Tekst zostały przygotowany we współpracy z dwoma niezależnymi ekspertami z Republiki Francuskiej, zajmującymi się tematyką bezpieczeństwa i stosunków międzynarodowych, oraz na podstawie analizy francuskich źródeł. Badania były prowadzone od listopada 2015 r., do listopada 2019 r. Ostatnia kwerenda naukowa we Francji została przeprowadzona w dniach 28.11 – 5.12.2019 r.
Wstęp
Mając na uwadze współczesne zagrożenia dla bezpieczeństwa wewnętrznego oraz narodowego, istotne jest określenie zjawiska, z którym przychodzi nam się zmagać. Terroryzm jest formą walki stosowaną od przeszło 2000 lat i charakteryzuje się nagłym działaniem mającym na celu wywołanie destabilizacji atakowanego podmiotu. Jego transformacje oraz rozwój spowodowały, że jest współcześnie największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa państwa. Ma on niebagatelny wpływ na funkcjonowanie rządów, organizacji i społeczeństw, powodując globalną dezintegrację, której obecnie żaden z powołanych do tego podmiotów nie może zatrzymać lub kontrolować. Mimo że z terroryzmem w różnej formie i o zmiennym nasileniu zmagają się prawie wszystkie kraje na świecie, nie zostało określone, w jaki faktyczny oraz racjonalny sposób powstrzymać i wyeliminować jego ekspansję na inne państwa.
Terroryzm o charakterze międzynarodowym jest współcześnie zagrożeniem dla całego świata, a charakteryzują go asymetryczne konflikty, które wybuchły na początku XII wieku[1]. Miały one wpływ na działania podejmowane przez grupy nacjonalistyczne oraz ekstremistyczne, które zaczęły rościć prawa do określonych przywilejów lub podmiotów. Interwencje zbrojne na Bliskim Wschodzie i w Afryce spowodowały rozwój struktur organizacji terrorystycznych, a tym samym ich aktywizację. Grupy zaczęły dokonywać ataków nie tylko na terytorium konfliktów, ale także w państwach, które uczestniczyły w działaniach wojennych, oraz w państwach sojuszniczych, tworząc swego rodzaju strategię działań terrorystycznych. Był to naturalny proces rozrostu poszczególnych podmiotów, który rozpoczął falę migracji, terroryzmu religijnego oraz aktów terrorystycznych dokonywanych przez grupy nacjonalistyczne w Europie.
Zamachy terrorystyczne z 11 września 2001 roku odmieniły postrzeganie terroryzmu. Antropolog Scott Atran zwrócił uwagę, że: „prawdopodobnie nigdy w historii ludzkich konfliktów tak mała liczba osób, z tak małymi możliwościami i środkami, nie przestraszyła tak wielu”[2].Zagrożenie terroryzmem wymaga od państw stałej czujności oraz zaangażowania wielu podmiotów. Powinny one nieprzerwanie ze sobą współpracować na rzecz utrzymania bezpieczeństwa narodowego.
Społeczność naukowców nie jest jeszcze w pełni świadoma, dlaczego terroryzm istnieje oraz jakie formy ostatecznie przyjmie. Zarówno jego przyczyny, jak i konsekwencje nie zostały dotąd w zadowalający sposób wyjaśnione. Niemniej jednak, odnalezienie odpowiedniej strategii lub koncepcji na zwalczanie terroryzmu jest podstawowym celem zarówno na poziomie narodowym, jak i międzynarodowym. Obiektywna ocena ewolucji zjawiska jest ściśle związana z rozwojem oraz koordynacją polityki antyterroryzmu oraz podnoszeniem ludzkiej świadomości. Natura zagrożeń terrorystycznych determinuje działania oraz powstawanie prawa, które są odpowiedzią rządu na niebezpieczeństwa. Jest konieczne, aby wykreowane stereotypy i nieporozumienia dotyczące terroryzmu zostały zastąpione przez dogłębne analizy oraz wnikliwe procesy, mające na celu uznanie go za nadrzędne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa ze względu na jego różnorodność w zależności od terytorium występowania. Terroryzm może przybierać różne formy we Francji, w Polsce, w Turcji i na Ukrainie.
W 2019 roku dokonano kolejnej klasyfikacji najbardziej zabójczych organizacji terrorystycznych na świecie. Cztery poniższe grupy w 2018 roku były odpowiedzialne za 9 223 zabójstwa, co stanowi 57,8% śmierci w zamachach terrorystycznych na świecie:
- Khorasan Chapter of the Islamic State[3] – odłam Państwa Islamskiego[4],
- Boko Haram,
- Państwo Islamskie (ISIL),
- talibowie[5].
