Oceaniczne balansowanie interesów między Zachodem a Chinami – wizyta amerykańskiego Sekretarza Stanu Antony’ego Blinkena na Pacyfiku Południowym

Sekretarz Stanu USA Antony Blinken udał się w sobotę 13 lutego 2022 r. do Republiki Fidżi – politycznego i kulturowego centrum regionu Oceanii – aby ugruntować pozycję lidera Pacific Rim (Pierścieniem Pacyfiku nazywa się państwa z obrzeży Oceanu Spokojnego, zarówno w Azji jak i Ameryce). Wizyta była pierwszym od ponad czterdziestu lat spotkaniem tejże rangi u przywódców mikrowysp Pacyfiku. W związku z wciąż panującymi ograniczeniami przemieszczania się, relatywnie niskim stopniem zaszczepienia populacji oraz ubogą infrastrukturą tak powietrzną jak i morską, większość głów państw z Mikronezji, Polinezji oraz Melanezji uczestniczyło w spotkaniu w formie online.

Choć zarówno wymiana handlowa oraz znaczenie geopolityczne odosobnionych od reszty globu państw PICT (ang. Pacific Island Countries and Territories, pacyficznych wyspiarskich krajów oraz terytoriów) jest niewysoka, sam region Oceanu Spokojnego urasta do rangi decyzyjnych geostrategicznie obszarów. Wszak XXI wiek nazywany został przez strategów Wiekiem Pacyfiku. Nie należy także zapominać, iż kluczowe morskie linie komunikacyjne (ang. sea lines of communication) przechodzą przez region Indo-Pacyfiku.

Wizytę Sekretarz Stanu zakończył 13 marca na Hawajach, gdzie spotkał się ze swoimi odpowiednikami z Japonii oraz Korei Południowej

Wizyta Blinkena na Fidżi nastąpiła po jego australijskim spotkaniu w dniu 10 lutego (czwartek) z przedstawicielami Związku Australijskiego[1], a także w ramach grupy QUAD (ang. Quadrilateral Security Dialogue). QUAD to czterostronny nieformalny format utworzony z inicjatywy Japonii w 2007 r., aby wraz ze Stanami Zjednoczonymi, Indiami oraz Australią dyskutować o szeroko pojętymi bezpieczeństwie w regionie. Jak można zatem było od początku zakładać – patrząc na listę zaproszonych do stołu państw, a contrario także tych, które nie zostały do niego zaproszone spośród mocarstw z Pierścienia Pacyfiku – za przeciwników polityczno-militarnych uznaje się tu w głównej mierze Chiny oraz Rosję.

Australijska Minister Spraw Zagranicznych Marise Payne podsumowała dwustronną dyskusję wskazując na kluczowe tematy: spustoszenia jej kraju związkowego oraz całego regionu Oceanii przez pandemię COVID-19, koniecznej acz wyczerpującej walki z dezinformacją w mediach publicznych oraz społecznościowych, ostrej i wiążącej postawy politycznej, a także wojskowej, popierającej suwerenność Ukrainy i nietykalności jej granic w obliczu zagrożenia ze strony Federacji Rosyjskiej. Payne była także gospodarzem IV obrad QUAD w Melbourne, podczas których poruszono kwestie dystrybucji szczepionek przeciw COVID-19, technologii cybernetycznych, terroryzmu – zwłaszcza w jego morskim zakresie – a także zmian klimatu, będących szczególnie dotkliwymi dla mikropaństw Oceanii. Indie oraz Japonia reprezentowane były przez swoich Ministrów Spraw Zagranicznych, odpowiednio Subrahmanyam Jaishankara oraz Hayashi Yoshimasa.

Wreszcie 18 przywódców wysp Pacyfiku wskazywało w sobotę z niepokojem na zagrożenia zmian klimatycznych: zwiększające się zasolenie i ocieplenie mórz, podnoszenie się poziomu oceanów, skutkujące pomniejszaniem się terytoriów wysp, a także widmo migracji klimatycznej, chorób epidemiologicznych oraz fal niedożywienia w związku ze zmniejszaniem się tak bioróżnorodności, jak i wyłącznych stref ekonomicznych[2]. W tym kontekście zagrożeniem jest również chińska ekspansja w postaci grabieży terenów połowowych, nadmiernych połowów, a także połowów przez nielegalne kutry, na których często uprawiane jest współczesne niewolnictwo.

Fidżi, podobnie jak inne PICT, prezentują politykę balansowania między Zachodem, popierając jego wartości, narzucone w ramach procesu kolonizacji, a Wschodem, głównie Chinami, które sukcesywnie wysyłają przekazy pieniężne oraz pomoc humanitarną[3] pacyficznym mikrogospodarkom na skraju ubóstwa. Targane przewrotami politycznymi Fidżi (w wyniku przewrotu wojskowego w 2006 r. do władzy dostał się, a następnie utrzymał ją obecny premier Frank Bainimarama[4]), jedynie od 2018 r. otrzymało setki pojazdów wojskowych i policyjnych z Pekinu.

Wizytę Sekretarz Stanu zakończył 13 marca na Hawajach, gdzie spotkał się ze swoimi odpowiednikami z Japonii oraz Korei Południowej (Chung Eui-yong) w ramach trójstronnej dyskusji o nuklearnym zagrożeniu ze strony Chin, zwłaszcza na obszarze stacjonowania USINDOPACOM – Dowództwa Stanów Zjednocznych na obszarze Indo-Pacyfiku (ang. United States Indo-Pacific Command), przemianowanego w 2018 r. z United States Pacific Command.

[1] Taka jest bowiem konstytucyjna, oficjalna nazwa Australii.

[2] Mowa przede wszystkim o strefach połowowych, głównego źródła protein w regionie tj. tuńczyka.

[3] Tu przykładem są chociażby dwa okręty marynarki chińskiej wysłane do Tonga po katastrofalnym tsunami w styczniu 2022 r.

[4] Nieobecny podczas spotkania z Blinkenem z powodu przejścia operacji serca w Australii. Zastąpił go Aiyaz Sayed-Khaiyum, Prokurator Generalny.