-aude-prise-d-otage-pres-de-carcassonne-des-crs-pris-pour-cible.php.
Mazurova, N. (2016). Russia’s Response to Terrorism History and Implications for U.S. Policy. American Security Project, October 2016.
Mohyeldin, A., Eremenko, A., Smith, A. (2015, 18 listopada). Metrojet Crash: Egypt Detains Airport Workers, $50M Reward Offered. NBC News. Pobrane z: https://www.nbcnews.com/storyline/russian-plane-crashes-in-the-sinai/metrojet-crash-egypt-detains-airport-workers-50m-reward-offered-n464676.
Moscow Domodedovo Airport suffers traffic dip but prepares for growth.(2018, 6 września). Centre for Aviation. Pobrane z: https://centreforaviation.com/analysis/reports/moscow-domodedovo-airport-suffers-traffic-dip-but-prepares-for-growth-433580.
Moscow Responds to Shelling of Russian Embassy in Syria. (2015, 13 października). Pobrane z: https://www.telesurenglish.net/news/UPDATE-Moscow-Responds-to-Shelling-of-Russian-Embassy-in-Syria-20151013-0008.html.
Mullen, J., Cullinane, S., Shoichet, C. (2015, 3 listopada). Russian plane crash in Egypt: It’s too early to determine cause, officials say. CNN. Pobrane z: https://edition.cnn.com/2015/11/02/africa/russian-plane-crash-egypt-sinai/.
No survivors in 'tragic scene’: A Russian Airliner crashes into Sinai killing all 224 people on board. (2015, 31 października).South China Morning Post. Pobrane z: https://www.scmp.com/news/world/article/1874381/russian-airliner-crashes-egypts-sinai-peninsula-carrying-224-people.
Olech, A. K.(2018). Nowa ustawa antyterrorystyczna w Republice Francuskiej. Wiedza Obronna XLV(1–2), 65–73.
Organisation for Economic Co-operation and Development, Supporting Eurasia countries in their reform efforts. Pobrane z: https://www.oecd.org/eurasia/countries.
Paraszczuk, J. (2015, 3 października). IS’s North Caucasus Affiliate Calls For Recruits To Join It In Daghestan, Radio Free Europe Radio Liberty. Pobrane z: https://www.rferl.org/a/islamic-state-north-caucasus-affiliate-call-for-recruits-daghestan/27285024.html.
Putin calls for new tactics to fight terrorism. (2019, 6 marca). TASS – Russian News Agency http://tass.com/politics/1047664.
Religious Composition by Country. (2012, 18 grudnia). The Pew Research Center. Pobrane z: http://www.pewforum. org/2012/12/18/table-religious-composition-by-country-in-percentages.
Roth, A. (2013, 11 listopada).Russia: Four Are Sentenced for Airport Attack. The New York Times. Pobrane z: https://www.nytimes.com/2013/11/12/world/europe/russia-four-are-sentenced-for-airport-attack.html.
Roth, A. (2017, 27 grudnia). Bomb in St. Petersburg supermarket that injured 10 was attempted murder, police say. The Washington Post. Pobrane z: https://www.washingtonpost.com/world/europe/bomb-in-st-petersburg-supermarket-that-injured-10-was-attempted-murder-police-say/2017/12/27/57ef2b28-eb2c-11e7-956e-baea358f9725_story.html?utm_term=.9ece8f974c34.
Russia jails four over 2011 Domodedovo airport bombing. (2013, 11 listopada). BBC News. Pobrane z: https://www.bbc.com/news/world-europe-24896447.
Russia Prevented 6 Terrorist Attacks in 2018, FSB Chief Claims. (2018, 10 kwietnia).The Moscow Times. Pobrane z: https://www.themoscowtimes.com/2018/04/10/russia-prevented-6-terrorist-attacks-2018-fsb-chief-claims-a61107.