Terrorystyczne doświadczenia Republiki Francuskiej
W następstwie ataków z 11 września 2001 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki francuska gazeta „Le Monde” napisała artykuł Nous sommes tous Américains[6], będący przesłaniem o francuskim wsparciu dla mieszkańców Ameryki, których dotknęło zjawisko terroryzmu[7]. Był to swego rodzaju manifest, który miał pokazać, że także Francja identyfikuje się ze zwalczaniem terroryzmu i powstrzymywaniem napastników. Po 14 latach ponownie utożsamiano się z brakiem przyzwolenia na działania terrorystyczne z hasłem Je suis Charlie, ale tym razem już po zamachach, które wydarzyły się w Republice Francuskiej. Slogan, który stworzył Joachim Roncin, miał oznaczać wolność słowa oraz prasy[8]. Niektórzy dziennikarze przyjęli to hasło jako wezwanie do wyrażania własnej ekspresji[9].
W Republice Francuskiej nikt nie ignoruje ataków terrorystycznych, które zdarzyły się w ostatnich latach. Kraj położony w Europie Zachodniej jest obecnie jednym z głównych celów dżihadystycznej przemocy, która rozpoczęła się na Bliskim Wschodzie. Porażki wojsk francuskich w Syrii i Iraku z ISIL (Islamic State of Iraq and the Levant) oraz obecność kilku tysięcy żołnierzy na terenach państw objętych wojną stanowią dodatkowe zagrożenie w postaci ciągłego utrzymywania oddziałów w stanie gotowości. Prezydent Republiki oraz powołany rząd są odpowiedzialni za ochronę Francuzów, dlatego uchwalili nową ustawę antyterrorystyczną. Przyjęcie ustawy o wzmocnieniu bezpieczeństwa wewnętrznego i walk z terroryzmem 30 października 2017 roku (LOI n° 2017-1510 du 30 octobre 2017 renforçant la sécurité intérieure et la lutte contre le terrorisme)[10] jest efektem wieloletnich zmagań z zagrożeniami terrorystycznymi we Francji i na świecie. Analiza podejmowanych działań oraz uchybienia w systemach zabezpieczeń spowodowały, że konieczna była zdecydowana reakcja w postaci regulacji prawnych, które określą zadania i obowiązki poszczególnych podmiotów. Główną przyczyną wprowadzenia ustawy był przedłużający się stan wyjątkowy, który obowiązywał od 13 listopada 2015 roku do 30 października 2017 roku[11]. Stworzenie ustawy i zastosowanie są przykładem dla innych państw europejskich, które w przyszłości mogą tworzyć własne, podobne prawa. Istotą jej zastosowania jest nieprzerwana kontrola obywateli przy jednoczesnym poszanowaniu ich praw i wolności. Nowa ustawa miała stanowić podstawę organizacji działań antyterrorystycznych oraz swego rodzaju instrukcję walki z terroryzmem zarówno dla rządu, jak i dla służb działających na rzecz bezpieczeństwa. Efektów i wyników wprowadzonej ustawy możemy się spodziewać w 2020 roku, kiedy to Zgromadzenie Narodowe ponownie podda analizie jej założenia.
Walka z terroryzmem jest jednym z głównych założeń prezydenta Republiki Francuskiej Emmanuela Macrona w jego pięcioletniej kadencji. W 2018 roku w celu wdrożenia środków zaradczych zdecydował się on na zwiększenie o 7% budżetu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na walkę z terroryzmem[12]. Sztandarowym działaniem w ramach nowej ustawy jest zabezpieczenie i ochrona granic w celu zapewnienia bezpieczeństwa obywatelom.
Państwo Islamskie oraz Al-Kaida, poprzez filmy wideo i oświadczenia, wielokrotnie wzywała do zabijania Amerykanów i ich sojuszników (czyli np. Francuzów[13]), określając, że jest to obowiązek każdego z muzułmanów – nieważne, gdzie mieszka, może to zrobić w każdym kraju, korzystając z dostępnych środków[14]. Zamachowcy zachęcają się nawzajem, przypominając, że do skutecznego ataku nie jest potrzeby sprzęt i pieniądze. Drugą osobę można zabić kamieniem, nożem, czy improwizowaną bronią[15]. Każda śmierć „wroga islamu” jest chwałą dla Allaha i jego wiernych. Nieszablonowe działania, improwizacja, zachęcanie do indywidualnych ataków stały się przyczynami eskalacji zagrożeń terrorystycznych. Terroryzm przestał być bronią, której przygotowanie do użycia trwa wiele miesięcy, a pieniądze potrzebne na podjęcie działań trzeba najpierw zdobyć. Atak może nastąpić niespodziewanie i nie są do niego potrzebne bomby, materiały wybuchowe i karabiny maszynowe. Terroryści motywowani ortodoksyjnymi hasłami oraz obietnicami o życiu pozaziemskim podejmują się gwałtownych czynów w celu uzyskania szybkiego efektu, którym jest śmierć sojusznika Amerykanów, czyli obywatela Europy. Nie sposób zdefiniować, kto zdecyduje się na takie ataki. Każdy człowiek na świecie może się wyposażyć w ostry przedmiot i znaleźć się w centrum miasta. Użycie improwizowanej broni w celu zabicia człowieka spowoduje panikę i wszechobecny strach[16], czyli efekt, który terroryści chcą osiągnąć. Uzyskiwanie przewagi psychologicznej oraz poczucie braku wiedzy i świadomości o możliwych przyszłych atakach stanowi największy atut w rękach terrorystów.
