Ministrowie obrony USA i Chin na Dialogu Shangri-La 2022

Ministrowie obrony USA Lloyd Austin i Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) generał Wei Fenghe, spotkali się w piątek 10 czerwca w Singapurze podczas konferencji Dialogu Shangri-La, najważniejszego z forów poświęconych bezpieczeństwu w Azji. Było to ich pierwsze spotkanie na żywo od początku prezydentury Joe Bidena. Mieli też okazję przemówić do zebranych gości z dłuższym wystąpieniem, które unaoczniły różnice oraz pola rywalizacji amerykańsko-chińskiej.

Spotkanie obu ministrów trwało około godziny, 30 minut dłużej niż planowano. Sekretarz Austin wykazał potrzebę odpowiedzialnego zarządzania rywalizacją i utrzymywania otwartych linii komunikacyjnych. Omówiono kwestie bezpieczeństwa globalnego i regionalnego, Korei Północnej, Morza Południowochińskiego oraz inwazji Rosji na Ukrainę. Austin potwierdził poszanowanie dla wieloletniej polityki jednych Chin, ale też sprzeciwił się jednostronnym zmianom status quo i wezwał ChRL do powstrzymania się od dalszych działań destabilizujących wobec Tajwanu.

Generał Wei powiedział, że USA muszą postrzegać rozwój i wzrost Chin w sposób racjonalny, powstrzymać się od oczerniania Chin i ingerowania w ich wewnętrzne sprawy. Dodał, że obie armie powinny unikać konfliktów i konfrontacji. Podkreślił, że Tajwan przynależy do Chin, a zasada jednych Chin stanowi polityczny fundament stosunków Chiny-USA. Plan wykorzystania Tajwanu do powstrzymania ChRL miałby być skazany na niepowodzenie. Sprzeciwił się i potępił sprzedaż broni przez Waszyngton do Tajwanu. Jak stwierdził, chiński rząd i wojsko będą zdecydowanie udaremniać wszelkie próby dążenia do „niepodległości Tajwanu” i będą zdecydowanie chronić narodowej jedności. Jak podają dziennikarze SCMP, tematem, który zdominował dyskusję, była kwestia Tajwanu. Przedstawiciele Pekinu określili spotkanie jako „szczere i konstruktywne”.

Większe działa wystawili ministrowie podczas swoich przemówień do wszystkich uczestników. Sekretarz obrony USA w swojej wypowiedzi podkreślił głębokie zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w bezpieczeństwo i dobrobyt Indo-Pacyfiku. Potwierdził, że Indo-Pacyfik jest ich priorytetowym teatrem działań i sercem amerykańskiej wielkiej strategii. Wskazał na dużą aktywność dyplomatyczną USA w budowaniu sojuszy w regionie, np. w ramach AUKUS czy QUAD. Nazwał dumnymi sojusznikami traktatowymi Australię, Japonię, Filipiny, Koreę Południową i Tajlandię. Dodał, że budują bliższe więzi z Indiami i wierzą, że „rosnący potencjał militarny i sprawność technologiczna Indii może być siłą stabilizującą w regionie”. W kontekście Chin Austin wskazał, że ChRL ma coraz agresywniejsze podejście do swoich roszczeń terytorialnych, szczególnie na Morzu Południowochińskim i innych akwenów na granicy z Indiami oraz wobec Tajwanu. Podtrzymał zaangażowanie w pomoc Tajwanowi w utrzymaniu wystarczających zdolności do samoobrony. Jego zdaniem aktywność Pekinu zagraża bezpieczeństwu, stabilności i dobrobytowi w regionie Indo-Pacyfiku.

Powyższe wystąpienie oburzyło chińską delegację oraz ekspertów. Zhang Zhenzhong, zastępca szefa Departamentu Połączonego Sztabu w Centralnej Komisji Wojskowej, powiedział, że strategia Indo-Pacyfiku ma na celu uwięzienie regionu Azji i Pacyfiku w geopolitycznej grze i konfrontacji oraz zburzyć panujący pokój. „Stany Zjednoczone doprowadziły już do bałaganu na Bliskim Wschodzie i w Europie, czy chcą zrobić bałagan również w Azji i Pacyfiku?”, zapytał retorycznie Zhang. Ekspert od spraw wojskowych z Pekinu Song Zhongping wskazał, że Pentagon i Biały Dom próbują umiędzynarodowić i skomplikować kwestię Tajwanu. Zdaniem innego chińskiego eksperta, Wei Dongxu, przemówienie Austina pokazało arogancką i hegemoniczną mentalność USA.

