Wybory w czasie pandemii. Rekomendacje dla Polski [Raport]

Michał Banasiak, Marcin Chruściel, Łukasz Kobierski, Aleksander Ksawery Olech

Zaplanowane na 10 maja wybory prezydenckie są od kilku tygodni jednym z najgorętszych i najczęściej komentowanych tematów w Polsce. Politycy, dziennikarze i wyborcy dyskutują, czy wybory powinny zostać zorganizowane w tym terminie, czy też odłożone w czasie. Rozważa się także, w jaki sposób należy je przeprowadzić. W wymianie zdań dominują emocje, polityczne sympatie bądź antypatie, przy deficycie merytorycznych argumentów i chłodnego spojrzenia na kwestię organizacji wyborów w trudnym i bezprecedensowym czasie pandemii.

Dlatego też postanowiliśmy przygotować kompleksowy i oparty na faktach raport, w którym przedstawiamy, w jaki sposób do organizacji wyborów podeszły władze innych państw. Jest to pierwsza i jak dotąd jedyna polskojęzyczna analiza dotycząca elekcji przypadających na czas pandemii Covid-19.

W przywołanej dyskusji na temat organizacji wyborów prezydenckich w Polsce pojawiają się przykłady Korei Południowej i Bawarii jako miejsc, w których mimo pandemii wybory zostały przeprowadzone. Jednocześnie pomijanych jest kilka przypadków wyborów ogólnokrajowych oraz kilkudziesięciu lokalnych i uzupełniających, przełożonych na inny termin.

Niniejsza analiza stanowi próbę zestawienia i uporządkowania wspomnianych przypadków. Każdy z nich został rozpatrzony pod kątem wielkości i charakteru wyborów, dostępnych sposobów głosowania, odnotowanej frekwencji oraz zastosowanych środków bezpieczeństwa. Uzupełniliśmy te dane o dodatkowe informacje, które wydają się cenne poznawczo, z polskiego punktu widzenia: doświadczenie w stosowaniu głosowania korespondencyjnego, zakres ostatnich zmian w ordynacji wyborczej, przebieg kampanii wyborczej, stosunek społeczeństwa i głównych sił politycznych do decyzji o organizacji wyborów, a także stopnień akceptacji ich wyniku i ewentualne protesty wyborcze. Takie zestawienie pozwala spojrzeć na podejmowane w Polsce działania i ich możliwe konsekwencje z perspektywy doświadczeń innych krajów – jednak bez uciekania się do wybiórczego traktowania tych przypadków.

Prezentujemy też kilka kluczowych obserwacji, które wynikają z dokonanego zestawienia. Na tej podstawie wysuwamy rekomendacje dotyczące możliwości przeprowadzenia wyborów prezydenckich w Polsce, biorąc pod uwagę przebieg dotychczasowego sporu polityczno-prawnego.