Ostatnie 10 lat w Republice Francuskiej wyraźnie ukazuje, że służby bezpieczeństwa nie potrafiły sobie poradzić z narastającą liczbą aktów terroru. Rozwijające się zagrożenia miały swoją podstawę w trwającym impasie w działaniach antyterrorystycznych oraz w procesie zaniedbania edukacji multikulturalnego społeczeństwa. Radykalizacja zamachowców przebiega według podobnego wzorca – zarówno pod względem profilu etnospołecznego, jak i historii osobistej. Jest z pewnością istotnym elementem ewolucji poszukiwania tożsamości narodowej trwającej w Republice Francuskiej[17].
Migracja w kontekście zagrożeń terrorystycznych
Zagrożenia powodowane przez migracje mają ścisły związek z zamachami terrorystycznymi. Jedną z przyczyn, która uniemożliwia skuteczną kontrolę na granicach, jest przemieszczanie się naturalizowanych obywateli (rodzice są imigrantami, a dzieci otrzymują paszport w kraju urodzenia) do państw Europy Zachodniej. Kolonie posiadane niegdyś w krajach muzułmańskich m.in. przez Wielką Brytanię, Francję, Belgię i Niemcy[18] stanowią miejsce rekrutacji dżihadystów. Sposobność mieszkania, edukowania się, rozpoznawania systemów bezpieczeństwa i przede wszystkim brak perspektyw na bycie zatrzymanym w kraju wychowania – wszystko to stanowi idealne pole do przygotowania zamachu terrorystycznego. Uznawana swoboda podróżowania między Francją i choćby Algierią, Maroko[19], Tunezją, Libią i Mali oraz związane z tym zagrożenia[20] są bez wątpienia elementami, które trzeba wziąć pod uwagę w kontekście prowadzonych czynności antyterrorystycznych.
Od 2002 roku do państw Unii Europejskiej przybywa między 1,5 a 2 miliony nowych migrantów (w 2013 roku – 1,4 miliona, a w 2016 roku – 2 miliony[21]). Oznacza to, że istnieje konieczność zapewnienia warunków bezpieczeństwa nie tylko państwom należącym do wspólnoty, ale i również osobom przybywającym. Łączy się to z potrzebą właściwego i skutecznego zarządzania granicami. Jeśli w otwartej, pozbawionej granic wewnętrznych (strefa Schengen) Unii Europejskiej, która liczy obecnie 28 państw i blisko 550 milionów mieszkańców, nie jest możliwe zweryfikowanie i określenie zadań oraz potrzeb w stosunku do migrantów, to istnieje ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa i integralności międzynarodowej Europy. Działania zapobiegawcze muszą uwzględniać prawa zarówno przybywających, jak i obywateli państw UE[22]. Niezbędne jest zatrzymanie nielegalnej migracji oraz likwidacja międzynarodowych grup przestępczych zaangażowanych w ten proceder. W żadnym stopniu chęć pomocy wyrażona przez państwa członkowskie nie może się wiązać z zagrożeniami dla nich. Ważne jest, aby znaleźć kompromis pomiędzy poszanowaniem praw jednostek (migrantów) a zapewnieniem dobra zbiorowego (obywateli państw). Zrównoważona implementacja zadań, które stawia się przed państwami wspólnoty, powinna ułatwić przyjęcie uchodźców, przy jednoczesnym utrzymaniu bezpieczeństwa narodowego, w którym istotną kwestią są prawa społeczeństwa. Granice zewnętrzne UE stanowią ostatni bastion w koordynacji i weryfikacji napływającej ludności. Tylko systematyczna i wnikliwa selekcja pozwoli na właściwe przygotowanie obydwu stron – migrantów i państw członkowskich UE – na długotrwałą kooperację[23].