Generał Wei Fenghe również nie przebierał w słowach w swoim przemówienie pt. „Wizja Chin dla ładu regionalnego”. Zdaniem generała tempo rozwoju Chin jest nie do powstrzymania. Co więcej, rozwój ChRL nie stanowi zagrożenia. Jest natomiast wielkim wkładem w światowy pokój i rozwój. Polityka obronna Pekinu, ma charakter defensywny. Podkreślił, że Tajwan należy do Chin, wobec czego jego kwestia jest sprawą wewnętrzną, zaś narodowe zjednoczenie zostanie bezwzględnie zrealizowane. Pekin nie zawaha się podjąć walki, nawet jeśli Tajwan będzie chciał otrzymać status państwa niepodległego. Generał Wei Fenghe w przemówieniu stwierdził, że pokojowe zjednoczenie z Tajwanem stanowi największą nadzieję narodu chińskiego. Ponadto skrytykował strategię USA na Indo-Pacyfiku, określając ją strategią tworzenia konfliktów i konfrontacji. Przedstawiciel Chin powiedział, że podejmowane przez USA wysiłki zmierzające do zjednoczenia narodów w ramach regionalnych ugrupowań bezpieczeństwa – takich jak AUKUS i QUAD – miały na celu powstrzymanie Chin i odzwierciedlały „mentalność z czasów zimnej wojny”. Zapewnił, że swoboda żeglugi na Morzu Południowochińskim nigdy nie stanowiła problemu. W kwestii wojny w Ukrainie zapewnił, że Chiny nie dostarczały Rosji broni ani innych materiałów od początku wojny, a stosunki Pekin-Moskwa opierają się jedynie na „partnerstwie, a nie sojuszu”. Oskarżył on także USA o działania, które doprowadziły do trwającej wojny w Ukrainie, jednak nie wyraził tego wprost.

Podsumowanie i wnioski

Ministrowie obrony przeprowadzili kolejną dyskusję dotyczących kluczowych dla ich relacji kwestii. Poprzednio, w kwietniu, przeprowadzili rozmowę telefoniczną. Z optymizmem należy patrzeć na fakt, że w tak nieodległym czasie doszło do kolejnego spotkania. Istotny dla obie strony – zdecydowanych i mogących doprowadzić do wojny – może być kontynuowany konstruktywny dialog. Nie miał on istotnego miejsca ani podczas prezydentury Donalda Trumpa, ani na początku prezydentury Joe Bidena. To kroku w dobrym kierunku, by utworzyć stałe linie komunikacji. Są one konieczne, biorąc pod uwagę rozbieżne poglądy na kwestie bezpieczeństwa w regionie.

Generał Wei Fenghe powtórzył oświadczenie przewodniczącego KPCh Xi Jinpinga, skierowane do Joe Bidena w listopadzie 2021 roku, z którego wprost wynikało, że Chiny dołożą wszelkich starań, aby doprowadzić do pokojowego zjednoczenia z Tajwanem. Jak widać, deklaracja ta pozostaje aktualna. Co więcej, nie wygląda na to, żeby cokolwiek miało ulec zmianie. Zjednoczenie z Tajwanem jest traktowane jako jeden z najważniejszych celów strategii „narodowego odrodzenia”, które ma być zrealizowane do 2049 roku, czyli do setnej rocznicy ustanowienia ChRL. Z drugiej strony USA podtrzymują zasadę jednych Chin, wspierając równolegle Tajwan dyplomatycznie i wojskowo, co spotyka się ze zdecydowaną krytyką KPCh.

USA próbują zebrać sojuszników i sprzymierzeńców w rywalizacji z Chinami. Wspomnienie przez Austina kwestii Indii jest ukłonem w stronę New Delhi, które wciąż balansuje w polityce międzynarodowej. Dotyczy to w szczególności ich neutralnego podejścia do inwazji Rosji na Ukrainę oraz wciąż niejednoznacznego opowiedzenia się przeciwko Pekinowi. Stratedzy USA wiedzą, że kluczem do możliwego zwycięstwa maratonu przeciwko Chinom będzie uzyskanie wsparcie od Indii, które odgrywają decydująca rolę na Ocenie Indyjskim.