RIA, Случаи предотвращения терактов в России в 2019-2020 годах. (2020, 22 marca). https://ria.ru/20200322/1568976434.html
Sinai, J. (2015). The Terrorist Threats Against Russia and its Counterterrorism Response Measures. Connections, 14(4), 95–102.
Souleimanov, E., Dirtych, O. (2008). The internationalization of Russian-Chechen Conflict: Myth and Reality. Europa-Asia Studies, 60(7), 1199–1222.
The Economist Intelligence Unit Limited. (2019). Democracy Index 2018. Pobrane z: https://www.eiu.com/topic/democracy-index
Vatchagaev, M. (2015a, 14 lutego). Caucasus Emirate and Islamic State Split Slows Militant Activities in North Caucasus. Eurasia Daily Monitor, 12(29). Pobrane z: https://jamestown.org/program/caucasus-emirate-and-islamic-state-split-slows-militant-activities-in-north-caucasus-2/#.VOKW5vmUe4Y.
Vatchagaev, M. (2015b, 18 czerwca). What Caused the Demise of the Caucasus Emirate? Eurasia Daily Monitor, 12(114). Pobrane z: https://jamestown.org/program/what-caused-the-demise-of-the-caucasus-emirate-2/#.VYNxKfmqqko.
Vatchagaev, M. (2015c, 26 czerwca). Two North Caucasus Rebel Leaders Face Off in Islamic State–Caucasus Emirate Dispute. Eurasia Daily Monitor, 12(120). Pobrane z: https://jamestown.org/program/two-north-caucasus-rebel-leaders-face-off-in-islamic-state-caucasus-emirate-dispute-2/#.VZCIX_mqqkp.
Vestnik Kavkaza, How to defeat radicalism in North Caucasus, (2018, 15 luty). Pobrane z: http://vestnikkavkaza.net/articles/How-to-defeat-radicalism-in-North-Caucasus.html,
Williams, B. G. (2016). Inferno in Chechnya. The Russian Chechen Wars, the Al Qaeda Myth and the Boston Marathon Bombing. New Hampshire: Dartmouth College Press.
Williams, B., Souza, R. (2018). The Islamic State Threat to the 2018 FIFA World Cup. CTCSentinel 11(5), 1–11.
Wojciechowski, S. (2009). Terroryzm. Analiza pojęcia.Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 1, 54–60.
Xiaodong, Z. (2012). The Shanghai Cooperation Organisation and Counter-Terrorism Cooperation, Stockholm-Nacka: Institute for Security & Devolpment Policy.
Федеральная
служба безопасности Российской Федерации. (2019). Единый федеральный список организаций, в том числе иностранных и международных
организаций, признанных в соответствии с законодательством Российской Федерации
террористическими. Pobrane z:
http://www.fsb.ru/fsb/npd/terror.htm.
[1] Zgromadzenia muzułmanów utworzone w celu wspólnego studiowania nauk islamu. Termin może się odnosić do meczetu, uniwersytetu lub organizacji.
[2] Stan na 14 marca 2020 roku.
[3] Był oficjalnym rzecznikiem i starszym przywódcą Państwa Islamskiego (ISIS).
[4] Organizacja dżihadystyczna działającą w południowo-zachodnim regionie Federacji Rosyjskiej. Jej zamiarem było usunięcie rosyjskiej obecności z północnego Kaukazu i ustanowienie niezależnego emiratu islamskiego w regionie.
[5] Regionalna organizacja międzynarodowa, utworzona 15 czerwca 2001 roku, której celem jest umacnianie bezpieczeństwa regionalnego w Azji, poprzez wielopłaszczyznową współpracę głównie Rosji i Chin. W jej skład wchodzą: Chiny, Indie, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, Rosja, Tadżykistan i Uzbekistan.
[6] Pełna lista działań na rzecz zatrzymujących terrorystów w Federacji Rosyjskiej w 2019 roku: https://ria.ru/20191105/1560586490.html
Comments are closed.