Warto również pamiętać, że poszczególni terroryści oraz grupy dobrze radzą sobie z asymilacją i życiem w innych społeczeństwach. Kierują się oni do liberalnych państw, takich jak np. Francja[24] czy Wielka Brytania, gdzie nie stanowi dla nich problemu codzienne funkcjonowanie, czynny udział w życiu społecznym oraz wychowywanie potomstwa[25]. Stają się oni częścią większej grupy, otrzymują wsparcie i przenoszą swoje ideologie na obce terytorium. Mimo przywiązania do innej kultury i religii potrafią przeniknąć w struktury państwa, korzystając także z protektoratu politycznego, wsparcia finansowego i materiałowego, edukacji, praw publicznych oraz oferowanych możliwości rozwoju. Tworzą oni własne „miasto w mieście”. Wieloletnie prowadzenie takich działań powoduje, że stają się oni centralnym punktem, który zwraca uwagę oraz powoduje, że władza musi zdecydowanie działać. Jedną z metod są np. interwencje policji francuskiej w dzielnicach (gettach) zdominowanych lub też zamieszkanych przez wyznawców jednej religii[26]. Oprócz legalnej pracy wielu z nich trudni się „praniem pieniędzy”[27], handluje narkotykami, ludźmi czy zajmuje się sutenerstwem i prostytucją. Podczas nalotów policja odcina dzielnice od reszty miasta, wchodzi do domów i dokonuje aresztowań. Jednocześnie wiele dystryktów pozostaje bez opieki służb bezpieczeństwa, które nie chcą tam wchodzić, co zostało szeroko skomentowane przez światowe media[28].
Wiąże się to również ze wytwarzaniem pejoratywnego charakteru uczestniczenia w życiu społecznym w danym państwie, poprzez kreowanie zachowania negatywnego, a w późniejszym czasie terrorystycznego. Piętnowanie wyznawców islamu[29], kojarzenie ich z negatywną grupą społeczną, patologie oraz działalność mediów powodują, że wielu młodych ludzi zaczyna się indoktrynować, mocniej wyznaje wiarę, decyduje się na powierzenie życia religijnemu przewodnikowi i często podróżuje do państwa pochodzenia[30]. Stają się oni młodymi dżihadystami ze względu na wytwarzane przez lata w społeczeństwie bariery, z którymi młodzież nie potrafi sobie poradzić. Wzorem staje się dla nich pewny siebie, zdecydowany i przekonany o słuszności jedynej wiary terrorysta. Proces, w którym dochodzi do przemiany i ukierunkowania na działalność terrorystyczną, jest długotrwały. Wolność i liberalność w Republice Francuskiej była ogromnym atutem życia społecznego[31]. Obecnie jest przekleństwem i największym zagrożeniem. Ortodoksyjni wyznawcy różnych religii się nienawidzą, walcząc ze sobą. Wykreowana rzeczywistość jest zgoła inna od idei, która przyświecała podczas jej tworzenia[32]. Zbyt duża wolność obywatelska spowodowała, że powstały „miasta w miastach”, oraz doprowadziła do dezintegracji, braku władzy i kontroli.
Międzynarodowa migracja ma bez wątpienia wpływ na bezpieczeństwo państw, jednocześnie jest bardzo złożonym procesem ze względu na jej dynamiczny charakter. Zrozumienie, że terroryści podejmują ruchy polityczne w celu osiągnięcia korzyści, sprawia, że negatywne postrzeganie środowisk migrantów i cudzoziemców ulega znacznej intensyfikacji. Jest to element strategii stosowanej przez Al-Kaidę w celu wykorzystania asymetrycznych globalnych konfliktów (USA – Irak) przez ruchy powstańcze, narodowowyzwoleńcze oraz dążące do wojen o podłożu religijnym. Jednocześnie wpisuje się to w charakter działań podejmowanych obecnie przez terrorystów w Europie Zachodniej[33].
Ważnym elementem, który zakłóca funkcjonowanie międzynarodowych organów działających na rzecz pomocy migrantom oraz na rzecz bezpieczeństwa, jest proces globalizacji wewnątrz organizacji przestępczych. Zorganizowane grupy przestępcze, poprzez swoje umiędzynarodowienie, podejmują symultaniczne działania w kilku państwach naraz. Ich aktywizacja z systemu wewnątrzpaństwowego na system globalny sprawia, że działania muszą być podejmowane na poziomie internacjonalnym. Jest to utrudnione z powodu braku stałej i przede wszystkim skutecznej polityki na rzecz walki z grupami terrorystycznymi, a strategie Unii Europejskiej tracą na wartości ze względu na postęp technologiczny wykorzystywany przez przestępców. Wydaje się, że weryfikacja działań grup przestępczych, które współpracują z grupami terrorystycznymi, byłaby kluczowa w procesie tworzenia strategii bezpieczeństwa w celu zatrzymania negatywnych skutków działań przestępców w Europie[34].
Współczesny terroryzm we Francji
Republika Francuska doświadczyła praktycznie wszystkich współczesnych rodzajów terroryzmu: terroryzm antykolonialny w latach 50. XX wieku, prawicowy terroryzm w latach 60., lewicowy terroryzm w latach 70. i 80., terroryzm separatystyczny na Korsyce i w Kraju Basków, islamski terroryzm od lat 90. oraz współczesny terroryzm domowy (home grown terrorism – zazwyczaj terrorystami stają się osoby wychowane w kulturze europejskiej, ale będące ortodoksyjnymi wyznawcami islamu. Następuje ich stanowcza radykalizacja i dokonują zamachów na terytorium państwa, którego obywatelstwo mają od urodzenia lub mieszkają w nim od kilku lat)[35]. Doskonałym przykładem takich działań może być zamach na południu Francji, w miejscowości Carcassonne, z 23 marca 2018 roku, w którym terrorysta zabił 4 osoby i 15 poważnie zranił[36]. Miał on obywatelstwo Republiki Francuskiej oraz mieszkał tam na stałe[37]. Ten rodzaj terroryzmu jest określany również jako socjologiczne kuriozum, ponieważ religia dominuje nad wpojonymi ideologiami państwa[38].
Współczesny etap rozwoju terroryzmu w kraju rozpoczął się w związku z atakami terrorystycznymi, które zdarzyły się w listopadzie 2015 roku, oraz ze względu na utrzymujący się stan zagrożenia, gdyż wciąż dochodzi do kolejnych zamachów, które są głównie kojarzone z islamskim ekstremizmem. Ogromnym zagrożeniem i jednocześnie wyzwaniem dla służb bezpieczeństwa Republiki Francuskiej jest powstanie Państwa Islamskiego, poprzez ogłoszenie samozwańczego kalifatu 29 czerwca 2014 roku. Celem terrorystów jest utworzenie jednego państwa na prawach szariatu[39], które obejmuje swoim terytorium m.in. dzisiejszy Irak, Liban i Syrię. 13 listopada 2015 roku w Paryżu wydarzyło się 6 lub 7 (niektórzy uznają, że nawet 9[40]) symultanicznych ataków terrorystycznych. Według różnych źródeł w zamachach zginęło 129 osób (w tym 89 w sali koncertowej Bataclan), a ponad 350 zostało rannych. Co najmniej 7 terrorystów było zaangażowanych w zorganizowane ataki, które obejmowały masowe strzelaniny, wzięcie zakładników oraz samobójcze wysadzenia (pierwsze dokonane na terytorium Francji)[41].
Jest to swoista dynamiczna zmiana we francuskim definiowaniu i opisywaniu terroryzmu, gdyż zaczęto się zmagać z niebezpieczeństwami nie tylko o podłożu narodowościowym, ale także religijno-ideologicznym. Od 2015 roku zamachów dopuszczają się zarówno obywatele francuscy, jak i imigranci. Dlatego też wśród francuskich badaczy, praktyków, dziennikarzy i autorów badań nad terroryzmem, nastąpiła zmiana w postrzeganiu tego zjawiska. Współczesne definiowane terroryzmu rodzi się na podstawie działań podejmowanych przez terrorystów oraz sposobów i metod wdrażanych przeciwko nim przez rząd we współpracy ze strukturami funkcjonującymi na rzecz bezpieczeństwa. Definicja terroryzmu jest zmienna w zależności od sytuacji, którą opisuje i analizuje rząd we współpracy z prezydentem, służbami bezpieczeństwa oraz krajowymi mediami, które stały się pierwszym źródłem informacji o incydentach i zamachach terrorystycznych w Republice Francuskiej.
Jak wskazują dziennikarze Jonathon Gatehouse oraz David Chazan[42], francuska policja oznajmiła, że potrzebuje około 20 oficerów dziennie, aby mieć pod stałą, całodobową obserwacją tylko jednego podejrzanego o terroryzm, co sugeruje, że potrzebowaliby oni ponad 400 000 funkcjonariuszy oddelegowanych tylko do inwigilacji wszystkich potencjalnych terrorystów. Pomimo przeznaczenia 30 miliardów dolarów na bezpieczeństwo i kolejnych 64 miliardów dolarów na obronę w 2018 roku, sytuacja wciąż jest trudna[43]. W grudniu 2018 roku w Republice Francuskiej było 20 500 podejrzanych o terroryzm, których umieszczono na liście FSPRT[44]. Znajdują się na niej zarówno obywatele Francji, jak i osoby przyjeżdżające do tego kraju[45]. Zauważono także wzrost zaangażowania obywatelek Francji walczących dla Państwa Islamskiego. Zaobserwowano 382 takie przypadki w 2019 roku[46], obliczono, że 25% kobiet biorących udział wojnach na Bliskim Wschodzie przeszło na islam[47].
Zakończenie
Według Global Terrorism Index (Indeksu Globalnego Terroryzmu) Republika Francuska w 2019 roku uplasowała się na 36. miejscu na świecie w kontekście oddziaływania niebezpieczeństw o charakterze terrorystycznym w kraju. W 2018 roku było to 30. miejsce w skali globalnej[48], w 2017 roku – 23. miejsce[49], w 2016 roku – 29. miejsce, a w 2015 roku – 36. pozycja[50]. Francja nieprzerwanie od 2016 roku jest na 3. miejscu w Europie pod względem wpływu oraz aktywności terrorystycznej na jej terytorium[51]. W latach 1972–2016 w kraju dokonano 165 ataków terrorystycznych, w których zginęły 492 osoby[52]. Łącznie w latach 2002 – 2018 republika utrzymywała się średnio na 36. miejscu na świecie[53] w aspekcie zagrożeń terrorystycznych[54].
Terroryści, którzy będą chcieli zaatakować Republikę Francuską, prawdopodobnie będą pochodzić z ortodoksyjnych islamskich organizacji lub będą to rebelianci obecnie przebywający na Bliskim Wschodzie. Nie można jednak wykluczyć, że działania terrorystyczne mogą zostać również podjęte przez osoby, które zamieszkują duże miasta, takie jak Paryż czy Marsylia, i nie mają nic wspólnego z prezentowaną dotychczas ideologią. Jak dotąd doświadczenia pokazują znaczną aktywizację terrorystów podejmujących działania samodzielnie, którzy są określani także jako „samotne wilki”, lub w wyniku rozwoju home grown terrorism na terytorium Francji. Kluczowe w zastosowaniu długofalowej strategii antyterrorystycznej w Republice Francuskiej jest określenie sposobów przeciwdziałania ideologii dżihadu, w szczególności wśród młodych ludzi, co może być sposobem na zwalczenie terroryzmu. Należy wziąć również pod uwagę organizacje nacjonalistyczne i prawicowe[55].
Warto zaznaczyć, że programy rządowe dotyczące deradykalizacji nie sprawdziły się m.in. w Wielkiej Brytanii. Ostatnie badania wskazują, że wysiłki prowadzone w celu przywrócenia do społeczeństwa osób posądzanych o terroryzm są błędem[56].
Obecność zwolenników albo członków organizacji terrorystycznych w Unii
Europejskiej (a tym samym w strefie Schengen)[57]
powoduje rozrost uwarunkowań o niebezpiecznej charakterystyce, które mogą
godzić w systemy bezpieczeństwa wszystkich państw wspólnoty. Prowadzić to
będzie do utrzymywania się destrukcyjnej atmosfery zagrożenia, podczas której niepewność,
lęk i niepokój będą towarzyszyć życiu codziennemu społeczeństw. Należy ponownie
przeanalizować sposoby i metody działań grup terrorystycznych, w celu
wzmocnienia nie tylko narodowych, ale także międzynarodowych systemów
zwalczania zagrożeń terrorystycznych. Internacjonalna współpraca jest niezbędna
dla utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa zarówno w Republice Francuskiej,
jak i w Rzeczypospolitej Polskiej.Rozwinięcie prowadzonych badań znajdą państwo w
rozprawie doktorskiej Aleksandra Ksawerego Olecha pt. „System zwalczania zagrożeń terrorystycznych w Republice Francuskiej i
Rzeczypospolitej Polskiej”.
Kolejna część z wywiadami eksperckimi
[1] J. Gryz, Terroryzm międzynarodowy. Przeciwdziałanie zjawisku, [w:] J. Gryz, R. Kwećka (red.), Współczesny wymiar terroryzmu. Przeciwdziałanie zjawisku, Warszawa 2007, s. 22-24.
[2] S. Atran, Talking to the Enemy: Religion, Brotherhood, and the (Un) Making of Terrorists, Nowy Jork 2011, s. 14.
[3] Państwo Islamskie Khorasan (IS-K) jest odłamem Państwa Islamskiego w Azji Środkowej, a jego początki sięgają 2015 roku. Wówczas Państwo Islamskie ogłosiło ekspansję w regionie Khorasan, który historycznie obejmuje współczesny Iran, Azję Środkową, Afganistan i Pakistan. IS-K jest odpowiedzialne za prawie 100 ataków na ludność cywilną w Afganistanie i Pakistanie, a także około 250 starć z siłami bezpieczeństwa USA, Afganistanu i Pakistanu od stycznia 2017 r. IS-K otrzymywało wsparcie od głównych przywódców Państwa Islamskiego w Iraku i Syrii od momentu jego założenia. Wraz z utratą kolejnych terytoriów należących do Państwa Islamskiego coraz częściej przywódcy organizacji terrorystycznej kierowali się w stronę Afganistanu jako głównej siedziby swojego globalnego kalifatu. Afganistan pozostaje głównym ośrodkiem dla zagranicznych bojowników.
[4] Center for Strategic & International Studies, Islamic State Khorasan (IS-K), https://www.csis.org/programs/transnational-threats-project/terrorism-backgrounders/islamic-state-khorasan-k, dostęp: 13.12.2019.
[5] Institute for Economics and Peace, Global Terrorism Index 2019 – Measuring the impact of terrorism, University of Maryland, 2019, s. 15–17.
[6] Tłumaczenie własne: „wszyscy jesteśmy Amerykanami”.
[7] J. M. Colombani, Nous sommes tous Américains, „Le Monde” 23.02.2007.
[8] How I created Charlie Hebdo survivor’s cover: cartoonist Luz’s statement in full, „The Telegraph” https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/11343077/How-I-created-the-Charlie-Hebdo-magazine-cover-cartoonist-Luzs-statement-in-full.html, dostęp: 20.12.2019.
[9] Więcej na ten temat w numerze 1178. dziennika „Charlie Hebdo” wydanego 14 stycznia 2015 r.
[10] O. Laffargue, Etat d’urgence dans le droit commun: les enjeux de la loi, Le Monde 03.10.2017.
[11] G. Clavel, 1er novembre, une nouvelle loi anti-terroriste en préparation pour en sortir, Huffpost, 24.05.2017.
[12] Projet de loi antiterroriste : les 8 principales mesures décryptées, SudOuest.fr, 26.09.2017.
[13] ISIS video threatened attack on France, CBC News, https://www.cbsnews.com/video/isis-video-threatened-attack-on-france/, dostęp: 19.12.2019.
[14] A. Bloxham, Osama bin Laden’s past video messages, „The Telegraph”, https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/al-qaeda/8522949/Osama-bin-Ladens-past-video-messages.html, dostęp: 15.12.2019.
[15] K. Rękawek, Człowiek z małą bombą – o terroryzmie i terrorystach, Wołowiec 2017, s. 78–79.
[16] J. McAuley, Two stabbed to death in Marseille attack, „The Washington Post”, 1.10.2017.
[17] G. Kepel, Terror we Francji – geneza francuskiego dżihadu, Warszawa 2017, s. 249–253.
[18] A. W. M. Smith, C. Jeppesen, Britain, France and the Decolonization of Africa – Future Imperfect?, Londyn 2017, s. 1–8.
[19] M. Chulov, Moroccan Isis terrorists ‘pose a threat on Europe’s doorstep’, „The Guardian”, 20.08.2017.
[20] E. Bastié, La plupart des terroristes ayant frappé en France ont un passé dans la délinquance et le trafic de drogue, „Figaro Vox”, 26.03.2018.
[21] Eurostat, Migration and migrant population statistics, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Migration_and_migrant_population_statistics, dostęp: 22.11.2018.
[22] J. Apap, A. Radjenovic, A, Dobreva, EU policies – Delivering for citizens: The migration issue, European Parliament, marzec 2019, s. 1–11.
[23] A. Szczerba-Zawada, Polityk imigracyjna Unii Europejskiej jako determinant bezpieczeństwa państw członkowskich UE [w:] Bezpieczeństwo narodowe Polski: zagrożenia i determinanty zmian, red. nauk. A. Chabasińska, Z. Czachór, Warszawa 2016, s. 86.
[24] S. Driggers, Les Banlieues de France: how a failure of integration has led to the spread of extremism, http://georgiapoliticalreview.com/les-banlieues-de-france-how-a-failure-of-integration-has-led-to-the-spread-of-extremism/, dostęp: 13.12.2019.
[25] K. Malik, Assimilation’s Failure, Terrorism’s Rise, „The New York Times”, 6.07.2011.
[26] J. Schram, B. Fredericks, Muslim ghettos in Europe are breeding grounds for terror, „New York Post” 22.03.2016.
[27] F. V. de Galhau, Money laundering and the financing of terrorism: in the face of heightened risks, our fight is being stepped up, Banque de France, 26.06.2019, https://acpr.banque-france.fr/en/intervention/money-laundering-and-financing-terrorism-face-heightened-risks-our-fight-being-stepped, dostęp : 1.12.2019.
[28] S. Kern, European 'No-Go’ Zones: Fact or Fiction? Part 1: France, https://www.gatestoneinstitute.org/5128/france-no-go-zones, dostęp: 7.12.2019.
[29] Macron warning on stigmatising Muslims amid France veil row, BBC News, 17.10.2019, https://www.bbc.com/news/world-europe-50079997, dostęp: 9.12.2019.
[30] R. Abdel-Fattah, The stigmatisation of Muslims as 'could-be terrorists’ has produced a toxic social order, „The Guardian”, 9.10.2015.
[31] C. Hancock, Invisible Others: Muslims in European cities in the time of the burqa ban, Paris 2013, s. 6.
[32] Les équilibres religieux en France décryptés par l’Observatoire de la laïcité, Vatican News, 11.07.2019, https://www.vaticannews.va/fr/monde/news/2019-07/observatoire-de-la-laicite-3-des-francais-vont-a-la-messe-une.html, dostęp : 1.12.2019.
[33] S. Castles, M. J. Miller, Migracje we współczesnym świecie, Warszawa 2011, s. 256–261.
[34] Debata podczas konferencji Migrating World: Interdisciplinary Approaches to Migration and Integration (23.03.2019 r.) w Londynie.
[35] International Institute for Counter-Terrorism, The Paris Black Friday 13/11/2015 Attacks – What do we know? What should we do? 15 listopada 2015, s. 2.
[36] E. Mareschal, C. Piquet, Attaques dans l’Aude : une proche du suspect placée en garde à vue, Le Figaro, 24.03.2018.
[37] Attaques dans l’Aude : Radouane Lakdim était fiché S depuis 2014, Le Figaro, 23.03.2018.
[38] A. Speckhard, The Militant Jihad in Europe: Fighting Home Grown Terrorism, Amsterdam 2009, s. 146–151.
[39] Islam nie uznaje rozdziału życia świeckiego od religijnego i dlatego reguluje zarówno zwyczaje religijne, organizację władzy religijnej oraz codzienne życie wszystkich obywateli państwa.
[40] M. Ray, Paris attacks of 2015, Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/event/Paris-attacks-of-2015, dostęp: 12.12.2019.
[41] International Institute for Counter-Terrorism, op. cit., s. 2.
[42] D. Chazan, Strasbourg attack: What is France’s 'S-file’ terror watch list?, https://www.telegraph.co.uk/news/2018/12/12/strasbourg-attack-frances-s-file-terror-watch-list/, “The Telegraph”, 12.12.2018, dostęp: 14.12.2019.
[43] J. Gatehouse, The staggering scale of France’s battle against terror, by the numbers, CBC, 12.12.2018, https://www.cbc.ca/news/thenational/national-today-newsletter-terrorism-implant-registry-rice-1.4939071, dostęp: 15.12.2019.
[44] Le fichier des signalements pour la prévention de la radicalisation à caractère terroriste (FSPRT), w której umieszcza się radykalnych islamistów (na razie tylko takiego wyznania) obecnych na terytorium kraju i mogących prowadzić działania terrorystyczne.
[45] Strasbourg: Sébastien Pietrasanta: „Il y a aujourd’hui 20.500 fiches FSPRT en France.”,BFM, 12.12.2018, https://rmc.bfmtv.com/mediaplayer/video/strasbourg-sebastien-pietrasanta-il-y-a-aujourd-hui-20-500-fiches-fsprt-en-france-1124653.html, dostęp: 14.12.2019.
[46] Institute for Economics & Peace, Global Terrorism Index 2019 – Measuring the impact of terrorism, Sydney 2019, s. 68.
[47] Ibidem, s. 67.
[48] Ibidem, s. 8.
[49] Institute for Economics & Peace, Global Terrorism Index 2017 – Measuring the impact of terrorism, Sydney 2017, s. 10.
[50] Institute for Economics & Peace, Global Terrorism Index 2015 – Measuring and understanding the impact of terrorism, Sydney 2015, s. 8.
[51] Institute for Economics & Peace, Global Terrorism Index 2016 – Measuring the impact of terrorism, Sydney 2016, s. 10.
[52] C. Alcantara, 46 years of terrorist attacks in Europe, visualized, „The Washington Post”, 17.07.2017, s. 12.
[53] Pierwsze trzy miejsca zajmują Afganistan, Irak i Nigeria.
[54] Institute for Economics & Peace, Global Terrorism Index 2019…, s. 42.
[55] Comment l’extrême droite radicale se recompose en France, The Conversation, 28.03.2018, https://theconversation.com/comment-lextreme-droite-radicale-se-recompose-en-france-94072, dostęp : 20.12.2019.
[56] B. Bostock, 24 people have been killed by terrorists who went through government ‘deradicalization’ programs, showing why these efforts are crucially flawed, Business Insider US, https://www.businessinsider.my/deradicalization-terrorists-does-it-work-london-bridge-2019-12/, dostęp: 20.12.2019.
[57] P. Antoń, Symboliczne zanikanie granic w Europie. Strefa Schengen – konsekwencje zmiany koncepcji granic w Unii Europejskiej, „Konteksty Społeczne”, t. 3, nr 2 (6), Lublin 2015, s. 30–45.
Comments are closed.